Karikatürlerle Türkiye'de başörtüsü sorunu (1980-2015)
Headscarf problems and caricatures in Turkey
- Tez No: 592527
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ERCAN KARAKOÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Türk İnkılap Tarihi, Sociology, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Karikatür, Başörtüsü / Türban Sorunu, Kamusal Alan, İnsan Hakları, Eğitim Hakları, Kadın Hakları, Caricatures, Headscarf / Turban Problem, Public Space, Education and Human Rights, Women's Rights
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Bu yüksek lisans çalışmasında inançları gereği başlarını örten kadınların, üniversite eğitimleri sırasında ve kamusal alanda yaşadıkları olumsuz hadiselerin, bazı gazetelerin karikatür köşelerinde nasıl işlendiğine yer verilmiştir. Bu karikatürler siyasi argüman ve manipüle aracı olarak görülen, insan hak ve hürriyetleri ihlali olarak değerlendirilen, şiddet uygulanan, alay hakaret ve rencide eden, irtica tehdidi olarak düşünülen temalar baz alınarak yorumlanmıştır. İlgili dönemlerdeki karikatürlerde siyasi yaptırımların etkileri ve karikatürlerin demokratik haklar kavramlarını nasıl ele aldıkları incelenmiştir. Seçilen gazeteler başörtüsünü kendi ideolojileri bağlamında mağduriyet veya çağdaş Türkiye' nin kurucu değerlerinden kopuş bağlamında, irticai tehdit unsuru olarak görmüş ve bu eğilimlerini çizimlerinde göstermişlerdir. 12 Eylül 1980 darbesinden sonar Yüksek Öğretim Kurulu'nun 1982' de yayınladığı Kılık Kıyafet Genelgesi ile kadınların başörtüleriyle üniversitelerde derslere katılmaları yasaklanmıştır. Nitekim sözkonusu genelge ile birlikte konu üzerinde sık sık tartışmalar yaşanmış olmasına rağmen bazı dönemlerde sorun görece hafiflemiştir. 28 Şubat 1997 Post Modern Darbesi sürecinde başörtüsü sorunu derinleşerek başörtü kullanımı kamusal alanda da yasaklanmıştır. Akabinde 1999 Seçimlerinde TBMM'de başörtülü vekil krizi yaşanmış sorun milletin temsilcilerine kadaruzanmıştır. 2000'li yılların hemen başında Milli Görüş geleneğinden doğan AK Parti'nin iktidarıyla birlikte başörtüsü sorunu yavaş yavaş ülke gündeminden kalkmıştır. Tezdeki başörtüsü karikatürleri Akit, Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet, Yeni Asya ve Yeni Şafak gazetelerinden alınmıştır. Cumhuriyet Gazetesi'nde başörtüsü genellikle irticai tehdit olarak işlenmiş ve yasağın mağdurları için aşırı sert ve olumsuz bir çizim dili kullanmıştır. Benzer şekilde Akit Gazetesi de aynı sert ve olumusuz yaklaşımı, yasağı savunanlara karşı göstermiştir. Hürriyet ve Miliyet gazeteleri irtica tehdidi ile beraber ağırlıklı olarak konunun, siyasi argüman olarak kullanılmasına yer vermiştir. Diğer gazetelerin ise konuyu insan hakları, eğitim ve kadın hakları, din ve vicdan özgürlü ile mağduriyet temaları bağlamında değerlendirdikleri tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This graduate study discusses the negative events that women who wear headscarfs due to their beliefs experienced during their university education and in the public sphere through studying the caricature corners of certain newspapers. This study considers these caricatures as political arguments and manipulation tools, as violations of human rights and freedoms, and as violence, derision and humiliation; all of these are considered as a threat of reaction. This study also considers the effects of political sanctions on the caricatures in the relevant periods and how caricatures dealt with the concepts of democratic rights. Certain newspapers saw the headscarf in a context of victimization or departure from modern Turkey's founding values, and perceived it as a reactionary threat. This interpretation appeared in the caricatures. After the coup of September 12, 1980, the Council of Higher Education issued the 1982 Dress Code, which prohibited women from attending classes in universities while wearing their headscarves. As a matter of fact, although there have been frequent debates over the circular in question, the problem has been relatively relieved in certain periods. During the February 28, 1997, Post-Modern Coup, the headscarf problem spread around and the use of the headscarf was also banned in public areas. Subsequently, in the 1999 elections, the crisis over whether deputies should be allowed to wear the headscarf in the Turkish Grand National Assembly extended this debate to the representatives of the nation. In the early 2000s, under the ruling AK Party, which had been born with an understanding of a national aspect tradition, the headscarf problem was solved and gradually disappeared from the national agenda. The headscarf caricatures studied in the thesis were found in the newspapers Akit, Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet, Yeni Asya and Yeni Şafak. In the newspaper Cumhuriyet, the headscarf was often treated as a reactionary threat and extremely harsh and negative visual language was used to depict victims of the ban. Similarly, the newspaper Akit has shown the same hard and negative approach to those who defend the ban. Along with the threat of reaction, the newspapers Hürriyet and Miliyet mainly used the issue as a political argument. Other newspapers evaluated the issue in the context of human rights, education, women's rights, freedom of religion, freedom of conscience and victimization.
Benzer Tezler
- Mizah dergileri üzerinden bir dönem okuması: Türkiye'de çok partili siyasal yaşama geçiş (1946-1950)
A period reading trhough homour magazines: Transition to multiparty life in Turkey
ŞAKİRE ÇİMENLİ
Doktora
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN UZUN
- Postmodern kentin izinde mizah heterotopyaları: İstanbul üzerine bir değerlendirme
Humour heterotopias in the trace of postmodern city: An assessment on İstanbul
TUĞBA ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN ALKIŞER BREGGER
- 1960 askeri darbesinin mizah dergilerine yansıması: Akbaba ve Tef dergileri üzerine bir inceleme (1959-1961)
Reflection of 1960 military coup in humor magazines: A review on Akbaba and Tef magazines (1959-1961)
ELA DOĞANAY
- Toplumsal muhalefet ve mizah dergileri: Leman dergisi
Social opposition and humour magazines: Leman magazine
ÖZGÜR UMUT HOŞAFÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
İletişim BilimleriAnkara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ÜLKÜ DOĞANAY
- Düşünme aracı olarak karikatür : Teknoloji proje üreticileri için karikatür tabanlı uygulamalar
Caricature as thinking tool : Caricature based applications for technology project providers
BAHADIR UÇAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Bilim ve TeknolojiYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. TARIK EMRE YILDIRIM