Manas Destanında kahramanın arketipsel olağanüstü doğumu ve serüveni
An archetypal extraordinary birth of the hero and his way in Manas Epic
- Tez No: 590408
- Danışmanlar: PROF. DR. RAMAZAN KORKMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Manas, Synchronization, Archetypal Steps, Archetyp of Supreme Person
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ardahan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Dilleri ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 277
Özet
Manas destanının Sayakbay Karalaev variyantı, dünyanın en büyük destanı olması ve orijinalliğiyle doktora incelememize esas alınmıştır. Çalışmanın amacı, kahramanın doğumunu olağanüstü yapan unsurları ve arketipsel süreçleri saptamaktır. Çalışma iki bölümden oluşup birinci bölümde, Olağanüstü Doğum ve Senkronisite başlığıyla kahramanın, kahraman olacağını önceden işaret eden senkronistik/arketipsel işaretler incelenmiştir. Kahramanın Geçtiği Arketipsel Aşamalar ve Yüce Bireyin Rolü başlıklı ikinci bölümde kahramanın hangi arketipleriyle barıştığı ve hangilerinden özgürleştiği söz konusu olmuştur. Örneğin gölge, yüce birey, anne, ayköl, ad alma; arketipik eşyalar, yiyecekler ve mekânlar metnin akışına göre açıklanmıştır. Kahramanın insani gelişiminde yüce kişinin rolü Dolayımlayıcı olarak Yüce Birey ve Norm Karakter Olarak Yüce Birey başlıkları altında incelenmiştir. Metinde verilen örnekler/alıntılar Kırgızcadan Türkçeye aktarılmıştır. Çalışma Sonuç ve Kaynakça bölümleriyle sonlanmıştır. Çalışmada genel olarak arketipsel yöntem uygulanmıştır. Ayrıca Ramazan Korkmaz'ın kahramanın arketipsel basamaklardan geçerek adını hakkettiğini ve kişiliğindeki/statüsündeki değişimlere göre adında da değişiklikler geçirdiğini ortaya koyan“Rene Girard'ın Üçgen Arzu Modeli Bağlamında Osmancık Romanı”adlı çalışması örnek alınmıştır. Varılan sonuçlara göre, Manas destanı olay örgütleyici eser değildir. Dolayısıyla kahraman alp tipi de değildir, zira kahraman yaratılır/geliştirilir. Bu gelişimde Yüce Bireyin büyük bir rolü vardır. Kahraman ruhsal makam ayköllüğe/mükemmelliğe ve fiziksel makam/statü hükümdarlığa/liderliğe bu kişi sayesinde erişebilmiştir. Bu bağlamda kahraman, arkaik ve epik eserlerde olduğu gibi kendiliğinden tanrı kadar mükemmel biçimde metne yerleştirilen romantik yalanın kurbanı değildir. Eserde arketipsel süreçler yaşadığı gelişiminde zaafları ve erdemleri arasında gidip gelerek belli bir ruhsal ve fiziksel statüye ulaşan insan işlenmiştir. Birey olabilen insan kendi seçimlerinin öznesidir, dolayısıyla hata yapmaya da mahkumdur. Bunun için de kahraman trajik bir kahramandır. Kahramanın böylesi serüveni Çoñ Cindi – Manas – Ayköl Manas şeklindedir. Bununla beraber kahraman apriori kahraman doğmuştur. Kahramanın kahraman olacağını olağanüstü doğumu ve/ya senkronistik işaretler ele verir. Bu doğrultuda çocuğun kahraman olacağına dair, birbirine zıt gibi görünen ama aslında birbirini tamamlayan ilke ortaya çıkar; kahramanın kahraman olarak doğuşu ve kahramanın kendini kahraman yaratması.
Özet (Çeviri)
This thesis is based on Manas epic variant by Sayakbay Karalaev. The purpose of the study is to determine the elements that make the birth of the hero extraordinary and the processes that the hero goes through. In the first part of the thesis, titled Extraordinary Birth Of The HeroAnd Synchronization, archetypical and synchronous signs that imply the hero's potential of becoming a hero beforehand were examined. Each of these signs was analyzed under a new title. In the second part of the thesis, titled Archetypal Processes Of The Hero And The Role Of The Supreme Person, archetypes and archetypal processes related to the evolution of the hero were analyzed. For example, archetyps like shadow, supreme individual, mother, getting name, arkechetypal places, objects, and foods were explained according to the flow of the text. While the archetypal processes / archetypes of the hero are examined, the paragraphs that will make up a separate title are distinguished by Roman numerals as there is no failure to the flow of the text. The role of the supreme person in the hero's human development was analyzed under the titles The Supreme Person Like A Mediator and The Supreme Person Like A Norm Character. Examples and excerpts in the text were translated from Kyrgyz language to Turkish. The thesis ended with the Conclusion and Bibliography section. In the study, generally archetypical method was employed. Also, an archetypical method by Ramazan Korkmaz which reveals that the hero deserves his name by passing through the archetypical steps and that he has had changes into his name in accordance with the changes in his personality and status was applied. According to the results obtained in the study, the Manas epic is not an event organized epic; that's why the hero is also not a Alp Type one because the hero is created and developed. During this development of hero, there has a big role of the supreme person. The hero reaches the perfect spiritual status Ayköllük, and high physical status like a leader/head of people thanks to this person. In this context, the hero is not as naturally perfect as the God itself as in archaic and epic works, because in Manas epic not God but man is discussed. The man can reach a certain spiritual and physical status by experiencing the archetypal processes and commuting between human weaknesses and virtues. In the Manas epic, the hero is the subject of his own choises; therefore, the hero is doomed to make mistakes as a man. Because of this, the hero Manas is a tragic hero. The hero's such adventures are as follows: Çoñ Cindi – Manas – Ayköl Manas. In addition to this, the hero is born as a priori hero. The boy's extraordinary birth and synchronous signs point out that the boy will be a hero. In this respect, the theory/ reality which seem opposite of but are actually complementary to each other about the fact that the boy will be a hero emerge; the birth of the hero as a hero and the creation of own self as a hero.
Benzer Tezler
- Манас» эпосундагы жаныбарлардын кѳркѳм чагылдырылышы жана тотемдик белгилери
Manas destanındaki hayvanların sanatsal tasviri ve totemik imgeleri
ZARİNA KULBARAKOVA
Doktora
Kırgızca
2017
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LAYLİ ÜKÜBAEVA
- Kırgız halk destanı 'Kız saykal' (İnceleme, metin)
Кыргыз элинин «кыз сайкал» эпосу (анализ, текст)
M.NURULLAH CİCİOĞLU
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkiye Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SULAYMAN KAYIPOV
- Türk kültüründe at kavramı ve imgesine dayalı holografik canlandırma uygulaması
Holografic animation application based on horse consept and image in Turkish culture
ESRA TUNCALI
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2021
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiGrafik Ana Sanat Dalı
PROF. DR. N. ŞULE ATILGAN
- Manas Destanının Sagımbay Orozbak Oğlu nüshasına göre İslam öncesi ve sonrası Kırgız inanç unsurları
Belief elements of Kyrgyz Turks before and after Islam according to the Sagimbay Orozbakov's version of the epic of Manas
TUNGUCH ARALBEK UULU
- Köroğlu Destanı'nda 'seyislik, sınçılık, sayapkerlik' ve günümüz Kırgızistan'ındaki uygulamaları
Көрoглу дастанындагы 'сынчылык, саяпкерлик' жана азыркы кыргызстанда практикада колдонулушу
ATİLLA ARABACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DR. ULANBEK ALİMOV