Onkoloji hastalarının yakınlarının kanser tarama testleri hakkında bilgi ve tutumları
Knowledge and attitude of relatives of oncology patients about cancer screening tests
- Tez No: 597728
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YASEMİN KILIÇ ÖZTÜRK
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
- Anahtar Kelimeler: family medicine, cancer screening, Pap-smear, palliative care, caregiver
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sağlık Bilimleri Üniversitesi
- Enstitü: İzmir Tepecik Eğt. ve Arş. Hast.
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 84
Özet
AMAÇ: Dünya nüfusunun artması ve etiyolojik nedenlere daha çok maruz kalma nedeniyle kanser insidansında artmış meydana gelmiştir. Kanser tarama testleri tüm dünyada erken teşhis için önde gelen uygulama modelidir. Kanser hastalığının oluşumunda genetik ve çevresel risk faktörlerinin etkili olduğu düşünüldüğünde, kanser hastalarının yakınları topluma nazaran daha çok risk altındır. Onkoloji hastalarının yakınlarının kanser tarama testleri hakkında bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi; bu doğrultuda mevcut risk faktörlerine göre, kendilerine uygun kanser taramaları açısından durumun değerlendirilmesi ve taramalarla ilgili farkındalık oluşturmak çalışmanın temel amacıdır. GEREÇ VE YÖNTEM: Kesitsel tanımlayıcı nitelikteki araştırma, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi onkoloji polikliniğine başvuran hastalara eşlik eden hasta yakınları ile yürütüldü. Araştırmanın evreni, 2019 yılı Ocak-Şubat-Mart aylarında onkoloji polikliniğine başvuran hastalara eşlik eden yakınları olarak belirlenmiş, her hasta için bir hasta yakını değerlendirmeye alınmıştır. Kanser tarama yaklaşımlarında hasta yakınlarının demografik verileri kadar hastaların demografik özellikleri ve günlük yaşam aktivitelerini sürdürebilmesi de etkili olabileceği düşünüldüğünden; araştırmaya katılmayı kabul eden hasta yakınlarına 3 kısımdan oluşan anket formu uygulandı. Anketin ilk kısmında; hasta yakınına ait demografik bilgileri ikinci kısımda; tarama testleriyle ilgili bilgi ve davranışları değerlendirmeye yönelik sorular, üçüncü kısımda hastanın tanı ve tedavi ile ilgili sorular ve günlük yaşam aktivitelerini sürdürebilme durumunun değerlendirildiği 'Lawton ve Brody'nin enstrümental günlük yaşam aktiviteleri ölçeği' yer almaktadır. Araştırma kapsamında 300 katılımcı ile çalışma analiz edildi. BULGULAR: Yaş ortalaması 45,26±13,77 yıl olan çalışma grubunun %68,7'unu kadınlar oluşturmaktadır. Kanser taramalarının yapıldığını bilme durumuna göre incelendiğinde; %70'i bildiğini (n=210) ifade etmiştir. Bu 210 kişiye hangi kanser taramalarından haberdar oldukları sorulduğunda; %58'i meme kanserine, %44,3'ü kolon kanserine ve %52,7 'si serviks kanserine, %44'ü prostat kanserine yönelik taramaların yapıldığını bildiğini belirtmiştir. Bilgi kaynağı olarak en sık %40,5 ile aile hekimi gösterilmiştir. Çalışmaya katılanların %17,7'si düzenli aralıklarla tarama testi yaptırdığını belirtmiştir. Hasta yakınlarına bağımlılık düzeyi ile düzenli tarama testi yaptırma arasında anlamlı ilişki mevcuttur. Düzenli yaptırmama nedenlerine baktığımızda ise en sık 'sağlıklı olduğum için' yanıtı verilmiştir. Çalışmaya katılan kadınların %86,4'ü smear testini duyduğunu %50,5'i smear testini yaptırdığını ifade etmiştir. Yakınında rahim ağzı kanseri bulunan 14 kadın katılımcının hepsi smear testini duyduğunu ifade ettiği halde %85,7'si yaptırdığını belirtmiştir. Kadın katılımcılar için yakınlarının kendilerine bağımlılık seviyesi arttıkça düzenli smear taraması yaptırma oranları düşmüştür. Kadın katılımcıların %79,6'sı kendi kendine meme muayenesi hakkında bilgisi olduğunu, %68,9'u düzenli yaptığını belirtmiştir ayrıca %38,8'i kendilerine hekim tarafından meme muayenesi yapıldığını belirtmiş, %71,8'inin mamografi hakkında bilgisi olduğunı belirtmiştir. Yakını meme kanseri olup %88,6'sı KKMM hakkında bilgiye sahip olduğunu, %11,4'ü düzenli mamografi çektirdiğini belirtmiştir. Çalışmaya katılanların %49,3'ü GGK testini duyduğunu, %13,7'si yaptırdığını ifade etmiştir. Katılımcıların %68'inin kolonoskopi hakkında bilgisi olduğunu %8,3'ü kolonoskopi yaptırdığını belirtmiştir. Yakını kalın bağırsak kanseri olanların GGK testini %5,3'ü yaptırmış olduğunu %18,4'ü kolonoskopi yaptırdığını belirtmiştir. Çalışmaya katılan erkeklerin %20,4'ünün prostat kanseri hakkında hekimi tarafından bilgilendirildiğini %15,1'i prostat kanseri taraması yaptığını belirtmiştir. SONUÇ: Kanser taramaları farkındalığını artırmak ve düzenli tarama yapılmasını özendirmek için daha etkin uygulamalara, eğitim çalışmalarına ve belki de hasta yakınlarına yönelik hastaneler içinde özel poliklinikler açılarak bakım verenlere öncelikli sağlık hizmeti sunulmasına ihtiyaç olduğu önerilir. ANAHTAR KELİMELER: Aile hekimliği, Bakım veren, Kanser tarama, Pap-smear, Palyatif bakım
Özet (Çeviri)
