Orta Anadolu Abdalları'nda bağlamanın yeri
The role of bağlama for central Anatolian Abdals
- Tez No: 582098
- Danışmanlar: DOÇ. EZGİ SAYDAM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Haliç Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Türk Musikisi Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 63
Özet
Orta Anadolu'da geleneksel müziğe yön veren toplulukların başında şüphesiz, Abdal müzisyen toplulukları gelmektedir. Orta Anadolu Abdalları'nın başlıca geçim kaynağı müzisyenlik olduğu için, bu durum“Abdallık Geleneği”adıyla anılan ve usta çırak ilişkisinin başrolde olduğu bir geleneği ortaya çıkarmıştır. Bu gelenek sadece müzik icra etmekten ibaret değildir; geleneği yaşatan bireylerde kültürel aktarıma da önem verilmektedir. Bu kültürel aktarımın en önemli sembollerinden biri de şüphesiz bağlamadır. Bağlama, bu kültürel aktarım içerisinde, hem müziğin estetik yönü açısından, hem de manevi olarak önemli bir yere sahiptir. Anadolu'nun cazı diye tabir edebileceğimiz Abdal müziğinde, özellikle bağlamada farklı ifadeler kullanılmaktadır. Müzik formları açısından da bu ifadeler incelemeye değerdir. Orta Anadolu Abdalları arasında, bu geleneğe ve müziğe katkıları bulunan, önemli ustalardan biri olan Muharrem Ertaş'ın döneminden, Neşet Ertaş'ın yaşadığı döneme kadar birçok gelişme ve değişme; Orta Anadolu Abdal müziğine yansımıştır. Bu gelişmelerden en önemlisi, çalım pozisyonu ve akort sisteminde meydana gelmiştir. Muharrem Ertaş'ın döneminden, Hacı Taşan'ın yaşadığı döneme kadar,“açıktan çalma”denilen (La) karar eksenli bağlama çalma pozisyonunu benimseyen Orta Anadolu Abdalları;Çekiç Ali (Ali Ersan) ve Neşet Ertaş'tan etkilenerek; (Re) karar eksenli bağlama çalma pozisyonuna geçmişlerdir. Bu geçişte, Neşet Ertaş'ın, dönemin saz ustası Bayram Aracı'nın tavrından etkilenmesinin payı büyüktür. Orta Anadolu Abdalları arasında, yöresel adıyla (La) pozisyonuna“Çöğür Düzeni”denilmektedir. (Re) pozisyonu ise, günümüzde halen akademik çevreler tarafından da“Bozuk Düzen”olarak anılmaktadır.Bozuk Düzen; (re) eksenli çalımda, her ne kadar oktav açısındandar bir mesafeye sahip olsa da çalımdakirahatlık açısından, bağlamayı çalan kişiye atiklik ve yaratıcılık sağlamaktadır. Çalışma içerisindeki“Bugün Ayın Işığı”adlı Keskin Yöresi'ne ait halayın analizinde de görüldüğü üzere“Bozuk Düzen”de çalan Neşet Ertaş'ın icrasındaki müzik cümleleri,“Çöğür Düzeni”nde çalan Hacı Taşan'ın icrasına nazaran daha atik ve detaylıdır. Bu detaylılıkta elbette Neşet Ertaş'ın kendi becerisinin payı da göz ardı edilemez. Manevi açıdan da Orta Anadolu Abdalları tarafından bağlamaya önemli bir misyon yüklenmiştir. Bağlamayı kılavuz olarak gören Abdal âşıklar, mistik anlam taşıyan birçok sözü dillendirirken, bağlama ve müzikten ilham almışlardır. Ayrıca, günümüzde önemini yitirmiş gibi görünse de Orta Anadolu Abdalları arasında bağlama; geçmişte Cem törenlerinde, dedeler tarafından kullanılmıştır. Âşıklık geleneği ve Cem törenleri dışında, ritimsiz havalar olan bozlakları söyleme geleneğinde de bağlama eşliği olmazsa olmazlardandır. Ayrıca bağlama; düğünlerde de türkü, bozlak, halayları seslendiren soliste eşlik sazıdır. Abdal müzisyenlerin hünerlerini sergiledikleri en önemli yerler, şüphesiz düğün ortamlarıdır. Tüm Alevi-Bektaşi topluluklarında olduğu gibi, Orta Anadolu Abdalları'nda bağlamanın yeri ve kültüre etkisi tezin kapsamını oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
