İnsan-ı̇nsan ve ı̇nsan-sohbet robotu dı̇yaloglarının söz edı̇mlerı̇ kuramı bağlamında ı̇ncelenmesı̇

Analysing of human-human and human- chatbot dialogues in the context of the speech act theory

PDF İndir

Tez No: 588856
Yazar: UMUT KARLIKLI
Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKLEM TEKDEMİR YURTDAŞ
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Psikoloji, İletişim Bilimleri, Psychology, Communication Sciences
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2019
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Üniversitesi
Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
Sayfa Sayısı: 124

Özet

Bu çalışmanın amacı, sanal sohbet uygulaması üzerinden insan ve sohbet robotuyla gerçekleştirilen sohbetlerde katılımcıların hangi dil araç ve stratejilerinin kullanıldığının incelenmesidir. İnsan-insan iletişimine yıllar içerisinde farklı yorumlar getirilmiştir. Austin (1962) tarafından ortaya koyulan söz edimleri teorisi konuşmayı mekanik bir süreçten çıkarmıştır. Grice'ın (1975) İş Birliği Prensibi ve Kuralları'na göre konuşma belli bir iş birliği ve bu iş birliğinin getirdiği kurallar dahilinde ilerlediği ortaya koymuştur. Akabinde Bağıntı Teorisi ile Grice'ın kuralları bağıntı potasında eritilmiş, tüm konuşmanın esas kuralının bağıntılılık ilkesi olduğu öne sürülmüştür (Sperber ve Wilson, 1995). Konuşma analizi ile sözlü etkileşimi katılımcılar arasında inşa edilen bir süreç olarak görülmüş ve konuşmacıların sohbet sırasında belli başlı stratejilere başvurduğundan bahsedilmiştir (Sacks, Schegloff ve Jefferson, 1974). Bu çalışmada insanlar arası sözlü etkileşim üzerine geliştirilen kuralların insan-sohbet robotu etkileşimindeki kullanımına bakılacaktır. Sanal sohbet uygulamaları bilgisayar aracılı iletişim türüdür. Kısmi senkron iletişime olanak sağlayan sanal sohbet uygulamalarında etkileşim yazışarak gerçekleşmektedir. Sözlü iletişimden farklı olarak bilgisayar aracılı iletişimin kendine has kural ve pratikleri mevcuttur (Baron, 2004). Sanal sohbet uygulamalarında insan-insan etkileşimi olabileceği gibi bir tür diyalog sistemi olan sohbet robotlarıyla da iletişim kurulabilmektedir. Sahip oldukları teknolojiye göre yetenekleri değişse de sohbet robotlarının konuştuğu kişiyi anlamak ve uygun cevap üretmekle görevlidir (Fraser, 1997). Veri toplama sürecinde Oz Büyücüsü Tekniği kullanılarak 50 üniversite öğrencisiyle sanal sohbet uygulaması üzerinden iletişime geçilmiştir. Etkileşimler sihirbaz adı verilen ve diyalog sistemlerini taklit etmekle görevli operatörler tarafından gerçekleştirilmiştir. Araştırma boyunca gerçekleştirilen sanal sohbet dökümleri, sohbetin yapıldığı kişinin kimliğine ve sohbetin Grice'ın tanımladığı biçimde bağıntılılık ilkesine uyup uymama durumuna göre iki ana gruba ayrılmıştır. Sohbet dökümleri konuşma analizi yöntemiyle incelenmiştir. Y apılan analizler sonucunda katılımcıların kullandıkları dil araçlarının sohbetin bağıntılı ilerleyip ilerlememesine dayandığı görülmüştür. Bağıntının ihlal edildiği durumlarda katılımcılar sohbeti devam ettirebilmek için onarım, düzeltme, görmezden gelme, mesajın içeriğini değiştirme ve yeni bağlam kurma gibi stratejilere yöneldiği ortaya konmuştur. Ayrınca etkileşim sırasında alınan söz sıraları Searle (1979) tarafından ortaya konan söz edim amaçları açısından incelenmiş; bildirici ve kesinleme açısından anlamlı farka ulaşılmıştır. Uygulama sonunda dağıtılan anket ile katılımcıların gerçekleştirdikleri sohbet ile ilgili tutum ve davranışları sorgulanmıştır. Kısmen bağıntılı gruba dahil olan katılımcıların konuştukları kişiyi sohbet robotuna benzettikleri ve düşük kabiliyetli olarak yargıladıkları ortaya çıkmıştır.

