Tirilye, Eskipazar caddesi koruma önerileri
Tirilye, protection recommendations of Eskipazar street
- Tez No: 600872
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ELVAN EBRU OMAY POLAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Tirilye, tarihi çevre koruma, kentsel doku, Tirilye Eskipazar Caddesi, Tirilye, historic site preservation, urban texture, Tirilye Eskipazar Street
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Mudanya Dağları'na (Karacadağ Tepesi) yaslanan denize dik iki tepe olan Bulitepe ve Kartaltepe'nin oluşturduğu vadiye konumlanmış, Bursa ili, Mudanya ilçesine bağlı bir kıyı beldesi olan Tirilye, yerleşimi, iklimi, coğrafyası ve verimli toprakları sayesinde tarihi boyunca önemli bir konuma ve güce sahip olmuştur. Bizans döneminde, özellikle 1321 yılında Mudanya'nın Osmanlı Devleti tarafından kuşatılması sırasında Bizans İmparatorluğu'nun İstanbul'dan asker ve yiyecek yardımı aldığı stratejik limanı haline gelmiştir. Din tarihi bağlamında küçük bir yerleşimde çok sayıda manastırın bulunması nedeniyle önem kazanmıştır. Osmanlı döneminde Bursa Sancağı'na bağlı zengin bir Rum köyü olan Tirilye, şekillenen farklı yaşam tarzları, mekân anlayışları ve farklı kültür katmanlarının birleşimi, sivil mimari örneklerinin, anıtsal ve dini yapı çeşitliliğinin birarada bulunduğu bir yerleşimdir. Tirilye ve çevresindeki köyler, 1922-1923 Türk-Rum mübadelesine kadar zengin bir Rum yerleşmesi olarak varlığını sürdürmüş; ancak Mübadele'den sonra Rum halkı gönderilerek Trakya'dan gelen Türk halkı bölgeye yerleştirilmiştir. 1960-1980 yıllarında tarihi çevreyle uyumsuz yapılaşmanın artması ve nitelikli yapıların yerini yeni yapıların almaya başlamasının etkisiyle, 10.05.1980 tarihinde Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından“Korunması Gereken Sit Alanı”ilan edilmiştir. Yerleşimin merkezi ilk olarak iki tepenin arasında bulunan vadide yer alan İskele Caddesi çevresinde kurulmuştur. Manastır Dere yatağının 1930 yılları öncesinde İskele Caddesi üzerinde yer alması nedeniyle, Taş Mektep, postane, revir, manav, dükkân gibi eğitim, ticari ve sağlık işlevli yapıların Eskipazar Caddesi üzerinde bulunmasından dolayı beldenin en önemli ticari, kültürel ve idari aksı Eskipazar Caddesi'dir. 1930'ların sonuna doğru, altyapı sorunları nedeniyle Manastır Deresi'nin yarısı, 1950'lerde de diğer yarısı beton plaklarla kapatılmıştır. O dönemde beldenin en önemli aksı olan Eskipazar Caddesi, Manastır Deresi'nin kapatılmasıyla birlikte, yerini günümüzde Tirilye'nin sosyal merkezi olan İskele Caddesi'ne bırakmıştır. Anıtsal ve sivil mimari yapıların yoğun olarak konumlandığı, hem Rum Dönemi kent dokusunun hem de Türk Kenti dokusunun izlerinin rahatlıkla okunabildiği alan olan, üzerinde 202 adet parsel barındıran Eskipazar Caddesi ve çevresi çalışma alanı olarak seçilmiştir. Tez çalışması kapsamında, Tirilye'nin sosyal ve kültürel dokusu, mimari özelliklerinin incelenmesi ve çalışma alanını oluşturan Eskipazar Caddesi ve çevresinin kentsel analiz çalışmaları yapılmıştır. Değerlendirmeler sonucunda, Eskipazar Caddesi'nin kültürel aks olarak yeniden tanımlanması ve kentsel değerlerin korunarak sürdürülebilirliğine yönelik öneriler ortaya konmuştur. Çalışma yöntemi olarak, Eskipazar Caddesi ve çevresi sınırları içinde kalan yapıların özgün nitelikleri belirlenmiş, alanda meydana gelen değişimler tespit edilmiştir. Yapılan kaynak araştırmaları, analizler ve tespitler sonucunda, bölgedeki koruma sorunlarına yönelik fiziksel mekâna ve işleve dair öneriler ortaya konmuştur. Geleneksel kent dokusunun ve doğal çevrenin korunmasını temel alan öneriler, sosyal yapının ihtiyaçlarını da içeren biçimde geliştirilmiş olup; alanın niteliklerinin okunabildiği, sosyal dokunun sürekliliğine yönelik müdahale kararları belirlenmiştir. Ayrıca Eskipazar Caddesi'nin İskele Caddesi ile birlikte kent yaşamına katılması ve canlandırılması üzerine öneriler geliştirilmiştir. Bu çalışmanın sonuçlarının Tirilye beldesinin korunmasına katkı sağlaması hedeflenmiştir.
Özet (Çeviri)
Located in a valley formed by Bulitepe and Kartaltepe, which are two hills perpendicular to the coast, leaning against the Mudanya Mountains (Karacadağ Hill), Tirilye, a coastal town of Mudanya district of Bursa province, has had an important position and significance throughout its history thanks to its settlement, climate, geography and fertile soil. It has become a strategically valuable port during the Byzantine period, especially during the siege of Mudanya by the Ottoman Empire in 1321, through which the Byzantines were able to transfer troops and food aid coming from Istanbul. It has gained importance in the context of the history of religion due to containing a large number of monasteries despite being a small settlement. Tirilye, which was a prosperous Greek village connected to the Sanjak of Bursa in the Ottoman period, has been a settlement where different life styles, spatial understandings and cultural layers are combined, as well as a place where civil architecture examples and monumental and religious structural diversity coexist. Tirilye and its surrounding villages existed as a wealthy Greek settlement until the Turkish-Greek Population Exchange of 1922-1923. After the exchange, the Greek were sent away and the Turkish people who came from Thrace were settled in the region. Due to the increasing incompatibility of constructions with the historical environment, and the replacement of the buildings of quality with new buildings between the years 1960-1980, the High Council of Real Estate Antiquities and Monuments officially declared Tirilye as a Protected Area on May 10th, 1980. The center of the settlement was first established around Iskele Street located in the valley between two hills. Since there was the Manastır Creek Bed on İskele Street before 1930, the most important commercial, cultural and administrative axis of the town was Eskipazar Street, due to the educational, commercial and health structures such as Taş Mektep, the post offices, infirmaries and grocery stores located there. Due to infrastructure problems, half of Manastir Creek was blocked with concrete slabs towards the end of the 30s, and the other half in the 50s. With the blocking of Manastir Creek, Eskipazar Street was replaced by İskele Street as the most important axis of the town, which has since been the social center of Tirilye. Made up of 202 land parcels, Eskipazar Street and its vicinity, where the monumental and civil architectural structures are located intensively, and the traces of both Greek and Turkish urban textures can be easily noticed, is chosen as the area to be studied. Within the scope of the thesis, Tirilye's architectural features, as well as its social and cultural fabric are studied. An urban analysis of Eskipazar Street and its vicinity, which constitute the area of study, is performed. As a result of the evaluations, suggestions are made for the redefinition of Eskipazar Street as a cultural axis and the sustainability of its urban values. As the method of study, the unique characteristics of the buildings within Eskipazar Street and its vicinity were identified and the changes that have occurred in the area were determined. In light of the results from the research and analyses, spatial and functional suggestions addressing the area's problem of preservation are presented. The recommendations based on the preservation of the traditional urban fabric and the natural environment are developed with consideration for the needs of the social structure. An action plan, aimed at sustaining the social fabric and improving the noticeability of the area's qualities, is determined. In addition, suggestions for the revitalization of Eskipazar Street and its integration into the town's flow of life along with İskele Street, are proposed. The results of this study are intended to contribute to the preservation of the town of Tirilye.
Benzer Tezler
- Mudanya Zeytinbağı Eskipazar Caddesi'nde tarihi dokunun analizi ve rehabilitasyon önerisi
The analyze and the rehabilitation offer about historical structure of Mudanya Zeytinbağı Eskipazar street
BURÇE TOKUŞ MUHTAR
- Kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliği konusunda bir araştırma: Tirilye (Mudanya) örneği
A research on the conservation and sustainability of cultural heritage: The case of Tirilye (Mudanya)
BÜŞRA ÇİÇEKÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
CoğrafyaBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE OKUYUCU
- 19. yy endüstri yapılarının kültürel miras olarak değerlendirilmesi: Tirilye'de zeytinyağı fabrikası restorasyon projesi
Evaluation of industrial heritage of 19th century as cultural heritage: Tirilye olive oil factory restoration project
ELİF ACAR BİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
MimarlıkUludağ ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM KÖPRÜLÜ BAĞBANCI
- Construction technique of traditional tirilye houses
Geleneksel tirilye evlerinin yapım tekniği
ÖZGE DOĞAN TAVAS
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERİMAN ŞAHİN GÜÇHAN
- Zeytinbağı (Tirilye); Kemerli (Panagia Pantobasilissa) Kilise
Zeytinbaği (Tirilye); The Kemerli (Panagia Pantobasilissa) Church
SERDAR AKSÖYEK
Doktora
Türkçe
2009
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. SACİT PEKAK