Манас» эпосундагы жаныбарлардын кѳркѳм чагылдырылышы жана тотемдик белгилери
Manas destanındaki hayvanların sanatsal tasviri ve totemik imgeleri
- Tez No: 615620
- Danışmanlar: PROF. DR. LAYLİ ÜKÜBAEVA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 275
Özet
Изилдѳѳ обьектиси. С.Орозбаковдун С.Каралаевдин варианттарындагы ―Манас‖ эпосундагы жана кошумча Ш. Ырысмендеевдин вариантындагы «Манас» эпосундагы жаныбарлар дүйнѳсү, алардын тотемдик белгилери. Изилдѳѳ предмети. «Манас» эпосундагы жаныбарлар дүйнѳсү, алардын чагылдырылыш чѳйрѳсү (сюжет, мотив, образдар системасы), жаныбарлардын тотемдик белгилери, тотемдик белгилердин катмарланган эволюциясы, тотемдик белгилердин түрлѳрү жана архетиптик модели, алардын эпикалык ѳзгѳчѳлүгү. Илимий иште С. Орозбаковдун, С. Каралаевдин варианттарынын негизиндеги «Манас» эпосунун тексти каралып, баатырдын тѳрѳлѳшү, баатырдын үйлѳнүшү, баатырдын эрдиктери жана баатырдын ѳлүмүнѳ байланыштуу сюжеттерден жаныбарлар жана алардын тотемдик белгилер кѳркѳм чагылдырылышы каралды. Эки вариант боюнча аталган сюжеттерде кѳп кездешкен жаныбарлардан образдар системасы, түш кѳрүү мотиви жана кырдаалдардын сүрѳттѳлѳшү иликтенди. «Манас» эпосунда сүрѳттѳлгѳн жаныбарлар ѳздѳрүнѳ кѳбүрѳѳк тотемдик белгилерди сактоо менен чагылдырылганын байкадык. Ишибизде тотемдик белгилер анализге алынуу менен тотем жаныбары жана тотемдик белгинин айырмачылыгы аныкталды. Тотемдик белгилер менен бирге анимистик байланыштын болгонун жана алардын архетиптик модели баса белгиленди. Айрым сюжеттерде тотем менен табунун карым-катышы да белгилүү болду
Özet (Çeviri)
Bilimsel çalıĢma alanı. S.Orozbakovun ve S.Karalaevin varyasyonu olan «Manas» destanının ana metinleri. Buna ilave olarak ġ. Irısmendeevin varyasyonundaki «Manas» metni, destanlardaki hayvanlar dünyası, totemizm sisteminin bir akımı. Bilimsel araĢtırmanın konusu. «Manas» destanındaki hayvanlar dünyası, onların tasviri sahası (olay örgüsü, motif, karakterler sistemi), hayvanların totemik imgeleri, totemik imgelerinin eskiden bugüne kadar tabakalaĢmıĢ evrimi, totemik imgelerinin çeĢitleri ve arketip modelleri, onların epik özelliği. Doktora tezinde S.Orozbakovun ve S.Karalaevin varyasyonu olan «Manas» destanının ana metinlerinden kahramanın doğumu, kahramanın evleniĢi, kahramanın yaptığı kahramanlığı, kahramanın ölümü olaylarından hayvanlar ve onların totemik imgeleri araĢtırıldı. Hayvanların çoğunluklu yer tuttuğu mekan - karakterler sistemi, rüya motivi ve olay vaziyetinin tasviri yönüdür. Bu üç çevredeki hayvanlar dünyası destanın epik dilini zenginleĢtirerek görkemli fonksiyonlu rol oynadığını fark ettik. Onların imajı karakterler sisteminde geleneksel sanatsal formül, görkemli karĢılaĢtırma ve edebi sanatlar olarak epik dili zorlaĢtırmıĢ, derinleĢtirmiĢtir. Bundan dolayı hayvanların tarihi-genetik tabakalaĢmıĢ totemik ımgeleri ortaya çıktı. «Manas» destanında hayvanlar totem inançına göre totemik imgeleri çok sayıda ix saklayıp gelmiĢtir. Totemik imgeleri analiz etmekle totem hayvanı ile hayvanların totemik imgelerinin arasındaki farklılık önümüze çıktı. Totemik imgelerle beraber animist iliĢkinin olduğunu, totemik imgelerinin arketip modelini belirledik. Bazı olaylardan itibaren totem ile tabunun iliĢkisi belli