Büyük Selçuklu Veziri Nizamü'l-Mülk'ün devlet yönetimindeki rolü: Devlete güven-şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından incelenmesi
The state of the Great Seljuk Vizier Nizamü'l-Mülk role in governance: Trust in government transparency and accountability analyzed from the point of view of sustainability
- Tez No: 842822
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ RACİ KILAVUZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Selçuklular, Nizamü'l-Mülk, Siyasetnâme, Hükümet, Nizamiye Medreseleri, Güven, Seljuks, Nizamü'l-Mülk, Siyasetnâme, Government, Nizamiye Madrasahs, Trust
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
Nizamü'l-Mülk Büyük Selçuklu döneminde yaşamış, Sultan Alparslan ve Sultan Melikşah dönemlerinde vezirlik yapmış tecrübeli devlete adamıdır. Siyasette yapmış olduğu uygulamalar etkili olmuştur. Elli bir fasıldan oluşan Siyasetnâme adlı eserinde, devletin yönetimi ile ilgili görüşlerinin yanı sıra hükümet, ordu, saray hayatı, devlet memurları, din gibi pek çok konuda görüşlerini bildirmiştir. Bunun yanı sıra Nizamü'l-Mülk bir devlet adamında olması gereken özellikleri de sıralamıştır. Ona göre devlet adamı adil, cesur, cömert ve dürüstlük gibi pek çok özelliğe sahip olmalıdır. Nizamü'l-Mülk'e göre bu özelliklerin arasında en önemlisi de adil olmaktır. Nizamü'l-Mülk adaleti devlet yönetiminde hiçbir zaman geri planda bırakmamıştır. Nizamü'l-Mülk devlet yönetiminde ortaya koymuş olduğu kurallar uzun yıllar boyunca kendisinden söz ettirmiştir. Nizamü'l-Mülk ve onun Siyasetnâme adlı eseri bağlamında Büyük Selçuklu Devleti yönetim anlayışı çerçevesinde, yönetim, meşruiyet, devlete olan güvenin inşası ve hesap verebilir yönetim tarzı için oluşturulan kamu kurumları ve adalet kavramları ele alınmıştır. Eserin içeriğinde bulunan devletin siyasi kökenleri, yönetim yapısı, hükümet, Nizamiye Medreseleri, Gulâm Sistemi, İkta Sistemi ve İstihbarat konularına değinilmiştir. Selçuklular devlette güven inşası kapsamında kurdukları Divan-ı Mezalim mahkemeleri ile halkın şikayetleri ile aracısız bir şekilde ilgilenmişlerdir ve bu mahkemelere başvuranlar arasında herhangi bir ayrım gözetilmemiş, gayrimüslimler dahi kolaylıkla başvurabilmişlerdir. Melikşah döneminde uygulamaya konulan Melikşah kanunnamesi hukuki bir yönetimin oluşturulma çabası olarak görülür. Bu kanunname ile bir ölçüde yönetim kendi kendisini denetlemiş ve sınırlandırmıştır. Ticaret, alım-satım, kadınların hakları gibi konular düzenlenmiştir. Yönetim kendisini şeffaf, hukuki ve meşru bir temele dayandırmıştır. Nizamiye Medreseleri doğrudan devlete personel yetiştiren ve eğitimi sistematik hale getiren bir kurum olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine Selçuklular kurdukları Gulam sistemi ile küçük yaşlardan itibaren devletin himayesine alınan çocukları iyi bir eğitimden geçirerek daha sonra ki dönemlerde devletin üst düzey kadrolarına memur yetiştirmişlerdir.
Özet (Çeviri)
Nizamü'l-Mülk is an experienced statesman who lived during the Great Seljuk period and served as vizier during the reigns of Sultan Alparslan and Sultan Melikşah. His practices in politics were effective. In his work titled Siyasetnâme, which consists of fifty-one chapters, he expressed his views on many issues such as government, army, palace life, civil servants and religion, as well as his views on the administration of the state. In addition, Nizamü'l-Mulk also listed the characteristics that a statesman should have. According to him, a statesman should have many characteristics such as fair, brave, generous and honesty. According to Nizamü'l-Mülk, the most important of these characteristics is to be fair. Nizam al-Mulk never left justice in the background in state administration. The rules that Nizam al-Mulk put forward in state administration have been talked about for many years. In the context of Nizamü'l-Mülk and his work called Siyasetnâme, the concepts of public institutions and justice created for management, legitimacy, building trust in the state and accountable management style within the framework of the management approach of the Great Seljuk State were discussed. In the content of the work, the political origins of the state, administrative structure, government, Nizamiye Madrasas, Gulam System, Iqta System and Intelligence issues are touched upon. The Seljuks directly dealt with the complaints of the people through the Divan-ı Mezalim courts, which they established within the scope of building trust in the state, and there was no discrimination between those who applied to these courts, and even non-Muslims could easily apply. The Melikşah code of laws, which was put into practice during the Melikşah period, is seen as an effort to establish a legal administration. With this law, the administration controlled and limited itself to some extent. Issues such as trade, buying and selling, and women's rights are regulated. The administration has based itself on a transparent, legal and legitimate basis. Nizamiye Madrasahs appear as institutions that directly train personnel for the state and systematize education. Again, with the Gulam system they established, the Seljuks provided a good education to the children who were taken under the protection of the state from an early age and later trained civil servants for the high-level positions of the state.
Benzer Tezler
- Nizamülmülk siyasetnâmesi'nin Selçuklu tarihindeki siyasi, sosyal ve askeri yapılara etkisi
The influence of nizam al-mulk's siyasetnameh on political, social and military structure of Seljuks history
AYŞE BÜŞRA TOGAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiOrtaçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYDIN USTA
- Nizamülmülk'ün yönetim anlayışı
Management understanding of Nizamülümülk
SELAHATTİN AVUNAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
TarihYüzüncü Yıl Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SALİH ARI
- Büyük Selçuklu Devleti zamanında Bağdat Halifeliği ile siyasi-kültürel-dini ilişkiler
Political-cultural and religious relationship with Baghdad Caliphate during the reign of Great Seljuk State
GONCA SUTAY
- Siyasetname'deki bilgilerin Selçuklu devrindeki olaylar ile karşılaştırılması
A Contrast: The information in the Siyasetname with occasions of Seljuks period
HALDUN EROĞLU