Tanzimat Dönemi romanlarında elit ve entelektüel temsili
The representation ofthe elite and intellectual in the Tanzimat novels
- Tez No: 562348
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE DEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 180
Özet
Modern kültürel arayış, sosyal, siyasal, ekonomik, hukuki ve bilimsel alanda yeni bir bilinçli yapılanmaya işaret eder. Bu bilinçli inşa süreci toplumsal tabakalaşma sisteminde yeni sınıfların, farklı zümrelerin, modern düşünce öncülerinin, evrensel kültür adamlarının ortaya çıkmasını zorunlu kılar. Modernleşmeyle birlikte Batı'nın toplumsal gerçekliklerine tekabül eden bazı kavramların Türk yazınında ne tür bir gerçekliğe işaret ettiği tartışılır bir konudur. Bu argümanın kapsamını oluşturan kavramlardan ikisi 'elit' ve 'entelektüel'dir. Çalışma, 'elit' ve 'entelektüel' kavramlarının Tanzimat Dönemi romanlarında ne şekilde temsil edildiğini çözümlemeyi amaçlar. Son dönem Osmanlı'nın modernleşme çabaları, Tanzimat reformları, Batılılaşma ve yenileşme girişimleri bu dönemin ve konunun seçilmesinde etkili olmuştur. Böylece konu bağlamında çizilen çerçevede ilk olarak elit ve entelektüel kavramlarının tanımı ve tarihsel gelişim-dönüşüm evreleri verilmiştir. Tarihsel süreçte bu kavramların zihinsel olarak ortaya çıkış koşulları, farklı toplumlarda ve kamusal alanlarda anlamlandırılma biçimleri, literatüre dâhil edilmeleri, bireysel tanımlamalara, teorik olarak hangi sınıflandırmalara ve kuramlara tabii tutulduğu bir bütünlük içerisinde sunulmuştur. Tanzimat döneminin zihinsel, ekonomik, sosyal, hukuki, siyasal yapılanmasını anlamak roman karakterlerini çözümlemek adına önem arz eder. Bu nedenle ikinci aşamada elit ve entelektüel kavramlarının Osmanlı-Türk modernleşmesinde nasıl bir portre çizdiği açıklanmıştır. Kavramların tarihsel süreç içerisinde işaret ettikleri sosyal, kültürel, siyasal, ekonomik ve zihinsel pratikler 'zamanlarına ait insanlar' söylemini anlamlı kılar. Tanzimat dönemi yazarları yeni bir tür olan romanla bu anlamlandırılan pratiklerin ilk temsillerini yaratmışlardır. Romanlardaki karakterler dönemin gelişmeleri çerçevesinde bilgi, uzmanlık, özgürlük, kültür üreticisi-aktarıcısı, sürgün, yabancılaşma gibi özelliklerle entelektüel temsillerini; zenginlik, prestij, statü, ahlak gibi toplumsal kaynaklar ile karizma, motivasyon, enerji, zaman gibi bireysel kaynakların harmanlanmasıyla da elit temsil biçimlerini yansıtmada ayna görevi görür. Böylece araştırmaya konu edilen elit ve entelektüel temsili Ahmet Mithat Efendi'nin Felatun Bey'le Rakım Efendi, Namık Kemal'in İntibah, Recaizade Mahmut Ekrem'in Araba Sevdası, Samipaşazade Sezai'nin Següzeşt, Hüseyin Rahmi'nin Şıpsevdi, Fatma Aliye Hanım'ın Muhadarat, Mizancı Murat'ın Turfanda mı Yoksa Turfa mı? adlı romanlarındaki karakterlerden hareketle içerik ve söylem analizi yöntemiyle saptanmaya çalışılmıştır. Romanların çözümlenmesiyle yapılan tespitler sonucu elit ve entelektüel temsilleri sınıflandırılmıştır. Entelektüel temsilleri: Amatör entelektüeller, kültürel sembollerin kullanıcıları, aktarıcıları, üreticileri olarak tekrarlayıcı ve yaratıcı entelektüeller, 'insan özgürlüğünü ve bilgisini artırma' amacı taşıyan entelektüeller, sürgün entelektüeller. Elit temsilleri ise: Servet sahibi alafranga elitler, ekonomik ve kültürel sermaye sahibi elitler,“üst ahlaksızlık”söylemi çerçevesine elit temsili olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Bunun yanı sıra elit dolaşımı teorisi de romanların çözümlenmesiyle Fazıla'dan Peyman'a, Peyman'dan Fazıla'ya elit dolaşımı ve ekonomik elitlerin dönüşümü olarak incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Modern cultural quests point to a new conscious construct in social, political, economical, judicial and scientific fields. This conscious construction process necessitates the emergence of new classes, different groups, modern thought leaders, figures of universal culture in the social stratification system. Together with modernization, it is a controversial issue to what reality some concepts corresponding to the social realities of the West refer to in