Büyük Selçuklular ve Nizamü'l-Mülk
Great Seljuks and Nizama'l-Mulk
- Tez No: 585719
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ KANSU EKİCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Nizamul-Mulk, the Great Seljuks, Alparslan, Melikşah, the Madrasahs of Nizamiyya, Siyasetname (Siyerü'l-Mülûk), the Batinis
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Büyük Selçuklu Tarihi içerisinde Nizamü'l-Mülk (1018-1092) önemli bir siyasi figür olarak karşımıza çıkmaktadır. Alparslan ve Melikşah gibi Selçuklunun azametli iki sultanına toplamda otuz yıla yakın vezir olarak görev yapmıştır. Büyük Selçuklulardan önce Gazneliler'e hizmette bulunan Nizamü'l-Mülk daha sonra Horasan Bölgesinde hâkimiyet kuran Selçuklular bünyesine geçmiştir. Çağrı Bey ile tanışmış ve onun isteği doğrultusunda oğlu Alparslan'ın vezirliğine geçmiştir. Tuğrul Bey'in vefatından sonra Alparslan'ın Sultan olmasında Nizamü'l-Mülk büyük rol oynamıştır. Bu yüzden Sultan Alparslan(1063-1072), babasının kendisine hoca olarak bıraktığı Nizamü'l-Mülk'ü Vezaret Makamına getirmiştir. Kısa süre içerisinde devleti, içinde bulunduğu kargaşa ortamından kurtarıp, imar faaliyetleri ile halkın sevgisini kazanmış, bu tarihten sonra Halife tarafından verilen“Devletin Düzeni”anlamındaki Nizamü'l-Mülk lakabıyla anılmaya başlamıştır. Alparslan'ın vefatından sonra Atabeg'liğini yaptığı Melikşah'ın(1072-1092) da tahta geçmesindeki en önemli aktör yine Nizamü'l-Mülk olmuştur. Kurulmasında öncülük ettiği Nizamiyye medreseleri ile yükseköğretimde yeni bir çağ açılmasını sağlayan Nizamü'l-Mülk ayrıca Selçuklu Devleti'nin idari kurumlarını ve bu kurumların nasıl işlediğine dair bilgiler içeren Siyerü'l-Mülûk(Siyasetname)'u kaleme almıştır. Nizamü'l-Mülk hayatı boyunca en büyük mücadeleyi Bâtınilere karşı vermiştir. İslam dinine zarar veren bu düşüncenin Selçuklu topraklarında yayılmasını engellemek için her türlü önlemi almıştır. Bâtınilerin düşmanlığını kazanan Nizamü'l-Mülk, 1092 yılında bir fedai tarafından suikasta uğramıştır. Nizamü'l-Mülk dindar, hayırsever, ilmi bilgisi yüksek bir vezir olarak Selçuklu tarihinde kıymetli bir yer işgal etmektedir. Selçuklu Sultanları, kendisinden sonra evlatlarını, torunlarını vezaret makamına getirerek devletin tekrar yükselişini Nizamü'l-Mülk'ün soyunda aramıştır. Ne yazık ki Nizamü'l-Mülk kadar azametli bir vezire Selçuklu tarihi içerisinde rastlamak mümkün olmamıştır. Anahtar kelimeler Nizamü'l-Mülk, Büyük Selçuklu, Alpaslan, Melikşah, Nizamiye Medreseleri, Siyasetname(Siyerü'l-Mülûk), Bâtıniler.
Özet (Çeviri)
Nizama'l-Mulk appears as an important ruler in the Great Seljuk History. What makes him important is that he served as the grand vizier for almost thirty years to two of the most magnificent Seljuk sultans, such as Alparslan and Melikşah. Nizama'l-Mulk, who served the Ghaznavids before the Great Seljuks, later passed under the service of the Seljuks which established domination in the Horasan region. His life changed when he met Çağrı Bey by chance and he became the vizier of his son Alparslan at the request of Çağrı Bey. Nizama'l-Mulk played a major role in the Alparslan's(1063-1072), accession to the throne after the death of Tuğrul Bey. For this reason, Sultan Alparslan appointed Hasan, whose his father left him as a teacher, as the Grand Vizier of the Great Seljuk State. Who soon gained the love of the people by rescuing the state from the turmoil, began to be called the title of Nizama'l-Mulk, meaning“the order of the state”given by the Caliph after this date. After the death of Alparslan, Nizama'l-Mulk was also the most important actor in Melikşah's(1072-1092) accession to the throne. Nizama'l-Mulk, which opened a new era in higher education with the madrasahs of Nizamiyya, wrote“Siyerü'l-Mülûk”, which is also known as Siyasetname, which contains information about the administrative institutions of the Seljuk State and how these institutions operate. Nizama'l-Mulk has put up the greatest struggle against the Batinis during the course of his life. He took every precaution to prevent the spreading of this idea which harms the Islamic religion in the Seljuk lands. Therefore, Nizama'l-Mulk, who won the hostility of the Batini, was assassinated in 1092 by a bouncer. Nizama'l-Mulk occupied a valuable place in Seljuk history as a religious, a philanthropist vizier with high scientific knowledge. Seljuk Sultans, after him, sons, grandchildren brought to the office of vizier sought the rise of the state again in the lineage of Nizama'l-Mulk. Unfortunately, it was not possible to encounter such a grand vizier in the Seljuk history as Nizama'l-Mulk.
Benzer Tezler
- Büyük Selçuklular ve Irak Selçukluları'nda Dîvân-ı Âlâ
Dîvân-ı Âlâ In Great Seljuks and Iraq Seljuks
ÖZGÜR TOKAN
- Selçuklu devletlerinde suikastlar
The assassinations in Seljuk states
HASAN TAŞKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
TarihErciyes ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHİTTİN KAPANŞAHİN
- Büyük Selçuklu Veziri Nizamü'l-Mülk'ün devlet yönetimindeki rolü: Devlete güven-şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından incelenmesi
The state of the Great Seljuk Vizier Nizamü'l-Mülk role in governance: Trust in government transparency and accountability analyzed from the point of view of sustainability
AHMET CANALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Kamu YönetimiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RACİ KILAVUZ
- Selcuklular Döneminde eş'ârîlik
Ash'âriyya in the Seljuk State
NURULLAH UĞUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinSiirt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMALETTİN ERDEMCİ