Çuvaş yazar Hvetĩr Uyar'ın 'Işta es tinĭs' adlı eseri üzerinde dil incelemesi (Metin-transkripsiyon –aktarma-dil incelemesi-sözlük)
Language analyzis on 'Işta es ti̇nĭs' written by chuvash author Hvetĩr Uyar (Text transcription-translation and language analysis)
- Tez No: 571129
- Danışmanlar: PROF. DR. FEYZİ ERSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 965
Özet
Bugün“Orta İdil”olarak adlandırılan bölgede yaşayan Çuvaşlar; dini hayatları, folklorik özellikleri ve konuştukları lehçe bakımından Türk dünyasının sıra dışı Türk topluluklarından biridir. Çuvaş Türkçesi ise Eski Batı Türkçesinin bir kolu, Ana Bulgarcanın bugün yegane temsilcisi konumundadır. Çuvaşlar, tarihleri boyunca pek çok siyasȋ-sosyal gelişmelere maruz kalmışlar ve yaşadıkları coğrafyada başta Tatarlar ve Başkurtlar gibi Türk toplulukları olmak üzere; Macarlar ve Mariler gibi pek çok toplulukla etkileşimde bulunarak onlarla kültürel ve filolojik düzeyde yoğun bir alışverişte bulunmuşlardır. Bununla birlikte, metinlerle takip edilemeyen karanlık devirlerde Ana Türkçeden ayrılarak kendi gelişim seyrini izleyen Çuvaş Türkçesi, bu süreçte sahip eskicil özellikleri de muhafaza edebilmiştir. Böylece sahip olduğu bu karmaşık özellikleriyle Altayistik ve Türkoloji araştırmalarının daima odak noktasında yer almış ve dünya çapında pek çok Türkoloğun çalışmasına konu olmuştur. Ancak Türkiye'de ise Çuvaş Türkçesi üzerine gerçekleştirirlen bilimsel çalışmalar henüz yeterli düzeyde değildir. İşte, Çuvaş Türkçesinin ses, şekil ve söz dizimi özelliklerini Hvetĩr Uyar'ın Ǐta Es Tinĩs adlı metni esasında art zamanlı ve eş zamanlı olarak değerlendiren bu çalışmamız, bir ön sözden sonra yer alan 4 bölümden oluşmakta ve Türkiye'de Çuvaş Türkçesi üzerine gerçekleştirilen bilimsel çalışmalara katkı sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmanın Giriş bölümünde Çuvaşlar, Çuvaşça ve Çuvaş yazar Hvetĩr Uyar hakkında genel bilgiler verildikten sonra 1. bölümde söz konusu edebȋ metnin orijinal, transkribe edilmiş ve Türkiye Türkçesine aktarılmış metinlerine yer verilmiştir. Çalışmanın 2. bölümünde ise Çuvaş Türkçesinin gramer yapıları ele alınırken, 3 ve 4. bölümleri de inceleme kısmında ulaşılan verilerin değerlendirildiği Sonuç ve Değerlendirmeler adlı bir bölüm ile söz konusu metnin söz varlığının incelendiği Sözlük adlı bölüme ayrılmıştır.
Özet (Çeviri)
Chuvash people who live in the region that is called, The Middle Volga region with their religious traditions, folkloric characteristics and their dialect, are one of the extraordinary Turkic communities in the world. Chuvash Turkish is a branch of Old West Turkish, one of the leading representatives of the main Bulgarian. Chuvash people have been subjected to many political and social incidents throughout their history. They culturally and philologically have been interacting with other communities such as Hungarian or Mari people. The main communities that they have interacted most are The Bashkirs and the Tatars. In centuries after the Chuvash community isolated from the Proto-Turkic language, it followed its own progression. They were able to preserve their old-fashioned features in this process. Thus, with its complex features, it has always drew the attention of Altaistic researches and has been the subject of the study of many Turkologs throughout the world. Howerver, the current scientific studies on the Chuvash Turkic language are not yet at sufficient level in Turkey. This work diachronically and isochronously evaluates the tone, figure and syntax features of Chuvash Turkic language based on Hvetĩr Uyar's work named“Ǐta Es Tinĩs”. This thesis consists of 4 chapters and aims to contribute to the scientific studies on Chuvash Turkic language in Turkey. After general presentation about Chuvash people, Chuvash Turkic language and Chuvash writer Hvetĩr Uyar in the Introduction, the 1st chapter describes the transcription of the original literary text and its translation to Turkish. In the 2nd chapter of the study, the grammar structure of Chuvash Turkic language is reviewed. The 3rd chapter -Results and Discussion- consists of the information that are obtained from the analyses and finally the 4th chapter – Glossary- presents the vocabulary of literary text.
Benzer Tezler
- Çuvaş Türklerinin kahramanlık anlatmalarıı (inceleme-metinler)
Heroic narrations amang the Chuvash Turks (analyses-texts)
BÜLENT BAYRAM
Doktora
Türkçe
2008
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TÜRKMEN
- Türk Lügati'ndeki atasözlerinin konu açısından incelenmesi (3. cilt)
Examination of proverbs in Türk Lügati in terms of theme (Volume 3)
YAVUZ ORHANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NADEJDA ÖZAKDAĞ
- ?Hicran Künleri? romanı örneğinde Özbek Türkçesinde kelime grupları
The word groups in Uzbek Turkish on the novel sample named 'Hicran Künleri'
ŞÜKRİYE DUYGU BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. HİKMET KORAŞ
- Türk Lügati'nde 'Elif' maddesi (C.1, s.121-173): inceleme-çeviri yazı-dizin
Article 'Elif' in Türk Lügati (V.1, 121-173 pp): (Research-transcription text-index)
BURAK KARAYEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERDAR KARAOĞLU
- Systematics and biostratigraphic implications of micromammals (Rodentia) from selected pliocene-quaternary basins along the North Anatolian Fault Zone
Kuzey Anadolu Fay Zonu'ndaki bazı pliyosen-kuvaterner yaşlı havzalardan elde edilen küçük memelilerin (Rodentıa) sistematik ve biyostratigrafik çıkarımları
OZAN ERDAL
Doktora
İngilizce
2023
Zoolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN NÜZHET DALFES
PROF. DR. ŞEVKET ŞEN