Geri Dön

Sezgisel bulanık kümelere dayalı çok kriterli karar verme yöntemleri

Multi-criteria decision making methods based on intuitionistic fuzzy sets

  1. Tez No: 599886
  2. Yazar: YASEMİN GÜNTER
  3. Danışmanlar: PROF. NİMET YAPICI PEHLİVAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: İstatistik, Statistics
  6. Anahtar Kelimeler: COPRAS, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Küresel Rekabet Endeksi, Sezgisel Bulanık Küme, TOPSIS, WASPAS, COPRAS, Multi Criteria Decision Making, Global Competitiveness Index, Intuitionistic Fuzzy Sets, TOPSIS, WASPAS
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Selçuk Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İstatistik Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 127

Özet

İlk olarak Zadeh (1965) tarafından önerilen bulanık küme teorisi, dilsel terimler ve üyelik dereceleri kullanarak karar verme süreçlerinde belirsizlik ve kesin olmama ile başa çıkabilmek için tanıtılmıştır. Bir bulanık küme, üyelik derecelerine sahip nesnelerin bir sınıfı olarak tanımlanmaktadır. Atanassov (1986) tarafından sunulan sezgisel bulanık küme (IFS), bir üyelik fonksiyonu ve üye olmama fonksiyonu ile karakterize edilen bulanık kümelerin genelleştirişmiş halidir. Son yıllarda, bulanık kümeler, tip-2 bulanık kümeler ve sezgisel bulanık kümelere dayalı çeşitli çok kriterli karar verme yöntemleri önerilmiştir. Tedarikçi seçimi, personel seçimi, tesis yeri seçiminde vb. TOPSİS, ELECTRE, WASPAS, EDAS, COPRAS ve sezgisel bulanık kümelere dayalı GRA gibi çok kriterli karar verme yöntemleri uygulanmıştır. Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi (GCI), Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından yayımlanan raporlarda verilen verilere dayalı olarak ülkelerin rekabet edebilirliği hakkında bilgi sağlamaktadır. Bir ülkenin rekabet gücü, bir ekonominin ekonomik refahını ve yaşam standardını yükseltmesi için gerekli olan ekonomik güçtür. Raporda, ülkelerin değerlendirilmesinde Faktör, Verimlilik ve Yenilik gibi 3 ana kriter ve bu ana kriterlere ilişkin 12 alt kriter ele alınmıştır.“Faktör”ana kriterine ilişkin alt kriterler; kurumlar, altyapı, makroekonomik çevre, sağlık ve temel eğitimdir.“Verimlilik”ana kriterine ilişkin alt kriterler; yüksek öğretim ve mesleki eğitim, mal piyasası etkinliği, işgücü piyasası etkinliği, finansal piyasa gelişmişliği, teknolojik hazırlık ve piyasa büyüklüğüdür.“Yenilikçilik”ana kriterine ilişkin alt kriterler ise; iş dünyası gelişmişliği ve yenilikçiliktir. Bu çalışmada, Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi (GCI) raporundan alınan verilere sezgisel bulanık kümelere dayalı çok kriterli karar verme yöntemlerinden TOPSIS,WASPAS ve COPRAS uygulanmış ve ülkelerin sıralaması elde edilmiştir. Ele alınan yöntemlerden elde edilen sıralama sonuçları GCI raporunda, verilen sıralama sonuçları ile karşılaştırılmış ve aralarındaki ilişki araştırılmıştır.

Özet (Çeviri)

The fuzzy set theory first proposed by Zadeh(1965) is introduced to cope with the imprecision and uncertainty in decision making processes by using linguistic terms and membership degrees. A fuzzy set is defined as a class of objects with membership degrees. Intuitionistic Fuzzy set (IFS) introduced by Atanassov (1986) is a generalization of fuzzy set characterized by a membership function and a non-membership function. In recent years, various multi-criteria decision making methods (MCDMs) based on fuzzy sets, type-2 fuzzy sets and intuitionistic fuzzy sets have been proposed. Multi-criteria decision making methods such as TOPSIS, ELECTRE, WASPAS, EDAS, COPRAS and GRA based on intuitionistic fuzzy sets have been applied to the supplier selection, personnel selection, facility location selection, etc. The Global Competitiveness Index (GCI) provides information about competitiveness of the countries based on data collected by the World Economic Forum (WEF) in a report. The competitiveness of the country is the economic strength necessary for an economy to upgrade its economic prosperity and standard of living. In the report, 3 main criteria, Factor, Efficiency and Innovation and related 12 sub-criteria are covered for the evaluation of the countries. The sub-criteria of the“factor”are: institutions, infrastructure, macroeconomic environment, health and primary education. The sub-criteria of the“efficiency”are: higher education and training, goods market productivity, labor market productivity, financial market development, technological preparation and market size. The sub-criteria of the“innovation”are business development and innovation. In this study, multi-criteria decision making methods of TOPSIS, WASPAS and COPRAS based on intuitionistic fuzzy sets are applied to data obtained from the report of Global Competitiveness Index (GCI) and ranking of the countries is obtained. Ranking results of the considered IFSs based MCDM methods are compared with the GCI report and relationship between them are investigated.

Benzer Tezler

  1. Decision making based on intuitionistic fuzzy sets and neutrosophic sets

    Sezgisel bulanık ve nötrosofik kümelere dayalı karar verme

    EDA BOLTÜRK

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN

  2. Strategic analysis of digital transformation in aviation industry and proposition of a new digital service quality model

    Havacılık endüstrisinde dijital dönüşümün stratejik analizi ve yeni bir dijital hizmet kalitesi model önerimi

    CELAL ALPAY HAVLE

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGalatasaray Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ORHAN FEYZİOĞLU

  3. Extensions of Z-fuzzy numbers and novel multi criteria decision making models

    Z-bulanık sayıların uzantıları ve yeni çok kriterli karar verme modelleri

    NURDAN TÜYSÜZ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN

  4. Bulanık çok kriterli karar verme yöntemleri ile İHA seçimi

    UAV selection with fuzzy multi-criteria decision making

    GALİP CİHAN YALÇIN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Endüstri ve Endüstri MühendisliğiKırıkkale Üniversitesi

    Matematik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜVENÇ ARSLAN

  5. Novel fuzzy multi criteria decision making methods using intuitionistic fuzzy, Pythagorean fuzzy, and neutrosophic sets

    Sezgisel bulanık, Pisagor bulanık ve nötrosofik kümeler kullanarak geliştirilmiş özgün çok kriterli karar verme yöntemleri

    ALİ KARAŞAN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN