H.Bergson'un Gülme adlı eseri üzerinden gülmenin fenomenolojisi
Phenomenology of laughter based on Bergson's Laughte
- Tez No: 583654
- Danışmanlar: PROF. DR. HAKAN POYRAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Henri Bergson'un 1924 yılında yayımlanan Gülme adlı çalışması, felsefe tarihi boyunca üzerinde yeterince durulmayan bir konu olarak gülmeyi, canlılığın üzerine kaplanmış mekanikliği eleştirme olarak gören son derece önemli bir araştırmadır. Bu çalışmada Bergson'un bu bağlamdaki gülme eleştirisi merkeze alınmıştır. Bergson, Gülme adlı eseri üzerinden bizlere aslında insanın doğası ve toplumsal yaşamı arasındaki uzlaşım ve çatışmayı düşündürür, bundan dolayı gülmenin hem doğal hem toplumsal hem de ahlaki yanlarına vurgu yapar. Bu eserde gülme, yaşamın akışından kopan, bunun farkına varmayarak mekanik bir düzen sağlamaya çalışan ve bu sebeple de komik duruma düşen kişiye verilen cezalandırıcı/uyarıcı bir tepkidir. Gülme, karşımıza toplumsal yaşamın akışını ve düzenini sağlamaya yönelik, komik olana karşı verilen bir ceza olarak çıkmıştır. Bergson bu savı gülmenin toplumsallıkla bağı göz önüne alarak“toplumsal jest”olarak tanımlamıştır. Öyleyse biz de bu çalışmamızda, Bergson'un Gülme adlı eserinin ışığında gülmenin daha çok toplumsal işlevi üzerinde duracağız. Toplumsal yaşam, bireylerin uyumu, benzerliği ve biraradalığı ile canlılığını korur. Komik olan ise canlı akışın dışına çıkarak bir tür mekanikliğe/tekdüzeliğe düştüğü için toplumsal hayatı bozandır. Onun dalgınlığı, uyumsuzluğu ve beceriksizliğine“katılık”denir. Gülmenin gerçek nedeni ise özünde dinamik ve canlı olanın, katı bir mekanikliğe yönelmesidir. Bunu istemsizce yaptığı ölçüde o kişi daha da komik olur çünkü tüm jest, söz ve davranışları istem dışıdır ve otomatikleşmiştir. Toplumsal yapı, toplumda düzen ve uyumu sağlama adına kendisini kuşatan katılığı ortadan kaldırmak ister. Aslında gülmenin toplumsallıkla bağı tam da burada mevcuttur, çünkü gülme yüzeyde mekanik katılık olarak kalan ne varsa onu yumuşatmıştır, bu bağlamda gülme, hem doğrudan hem de dolaylı olarak toplumsal bir farkındalık/eğitim aracıdır. Bu araştırma, özünde insanın ne olduğuna ilişkin bir araştırma olmakla beraber bunu doğrudan yapmaz. İnsana özgürlüğünü, farkındalığını ve öteki karşısındaki konumunu kazandırır. İnsan, duyguları, tutkuları, akıl yürütmeleri, eylemleri ve çevresiyle bir bütündür. Gülme, tam da bu manayla insanın özüne ilişkindir zira insan, en genel anlamıyla kendisini insan yapan şeylerden ve doğasından ne ölçüde uzaklaşırsa, o ölçüde gülünecek hale bürünür. Yaşam sürekli değişir, yaşam“esnektir”, karşıtlıkları bir bütün olarak içinde barındırır. Her türlü basmakalıp, katı, mekanik düşüncede, davranışta ve durumda, yaşamsal olana aykırılık ve saçmalık bulunur. Değişime kapalı olma insanın özüne aykırıdır. Çalışmamızda Bergson, toplumun değişen yapısına, değişime açık potansiyeline ve canlılığına vurgu yapar. Toplum canlıdır, fakat buradaki“canlılık”, mekaniklik tarafından tehdit edilen ve korunması gereken bir canlılıktır. Aslında onun karşılaştığı bu tehdit“komiktir”. Bu yüzden toplum, kendi birliğini koruyabilmek adına, içinde komik olarak beliren her türlü tuhaflığa“gülme”ile tepki gösterir.
Özet (Çeviri)
Henri Bergson's work Laughter, published in 1924, is a very important research that sees laughter as a subject that has not been sufficiently emphasized during the history of philosophy, as criticizing the mechanics that have been put on life. In this study, Bergson's critique of laughter in this context was centered. Through his work, Laughter, Bergson makes us think of the compromise and conflict between human nature and social life, thus emphasizing both the natural and social and moral aspects of laughter. In this work, laughter is a punitive / stimulating reaction to the person who breaks from the flow of life and tries to provide a mechanical order by not realizing it and therefore becomes funny. Laughter is a punishment which aims to maintain the flow and order of social life against the funny. Bergson described this argument as a social gesture by considering the connection of laughter with sociality. So, in this study, we will focus more on the social function of laughter in the light of Bergson's Laughter. Social life preserves its vitality with harmony, similarity and coexistence of individuals. But funny disturbs the social life because it falls out of the live stream and falls into a kind of mechanism / uniformity. Its thoughtfulness, incompatibility and incompetence are called“rigor”. The real reason for laughter is that the dynamic and lively in essence turns to a rigid mechanic. To the extent that he involuntarily does that, he becomes even more funny because all his gestures, words and behaviors are involuntary and automated.The social structure wants to eliminate the rigidity that surrounds it in order to maintain order and harmony in society. In fact, laughter is connected with sociality right here, because laughter softens whatever remains as mechanical rigidity on the surface, in this context laughter is a means of social awareness / education both directly and indirectly. This research is essentially a study of what human being is, but it doesn't do it directly. It gives people his freedom, awareness and position against the other. Man is a whole with his emotions, passions, reasoning, actions and environment. In this sense, laughter is related to the essence of human beings, because in the most general sense, a human to what extent further away from the things and nature that make himself human, he becomes more laughable. Life is constantly changing, life is“flexible”, it contains contradictions as a whole. In all kinds of stereotype, rigid and mechanical thinkings, behaviors and situations, there is a contradiction and an absurdity to the vital. Being closed to change is contrary to human essence. In our study, Bergson emphasizes the changing structure of society, its potential for change and its vitality. Society is alive, but the“vitality”here that is threatened by mechanism and needs to be protected. In fact, this threat he faces is“funny”. Therefore, in order to preserve its own unity, the society reacts with“laughter”to all oddities that appear as funny.
Benzer Tezler
- Karagöz ve Ortaoyununda mizah
Humour in Karagöz and Ortaoyunu
EBRU ÜNLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Muğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYSUN DURSUN
- F.W. Nietzsche ve H.Bergson'un ahlak anlayışları (Karşılaştırmalı olarak)
Başlık çevirisi yok
MÜNİR DEDE
- H. Bergson'un yaratıcı evrim'inde mekanisism-teleoloji karşıtlığı sorunu
Başlık çevirisi yok
GÖKÇEN YILMAZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Felsefeİstanbul ÜniversitesiFelsefe Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEOMAN DURALI
- Henri Bergson felsefesinde sezginin yeri
Place of philosophy intuitions Henri Bergson
MEHMET NURİ DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
FelsefeYüzüncü Yıl ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN SUBHİ ERDEM