Undoubtedly, Abdal musician ensembles are foremost among the communities that guide traditional music in Central Anatolia. As the main source of income of Central Anatolian Abdals is musicianship, this has revealed a tradition called“Abdal Tradition”that master-apprentice relationship is the principal. This tradition is not just about performing music. Cultural transmission between individuals who maintain the tradition is also important. Certainly, one of the most significant symbols of this cultural transmission is baglama. Baglama has an important role in this cultural transference both in terms of the aesthetic aspect of music and also spiritually. Different expressions are used in Abdal music, which can be called as jazz of Anatolia. In terms of music forms, these expressions are worth examining.Many developments and changes have been reflected in the Central Anatolian Abdal music between the period of Muharrem Ertaş, one of the important masters who contributed to this tradition and music, and the period of Neşet Ertaş. The most important of these developments occurred in the playing position and tuning system. From the period of Muharrem Ertaş to the period in which Hacı Taşan lived, Central Anatolian Abdals adopted the playing position called“açıktan çalma”which its root note is“La”. Being influenced by Çekiç Ali (Ali Ersan) and Neşet Ertaş, they moved to another playing position which its root note is“Re”.The fact that Neşet Ertaş was influenced by the attitude of Bayram Aracı, the saz master, has an important role in this change. Among the Central Anatolian Abdals,“La”position is called“Çöğür Düzeni”locally.“Re”position is still called“Bozuk Düzen”by academia today. Although“Bozuk Düzen”, which its root note is“Re”, has a narrow distance in terms of octave, it provides agility and creativity to the musician in terms of comfort in playing the baglama. As it is seen in the analysis of the halay named“Bugün Ayın Işığı”belonging to Keskin region, musical phrases in the performance of Neşet Ertaş, who adopted“Bozuk Düzen”, are more dynamic and detailed compared to the performance of Hacı Taşan, who adopted“Çöğür Düzeni”. Of course, own skills of Neşet Ertaş has an important role in this detailedness. Spiritually, baglama had an important mission for Central Anatolian Abdals. Abdal minstrels, who regarded baglama as a guide, were inspired by baglama and music while expressing many mystical sayings. In addition, although it seems to have lost importance today, baglama was used by dedes in the Cem ceremonies among the Central Anatolian Abdals in the past. Apart from the minstrel tradition and Cem ceremonies, baglama is essential for the tradition of singing“bozlak”s which are rhythmless folk songs. Also, soloist is accompanied by baglama while singing ballads, bozlaks and halays in the weddings. The most important places where Abdal musicians show their skills are undoubtedly weddings. As in all Alevi-Bektashi societies, the significance of baglama for Central Anatolian Abdals and its impact on the culture constitute the scope of the thesis.
Benzer Tezler
- Orta Anadolu Abdalları ses icracılığında register ve şarkıcı formantı bulguları
Register and singer's formant findings in Middle Anatolian Abdal singing
ŞAHİN SARUHAN
Doktora
Türkçe
2012
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. EROL PARLAK
- Çoklukimlik, meslek, akrabalık ve müzik: Orta Anadolu Abdalları'nın müziksel dinamikleri
Multiple identity, occupation, kinship and music: The musical dynamics of central Anatolian Abdals
BARIŞ GÜRKAN
Doktora
Türkçe
2019
AntropolojiDokuz Eylül ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN EROL
- Erken Tunç Çağı II Yenibademli höyük kapakları
Early Bronze Age II Yenibademli höyük lids
ELİF BURCU GÜVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
ArkeolojiAdnan Menderes ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENGİN AKDENİZ
- Erken Tunç Çağı'nda Batı ve Orta Anadolu'da depas amphikypellon ve buluntu yerleri
depas amphikypellon and locations found in Western and Central Anatolia in the Early Bronze Age
TUĞÇE ÇAKICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiKütahya Dumlupınar ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ASUMAN KAPUCİ
- Assur Ticaret Kolonileri Çağı'nda Acemhöyük çanak çömleği
Acemhöyük pottery in The Old Assyrian Trade Age
ATİLA TÜRKER