Yabancılaşmanın kent ve konut oluşumu bağlamında incelenmesi: Şişli Cumhuriyet ve Paşa mahalleleri örneği
Examining alienation in context of city and housing structures: Şişli Paşa and Cumhuriyet neighbourhoods sample
- Tez No: 590453
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞEGÜL KURUÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Sorunları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Günümüzde teknolojinin, iletişimin, ekonomik imkanların ve mesafelerin hızla gelişmesiyle mimarlık pratiği de değişime uğramaktadır. Kentler hızlı bir dönüşüm geçirirken, kendisini kent yapan bir takım öğeleri kaybetmekte, bu da kent ve birey ilişkisini sekteye uğratmaktadır. Küreselleşmenin getirdiği ürünlerin bu yayılma hızı, postmodern tüketim toplumunu oluşturan bir evre olarak adlandırılmakta, modern kent, modern konut, çağdaş kentli gibi söylemler üretilmektedir; bu bağlamda modern kelimesi bir kavramdan daha çok bir etiket olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu araştırma içerisinde modern ve modernleşme kavramı, belirli bir döneme işaret eden veya belirli bir mimarlık akımını simgeleyen kavramlar olarak ele alınmak yerine, bir süreç olarak tanımlanmıştır. Modern terimi“çağdaş”kelimesinden daha çok“zamandaş”(contemporary) kelimesine karşılık gelmekte; dolayısıyla birbirlerini izleyen dönemler içerisinde yeninin, eskiye göre modern olarak tanımlanabilmesi imkanı doğmakta, modernleşme bir toplumda meydana gelen kurumsal ve yapısal değişimler olarak kendini göstermektedir. Bu bağlamda kentlerin ve konutların geçirdiği dönüşüm sürecini incelerken küreselleşme, postmodern kent gibi kavramlardan ziyade modernleşme kavramı kullanılmış; modernleşme belirli bir dönemi işaret eden bir kavramdan ziyade, tamamlanmamış ve tamamlanması kendi varlığı ile çelişen bir süreç olarak ele alınmıştır. Kenti mimarlık üzerinden incelerken, sadece içinde bulunan yapı birimleri ve dokular değil; bireyler ve kentle kurdukları ilişki bağlamında da çözümleme yapılmalıdır. Kentin içinde yaşayanları biçimlendirdiği kadar, bireyin de kenti dönüştürdüğü söylenebilir. Harvey (2013) kenti, her türden ve sınıftan insanın isteksizce ve saldırganca da olsa yan yana gelerek, değişken, gelip geçici, ama ortak bir yaşantıyı ürettiği bir mekan olarak tanımlar. Modernleşme sürecinde ortaya çıkan kapalı konut yapıları ve rezidans olarak adlandırılan dikey kapalı konut yapıları, kent içerisinde bireyin mekan üretmesi durumunu sekteye uğratmaktadır. Kent içinde farklı işlevler için ayrılmış mekanların oluşturulması, işlevlerin soyutlanmasına sebep olarak, kent parçalarının arasındaki bağlantıyı zayıflatmaktadır. Çevrelerindeki fiziksel çevreyle, kent dokusuyla, kent donatılarıyla ve kentliyle ilişki kurmayan bu yok-yer mekanlar, kentlinin de mekanın üretim sürecine dahil olmasına engel olmakta,“yer”tamamen sermaye tarafından üretilmektedir. Bireyin kentle ilişkisinde problem doğuran bu kentsel yapılar, kentlinin aidiyet eksikliği, izolasyon ve sınıfsal ayrışma gibi duygularını güçlendirmektedir. Mekansal, duygusal, ekonomik veya sosyal sebeplerden kaynaklanan bu duyguların toplamı bireyin kente entegre olamama durumunu ortaya çıkararak, kentlinin kendisini kent içerisinde bir yabancı gibi hissetmesine neden olmaktadır. Bu yabancılaşma durumu konutun, kent ve kentliyle kurduğu ilişki bağlamında ele alınmış, mekânsal analizler ve derinlemesine mülakatlarla var olma durumu sorgulanmıştır. Yabancılaşma kavramı kökeninde, tüketim sürecinin güçlenmesiyle, ürün ve ürünü üreten işçi arasındaki kopuşu tanımlamaktadır. Tez çalışması da kenti üretilen bir ürün; kentliyi de hem tüketici hem işçi olarak bu ürünle arasındaki iletişimi kopan bireyler olarak ele almış, kente yabancılaşma ve mekana yabancılaşma kavramlarının oluşma durumu incelenmiştir. Paşa ve Cumhuriyet mahalleleri bünyelerinde bulundurdukları konut çeşitliliği ve demografik farklıların yan yana var olmaya çalışma hali sebebiyle analiz için seçilmiştir. Modernleşme sürecinde sadece kentler, insanlar, yapılar gibi olgular değil, kavramlar da değişime uğramaktadır. Ev, mahalle, çeper, yüksek bina hatta kapalı konut olgusunun kendisi bile kavramsal olarak ve bir ürün olarak yeniden tanımlanmaya çalışmakta, insanların bu kavramlara dair algılarını da değiştirmektedir. Burada sorgulanması gereken nokta, yeniden tanımlanmaya çalışılan bu kavramların, yeni bir söylem üretmek yerine; algısal olarak nostaljik söylemlere dayanması ve bağlamından koparılarak, bir etiket olarak pazarlanmaya çalışılmasıdır. Araştırmada temel alınan nokta, yapılan sorgulamaların ve analizlerin, eski ve yeni arasındaki bir karşılaştırmadan, geleneksel olarak adlandırılan mahalle söylemlerine öykünmeden kaçınması; dönüşümün yaşandığı alanların mekânsal, sosyal ve kentsel bağlamda nasıl etkilediğinin üzerinde durmasıdır. Bu çalışmanın sonucunda, yabancılaşma kavramının günümüzde nasıl dönüştüğü incelenerek; mekana yabancılaşma ve kente yabancılaşma kavramlarının tanımlanması amaçlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