oldu. «Manas» destanındaki kuĢlar – iyilik-kötülüğün habercisi, vahĢi hayvanlarının korucu görevini yapan totemik imgelere sahib olduğu tespit edildi. «Manas» destanındaki totemik imgelere etnografik, tarihi kaynaklar, sözlü ve yazılı kaynaklar, el iĢçiliği alanından bakarak artzamanlı (диахрондук) ve senkronik halin araĢtırmaya gayret ettik. Tezin asıl amacı totemik imgelerin eski çağdaki ilk topluluk inanç biçiminen itibaren bugünkü etnografik kullanma biçimine kadar tabakalaĢmıĢ evrimin göstererek onları sistemleĢtirme ve sınıflandırma, özelliğini göstermektir. «Manas» destanındaki totemik imgelerinin özelliğini ayırt ederek belirlemek için türk halklarının bazı destanlarına, mongol-buryat destanına tarihi-genetik ve tarihi-tipoloji metodla karĢılaĢtırıldı. Külliye analiz etmek için dünya mitolojisi yönünden de sinkretli bakılarak analize alındı. Kırgız halkının milli düĢüncesinin olgunlaĢması sürecinde totemik imgelerinin rolü büyük. Ġlk bakıĢ açısınan itibaren ruhi ve maddi kültürüne, halk edebiyatına girmiĢ, bunu da evrim yolundan görmek mümkün. Totem bakıĢ açısınan epik dile getirilmiĢ totemler imgelere dönmüĢ ve milli edebi mirasta saklanmıĢtır. Bu «Manas» destanında önümüze çıkan özelliklerden biridir. Dünya kültüründeki ve eski türk halklarının kültüründeki hayvanların totemik imgeleri, onların az ve çok izleri «Manas» destanında var. Etraflıca araĢtırılmıĢ ve incelemeye alınarak yeni bulgulara ulaĢılmıĢtır. Tez çalıĢmasındaki ilmi-teorik sonuçlar ve ilmi-metod önerisi kırgız ve türk halklarının destanlarını, kültürünü, halk edebiyatını araĢtırırken ve üniversitelerde ―Manas‖ destanı dersinin programı için faydalı olur. Ders kıtaplarının oluĢturulmasında ve alanıyla ilgili diğer araĢtırma incelemelerde kullanılabilir. Tezimiz giriĢ, üç bölümden, sonuç ve özetten, kullanılan edebiyat ve ekler kısmından oluĢmaktadır.
Benzer Tezler
- 'манас' эпосундагы тарыхый түрк тилдерине таандык тилдик каражаттар
Manas Destanında tarihî Türk lehçelerine аit dil unsurları
AYCAMAL ASKARBEK KIZI
Yüksek Lisans
Kırgızca
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURDİN USEEV
- 'манас' эпосундагы жаныбар аттары менен курулган эпитеттерге тилдик-маданий анализ
'Manas' Destanındaki hayvan adlarıyla kurulan epitetlerin kültürel-dilbilimsel açıdan incelemesi'
CAKĢILIK INTIMAK UULU
Yüksek Lisans
Kırgızca
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURDİN USEEV
- «манас» эпосу – кыргыз элинин салттуу адептик этикалык идеалдарын үйрөнүүнүн булагы катары
'Manas' destanının Kırgız halkının geleneksel ahlaklı insan ideallerini öğrenmenin kaynağı olarak incelenmesi
ASEM İDAYEVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2013
Eğitim ve ÖğretimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKMATALİ ALİMBEKOV
- 'Manas' destanı'nda tasavvufi muhteva (Sayakbay Karalaev'in varyantı)
'Mанас' эпосундагы суфисттик мотивдер (саякбай каралаевтин вариантында)
HİLMİ DAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. MUSTAFA ÇAKMAKLIOĞLU
- Kırgız halk destanı 'Kız saykal' (İnceleme, metin)
Кыргыз элинин «кыз сайкал» эпосу (анализ, текст)
M.NURULLAH CİCİOĞLU
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkiye Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SULAYMAN KAYIPOV