Aim: The incidence of cancer has increased due to the increase in world population and more exposure to etiological causes. Cancer screening tests are the ideal methods for early detection all over the world. Considering that genetic and environmental risk factors are effective in the development of cancer, relatives of cancer patients are at greater risk than the population. The main purpose of the study is to evaluate the knowledge and behavior of relatives of oncology patients about cancer screening according to the appropriate cancer screening tests for them and to create awareness about screening. Materials and Methods: The cross-sectional descriptive study was conducted with the patients' relatives who applied to the oncology clinic of the Health Sciences University Tepecik Education and Research Hospital. The population of the study was identified as the accompanying relatives of the patients who applied to the oncology outpatient clinic in January-March 2019, and a relative for each patient was evaluated. Since the demographic data of patients' relatives and their ability to maintain daily life activities are thought to be effective in cancer screening approaches; A questionnaire consisting of 3 parts was applied to the relatives of the patients who accepted to participate in the study. The questionnaire was prepared by the researchers and applied by face to face interview technique. The first part of the questionnaire consisted of demographic information about the patient's relatives. The second part consisted queastions about the knowledge and attitude about cancer screening. In the third part, questions related to diagnosis and treatment of the patient and 'Lawton and Brody's scale of instrumental daily living activities were evaluated. The study was analyzed with 300 participants. Results: The mean age of the study group was 45.26 ± 13.77 years and 68.7% of the study group were female. By the evaluation about the knowledge related to cancer screening 70% of the participants stated that they knew (n = 210) screening tests. When these 210 people were asked which cancer screening they were aware of; 58% reported to be aware of breast cancer, 44.3% of colon cancer and 52.7% of cervical cancer, 44% of prostate cancer screening. Totally 40.5% of the participants stated family doctor as the source of information cancer screening. The reported rate of having cancer screening tests at regular intervals was 17.7% . The mostly given reasons for not having them regularly, was the belief about feeling healthy and having not enough time. The 86.4% of the female participants in the study heard about smear test and 50.5% stated to having had a pap smear. Totally 14 female participants had a relative with cervical cancer, all were aware of smear test, but 85.7% reported they had it. The rates of regular smear screening decreased according to their relatives' dependency among the female participants. Overall 79.6% of the female participants stated that they had knowledge about breast self-examination, 68.9% of them reported that they performed regularly, and 38.8% of them stated that they had breast examination by their physician, 71.8% of them had information about mammography. The participants who had a relative with the breast cancer diagnosis were evaluated, 88.6% stated to have information about breast self-examination and 11.4% had regular mammography. 49.3% of the participants stated that they heard fecal occult blood screening test and 13.7% said they had it done. Nearly 68% of the participants had information about colonoscopy and 8.3% stated that they had colonoscopy. The 5.3% of the relatives of patients with large bowel cancer had fecal occult blood screening test done and 18.4% stated that they had a colonoscopy. The 20.4% of the male participants in the study were informed about prostate cancer by their physician and 15.1% stated that they performed prostate cancer screening. Conclusion: In order to increase awareness of cancer screening and to encourage regular screening, it is recommended that more effective practices, training activities and, perhaps, outpatient services should be opened in hospitals specified for the relatives of the patients; but also priority should be planned for the caregivers during health care delivery.
Benzer Tezler
- Kolorektal kanser tanısı alan hastaların kanser taraması bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi
Evaluation of knowledge and attitudes of the patients diagnosed with colorectal cancer
HÜSEYİN ALTUN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile HekimliğiBursa Uludağ ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜLEYHA ALPER
- Birinci derece yakınlarında kanser olan ve olmayan bireylerin kanser tarama programlarına ilişkin farkındalık, bilgi ve tutumlarının karşılaştırılması
Başlık çevirisi yok
EBRU ZEYNEP YETİMAKMAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
Aile PlanlamasıSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN ERSİN ŞİMŞEK
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKHAN YAPRAK
- Onkoloji hastalarında siberkondri, kaygı ve tedaviye uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between cyberchondria, anxiety and treatment compliance in oncology patients
NESRİN ŞAHİN BULUNMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sosyal HizmetÇankırı Karatekin ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİME MİRAY SÜMER DODUR
- Kanser hastasına bakım veren birinci derece aile yakınlarında kanser teşhisi sonrasında yaşam tarzı değişikliğinin değerlendirilmesi
The evaluation of health behaviour changes in first degree relative caregivers of cancer patients after the diagnosis of cancer.
DİDEM ŞENER DEDE
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
OnkolojiHacettepe ÜniversitesiKanser Epidemiyolojisi Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADİR MUTLU HAYRAN
- Kanser hastaları ve yakınları ile ölümcül olmayan hastalar ve yakınlarının psikolojik bazı değişkenler yönünden karşılaştırılması
The comparison of cancer patiens and their relatives with patiens that do not have fatal diseases and their relatives in point of psychological some variables
SERPİL YAĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET KÖK