Türk Edebiyatı'nda hece-aruz münakaşaları
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 5946
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER FARUK AKÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1989
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 388
Özet
384 ÖZET Bu tez, bugüne kadar üzerinde hemen hemen hiç durulmamış bir ko nu olan“Türk Edebiyatında Hece-Aruz Münâkaşaları ”m ele alır. Tezin giriş bölümünde Türk nazmının vezni, vezinde dualite ile halk ve divan şâirlerinin zaman zaman aruza ve hece veznine yöne lişleri ele alınmıştır. Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatı devresine gelinceye kadar hece vezni meselesi üzerinde durulmuş,hece vezin li şiir denemelerine yer verilmiştir. Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatı devresinde, Ziya Paşa, Nâmık Ke- mal,Abdülhak Hâmid ve Cevdet Paşa'nm hece vezni ile alâkalı dü şünceleri dile getirilmiş tir. Vezin meselesinin ilk olarak 1884 yı lında Ali Ferrüh tarafından“Evzân-ı Millîyenin Terki ile Evzân-ı Aruzîyenin Kabulü”makale ile ele alındığı tesbit edilmiştir. Ancak konunun edebî ve fikrî bir mesele olarak ele alınmasının 1893 yı lında Veled Çelebi 'nin Hazîne-i Fünûn'daki seri makaleleriyle ger çekleştiği belirtilmiştir. Serve t-i Fünûn yıllarında ise vezin konusundaki ilk münâkaşa nın bir hece-aruz münâkaşası olmadığı, bu münâkaşanın“nazmı vezin kaydından kurtarmak”düşüncesi etrafında cereyan ettiği ve bu dev rede asıl mânâsında hece-aruz münâkaşasının H.Nâzım-A. Nâdir ara sında geçtiği dile getirilmiştir. Serve t -i Fünûn yıllarının son hece-aruz münâkaşasının 1901 'de Râik Vecdî(Cenab Şahabeddin) ile Menemeni izâde Mehmed Tâhir arasında yapılan münâkaşanın teşkîl et tiği de tesbit edilmiştir. Bilâhere tezde 1905 yılında Selanik'te neşredilen Çocuk Bahçesi mecmuasında Mehmed Emin 'in“Türkçe Şiir ler ”i etraf mda Rızâ Tevfik-Ömer Naci arasında cereyan eden hece- aruz münâkaşaları ifâde edilmiştir. Meşrûtiyet Devri Türk Edebiyatı devresinde bilhassa Say ü Te tebbu mecmuasında M. Masum ile adı geçen mecmua arasında cereyan eden ve sonradan münâkaşaya Mehmed Sıdkı'nın da katılmasıyla geli şen hece-aruz münâkaşalarına yer verilmiştir. Bu devrede meseleye Türkçüler 'in sahip çıktıkları, Ziya Gökalp'm münâkaşalara iştirak385 etmemekle beraber yaptığı irşâdlarıyla konuya alâka gösterdiği tesbit edilmiştir. Mütâreke ve Millî Mücâdele yıllarındaki hece-aruz münâkaşaları bütün muhtevası ile dile getirilmeye çalışılmıştır. Bu devrede me selenin çok büyük bir alâka uyandırdığına hattâ bu alâka sebebiyle sırf heceyi veya aruzu müdâfaa için mecmuaların bile neşredildiği- ne dikkat çekilmiştir» Bu yılların ilk ve son hece-aruz münâkaşa larının Ömer Seyfeddin tarafından yazılan makaleler yüzünden çık tığı belirlenmiş, aynı konuda Şebâb mecmuasında geniş yer işgal e- den münâkaşalar üzerinde de durulmuştur. Tezde, Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatı devresinde cereyan eden iki hece-aruz münâkaşası teabit edilmiş ve incelenmiştir. Bunlar dan birincisi Samih Rıfat'ın I. Türk Dili Kurultayı 'nda ileri sür düğü“Farslar aruzu Türklerden aldı”şeklindeki tezin doğurduğu münâkaşalar, ikincisi ise Orhan Seyfi Orhon'un Çmaraltı dergisin de hece-aruz konusunda açtığı anketin sebeb olduğu münâkaşalardır. Aneak bu devrede, öteden beri hece veznine karşı aruzu şiddetle mü dâfaa eden Genab Şahabeddin'in“Ben atalarımın tanıdığı aruz vez nine avdet edelim demem”diyerek artık aruzu müdâfaa düşüncesini terk ettiğine de temas edilmiştir. Netice olarak tezde, hece -aruz meselesinin edebiyatımızın de ğişmez münâkaşa konularından birini teşkîl ettiği,konunun saman alevi gibi zaman zaman alevlenip söndüğü, tarafların bir uzlaşma zemini bulamadıkları gerçeği ortaya konmaya çalışılmıştır. Diğer taraftan yapılan kesif mücâdeleler neticesinde hece vezninin a- ruza karşı üstünlük sağladığı, ancak onun da yerini serbest nazma bıraktığı belirtilmiştir. Bundan dolayı veznin, bugünkü edebiyatı mızda münâkaşa konusu olmaktan çıktığı dile getirilmiştir. Ayrıca teze, iki kısımdan meydana gelen makaleler ve faydala nılan kaynaklarla ilgili olarak bir bibliyografya eklenmiştir. İlk kısımda, makaleler v© faydalanılan kaynaklar yazar soy adına göre tanzim edilmiştir İkinci kısımda is®, yazarı belli olmayan makaleler verilmiştir. ^eköSr'etta KunOu Dokümantasyon Meifcezi
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Türk klasik halk edebiyatlarının müşterekleri
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA ÇERKO
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. M. MUHSİN KALKIŞIM
- Divan edebiyatı münakaşaları (1902-1928)
Divan literature discussion
MEHMET ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ORHAN OKAY
- Nakşi Ali Akkirmani divanı (inceleme-metin)
Diwan of Naqshi Ali Akkirmani (critical-education)
HİKMET ATİK
Doktora
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKKUŞ
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığında bulunan OE. Yz. 0454 Numaralı mecmȗʻanın transkripsiyonlu metni
Стамбул шаарынын Ататүрк атындагы китепканасында жайгашкан OE. Yz. 0454 номериндеги кол жазма жыйнагынын транскрипцияланган тексти
ULAN KABILBEKOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN KEMAL TAVUKÇU
- Şah İsmail Hatai Divanı'nda dini tasavvufi unsurlar
Başlık çevirisi yok
ADİLE YILMAZ
Doktora
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN GÜZEL