The practice of architecture has been going through a change with the developments in technology, communication, economic potentials, and distances. Cities are losing the key elements that define them while going rapid transformations which leads to the weakening of the relationship between the urbanite and the city. The process of globalization enabled products to spread rapidly, thus defining this era's society as the followers of postmodern consumer culture. The words like modern city, modern housing, modern urbanite have been started getting used as labels or concepts instead of terms. In this research, the terms of modern and modernism will be defined as a process rather than concepts that point to a specific era or a specific architectural movement. Considering the fact that modern also means contemporary, every era can be evaluated as modern in relation to the previous era that it follows. Modernism manifests itself as institutional and structural changes that are happening in society. Thus while examining the transformation of cities and housing structures; the term modernism will be used instead of globalization and postmodern city. Modernism is being discussed as a process that is incomplete but also a process that the completion of it would be conflicted with its existence. Individuals and how they are interacting with the city should be taken into account as well as building units and urban texture while examining cities in the context of architecture. Individuals can transform a city, as well as the city can shape individuals. Harvey (2013) defines the city as a place that all people from the different classes come together whether reluctantly or offensively and create temporary but common life. Gated communities and vertical gated communities such as housing residences that have been manifesting through the modernization process disrupts the urbanites from creating spaces within the city. Building different spaces for different functions leads to the isolation of functions thus weakening the link between the urban pieces. The non-places such as these spaces that do not form relations between themselves and the surrounding physical space, urban texture or the urbanite, blocks the individuals from including themselves in the production of space, thus leaving the space being created by the capital entirely. The urban structures that hurt the relationship between individuals and cities cause the urbanite to feel the loss of belonging, isolation and class segregation stronger. The total of these feelings provoked by the spatial, emotional, economic or social reasons, prevent individuals from integrating the city; thus leaving urbanite to feel like an alien in urban life. This alienation situation is being discussed within the context of the relationship between the city, housing, and the urbanite through spatial analysis and field interviews. The concept of alienation defines the rupture between the product and the product producing worker while strengthening of the consumption process. This research studies the city as a product and the urbanite as both the consumer and the producer of the product and questions the alienation towards city and space. The neighbourhoods Paşa and Cumhuriyet have been selected to analyze due to containing a variety of housing structures and demographic groups trying to co-exist together. During the modernization process, not only the notions like cities, people, or structures; but also the terms and concepts are being transformed as well. House, neighbourhood, high-rise buildings even the gated communities are being redefined as a concept and a product, thus changing perceptions of these concepts in the eyes of people. The point that should be questioned here is; these concepts that are being redefined are trying to be marketed as labels by basing them on nostalgic discourses without context, instead of creating a new discourse. The basis of this research is examining the effects of the spatial, social and urban context of transforming areas without getting into comparisons or emulating into the nostalgic discourse of neighbourhoods. In conclusion of this study, by examining how the alienation concept evolved, it is aimed to define the concepts alienation towards space and alienation towards city.
Benzer Tezler
- Kent meydanı: Kamusal-estetik çerçevede eleştirel bir değerlendirme
Urban square: A critical approach within the concepts of 'public' and 'aesthetics
NEVBAHAR ATALAY
- Değişen kent ortamında hafıza mekan ve sanat yapıtı ilişkisi
Memory space and art work in a changing city
REYSİ KAMHİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Güzel SanatlarYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
PROF. DR. TURAN AKSOY
- Mimarlık ve yabancılaşma olgusu bağlamında kentsel bir okuma: İstanbul örneği
An urban reading in the context of architecture and alienation: Istanbul city
ŞEHRİBAN ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EBRU ÖZEKE TÖKMECİ
- Mekansal aidiyet ve yabancılaşma bağlamında Zeyrek konut çevresinin irdelenmesi
An investigation about Zeyrek housing environment in the context of place attachment and estrangement
PINAR GEÇKİLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALPER ÜNLÜ
- Sürdürülebilir kentleşme için sakin şehir modelinin sosyal hizmet bağlamında değerlendirilmesi: Seferihisar örneği
Evaluation of the slow city model for sustainable urbanization in the context of social work: The case of Seferihisar
AYŞEGÜL TOZAL