Özet (Çeviri)

The aim of this study is to examine which speech acts and strategies are used in the chats with the human and chat robot via the virtual chat application. There have been different interpretations of human-human communication over the years. Speech act theory which is revealed by Austin(1962) removed speech from a mechanical process. According to Grice's Cooperative Principles and Maxims (1975) speech is proceeded within the framework of a certain cooperation and the rules of cooperation. Then, the Relevance Theory and the maxims of Grice were melted in the relevance pot and it was suggested that the basic rule of all speech was the principle of relativity (Sperber ve Wilson, 1995). Conversational analysis and verbal interaction were seen as a process built between participants and it was mentioned that the speakers used certain strategies during the conversation (Sacks, Schegloff ve Jefferson, 1974). In this study, the use of the rules developed on interpersonal verbal interaction in human-chat robot interaction will be examined. Virtual chat applications are types of computer-mediated communication. In virtual chat applications that allow Quasi-synchronous communication, interaction is realized by correspondence. Unlike oral communication, computer-mediated communication has its own rules and practices (Baron, 2004). It can be human-human interaction in virtual chat applications as well as chatbot wich is a kind of dialogue system. Although according to the technology they have their abilities are different , the chatbots are responsible for understanding the person they talk and producing the appropriate answer (Fraser, 1997). In the data collection process, 50 university students were contacted via the virtual chat application using the Wizard of Oz. Interactions were carried out by operators called the wizard, who were responsible for simulating the dialogue systems. The virtual chat dumps performed throughout the research are divided into two main groups according to the identity of the person to whom the conversation is being made and whether the conversation conforms to the maxim of relation as defined by Grice. Chat transcripts were analyzed by conversational analysis method. As a result of the analyzes, it was observed that the speech acts used by the participants were based on whether the chat is relevant or not. In cases where there is a violation of the relevance, it is revealed that the participants turn to strategies such as repair, correction, ignoring, changing the content of the message and forming new contexts in order to continue the chat. The lines of speech taken during the interaction were examined in terms of the Speech Act Theory put forward by Searle (1979) significant difference was reached in terms of the declaration and assertive. With the questionnaire distributed at the end of the application, the attitudes and behaviors of the participants about the chat were questioned. It was found out that the participants in the partially relevant group thought the person they talked as a chatbot and judged them as low-skilled.

Benzer Tezler

Tez No
838356
Yapay zekâ tabanlı teknik destek sohbet robotu tasarımı
Artificial intelligence based technical support chatbot design
AYHAN ARISOY
Doktora
Türkçe
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol Süleyman Demirel Üniversitesi
Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ECİR UĞUR KÜÇÜKSİLLE
Tez No
604177
Developing an ethics module for a service robot
Servis robotu için etik birimi tasarımı
KADRİYE YASEMİN USTA
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol Boğaziçi Üniversitesi
Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN LEVENT AKIN
Tez No
878104
Yazılı tıp metinleri çevirisi sürecinde ChatGPT3 sohbet robotunun konumu ve çeviri ürün kalitesinin değerlendirilmesi
The position of ChatGPT3 chatbot in the process of translation of written medical texts and evulation of translation product quality
RÜVEYDA CANBAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mütercim-Tercümanlık Sakarya Üniversitesi
Çeviribilim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EYÜP ZENGİN
Tez No
797758
Wizard of Oz tekniğiyle chatbot tasarımı
Chatbot design with the wizard of Oz technique
OSMAN UTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol Gebze Teknik Üniversitesi
Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÖKTÜRK
Tez No
760378
Interviewster: A chatbot evaluating competency based interviews using transformer models
Interviewster: Transformer modellerini kullanarak yetkinlik bazlı mülakat yapan bir sohbet robotu
ONUR EMRE ATICI
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol MEF ÜNİVERSİTESİ
Bilişim Teknolojileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞENİZ DEMİR

Geri Dön