Turkish literature. Two concepts that generate such argument are“elite and intellectual”. The study aims to analyze the representations of the concepts of elite and intellectual in the Tanzimat Period novels. Modernization efforts of the Ottoman Empire during the final period, Tanzimat reforms,Westernization and innovation initiatives have been effective factors in the selection of this period and subject matter. Therefore, within the framework of the study, the definition and historical developmental-evolutional stages of elite and intellectual concepts are presented first. The conditions in which they emerged in the historical process, the way they were interpreted in different societies, their inclusion in the literature, how they were defined and classified theoretically and to which theories they belong to are presented integratedly. To be familiar with the mental, economic, social, judicial and political structure of the Tanzimat period is essential to analyse novel characters. Therefore, in the second stage, the study presents how these concepts of elite and intellectual are portrayed in Ottoman-Turkish modernization. Social, cultural, political, economical and mental practices to which these concepts referin the historical process makes the expression“people belonging to their own time”meaningful. The writers of the Tanzimat period created the first representations of this meaningful practices with novel, which was a new genre. Based on the developments of the period, the characters in the novels reflect intellectual representations such as knowledge, expertise, freedom, culture producer-transmitters, exile, alienation, while they serve as a mirror reflecting the forms of elite representation by blending social resources such as wealth, prestige, status, morality and individual resources such as charisma, motivation, energy and time. Thus, the representation of the elite and intellectual that is discussed in the present study is tried to be studied through content and discourse analysis with reference to characters in the novels specifically Felatun Bey'le Rakım Efendi by Ahmet Mithat Efendi, İntibah by Namık Kemal, Araba Sevdası by Recaizade Mahmut Ekrem, Sergüzeşt by Samipaşazade Sezai, Şıpsevdi by Hüseyin Rahmi, Muhadarat by Fatma Aliye Hanım, Turfanda mı Yoksa Turfa mı? by Mizancı Mehmet Murat. The elite and intellectual representations were classified as a result of the analysis of the novels. Intellectual representations are amateur intellectuals, repetitive and creative intellectuals as users, transmitters, producers of cultural symbols, intellectuals aiming to increase human freedom and knowledge, exiled intellectuals. The representations of the elite, on the other hand, were classified into three as wealthy European style elites, elites with economic and cultural wealth, elite representation of the expression“higher immorality”. In addition, the elite circulation theory was also investigated together with the analysis of the novels as the elite circulation from Fazıla to Peyman, from Peyman to Fazıla and the transformation of economic elites.
Benzer Tezler
- Peyami Safa ve Halide Edip Adıvar' ın romanlarında toplumsal cinsiyet
Gender in novels of Peyami Safa and Halide Edip Adıvar
TÜRKAN ERDOĞAN
- The Status of the elite müslim women under the reign of Sultan Abdülhamid 2 (1876-1909)
Sultan 2. Abdülhamid (1876-1909) devrinde İstanbul'daki seçkin müslüman kadınların konumu
BERRAK BURÇAK
- Tanzimat Dönemi romanlarında bakış açısı
Point of view in Tanzimat Period novels
AYŞE SANDIKKAYA AŞIR
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAZLI GÖKÇEK
- Tanzimat Dönemi romanlarında eğitim unsurları
Educational components of novels in Tanzimat era
BURCU ÇAKIN ERDAĞ
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SABAHATTİN ÇAĞIN
- Tanzimat edebiyatı romanlarında toplumsal değişim ve modernleşmenin yansımaları
The reflections of social change and modernization in tanzimat literature novels
HAKAN İPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sosyolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKÇEN ÇATLI
