Address terms in Turkish: A corpus-based study
Türkçede hitap şekilleri: Derlem temelli bir çalışma
- Tez No: 601036
- Danışmanlar: DOÇ. DR. PINAR İBE AKCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 243
Özet
Hofstede'nin de belirttiği gibi Türkiye gibi paylaşımcı kültürler toplumun her bir üyesini bir diğerinden ayırma eğilimindedirler (Hofstede, 1994). Bu eğilimin getirisi olarak Türkçe çok geniş bir hitap şekilleri dizgesine sahiptir. Buna rağmen alanyazındaki çalışmaların Türkçenin bu konudaki zenginliğini yansıtmakta yeterli olmadığı görülmüştür. Alanyazındaki bu boşluğu doldurmayı hedefleyen bu çalışma Türkçede kullanılan hitap şekillerini, bunların biçimbirimsel çeşitlemelerini saptamayı ve bu hitap şekillerini sınıflamayı ve bu dilsel birimlerin işlevlerini belirlemeyi amaçlayan derlem temelli bir çalışmadır. TNC v.3.0 üzerinden toplanan verilerle yürütülen bu çalışmada ilk olarak hitap şekilleri farklı veri toplama yöntemlerinden yararlanılarak derlenmiş ve kapsamlı bir dizin oluşturulmuştur. Hitap şekillerinin sınıflandırılması için Braun'un (1988) önerdiği sınıflama Türkçeye uyarlanmıştır. İnceleme sonucunda Türkçe hitap şekilleri Adıl türünden olan hitap şekilleri, eylem türünden olan hitap şekilleri, isim türünden olan hitap şekilleri (sevgi sözcükleri, unvanlar, kişi adları, akrabalık terimleri, sözde akrabalık terimleri, saygı bildiren hitaplar, yakınlık bildiren hitaplar, olumsuzluk bildiren hitap şekilleri) olmak üzere üç ana sınıfa ayrılmıştır. Sınıflandırılan hitap şekillerine ait her bir alt ulamı birbirinden ayıran özellikler kullanım örnekleri ile beraber sunulmuştur. Araştırmanın diğer bir ayağı olarak da bulunan hitap şekilleri bağlamları göz önüne alınarak farklı değişkenler açısından incelenmiş ve hitap şekillerinin işlevleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın sonucunda hitap şekillerinin onaya katılma, yer tutma, konuşmayı devretme, yüz koruma, duygu aktarma, dikkat çekme, alıcının dikkatini yönlendirme, konu değiştirme, konuşmanın tonunu ayarlama, emirleri yumuşatma işlevlerinde kullanıldıkları görülmüştür. Son olarak hitap şekillerinin cümle içinde kullanıldıkları yerler incelenmiş ve bu inceleme sonucunda hitap şekillerinin cümle içinde kullanıldıkları yerin gösterdikleri işlevlerle doğrudan ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır. Teoride bu araştırma Türkçe hitap dizgesini daha geniş bir bakış açısından tanımlamayı amaçlamaktadır. Pratik de ise derlem temelli bu özgün çalışma ile Türkiye'deki toplumsal ve kültürel yapının hitap şekillerine nasıl yansıdığı ile ilgili sezdirimlerle eğitim, çeviri, toplumdilbilim, sosyoloji, psikoloji, doğal dil işleme gibi alanlara katkıda bulunulması hedeflenmektedir.
Özet (Çeviri)
As Hofstede states collectivistic cultures like Turkish culture tend to distinguish the every members of society from another (Hofstede, 1994). As a profit of this tendency, Turkish has an extensive address system. Despite the abundance of Turkish address terms, the studies in Turkish literature can not enough to reflect the abundance. Present study aiming to fill these gaps in Turkish literature is conducted to detect the linguistic devices used as address terms in Turkish, classify the detected address terms and determine the functions of Turkish address terms. The corpus based study is conducted on the data which is collected from TNC v.3.0. As a first step of the present study, address terms are compiled by the help of different data collection methods and a wide range of address term is indexed. In order to classify address terms, Braun's classification (1988) is adapted to Turkish. Based on the aim of the study, the address terms are classified as following: pronominal verbal and nominal address terms (kinship terms, fictive kinship terms, familiarizers, endearment terms, mockeries, titles, honorifics, and names). All the distinctive features of sub-categories are described. As an another step, determining functions of address terms based on their context is aimed. The positions of address terms are also investigated to determine the their effects on the meaning and functions of address terms. The following functions which show the why speakers employ address term are determined in the present study: foregrounding, setting the tone of the conversation, make listener focused, selecting next speaker, involving nonconforming responses, agreeing, softening the commands, conveying the feeling, topic shifting, attention gathering. Lastly, it is seen that functions of address terms are sensitive to the positions of address terms. In theoretical vein, the present study aims to describe Turkish address system from a wider perspective. In practical veins, it is hoped that the corpus-based study will contribute to the researches regarding education, translation, sociolinguistic, sociology, psychology and naturally occurring data studies.
Benzer Tezler
- Student-initiated questions in English as a medium of instruction classrooms in a Turkish higher education setting
Bir Türk yüksek öğretim kurumunda İngilizce'nin öğretim dili olarak kullanıldığı sınıflarda öğrenci başlatımlı sorular
DERYA DURAN
Doktora
İngilizce
2017
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiYabancı Dil Olarak İngilizce Öğretimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. OLCAY SERT
- İngilizce karşılıklı konuşma becerisinde söz eylem öğretimine yönelik bir model önerisi
A model proposal for teaching speech acts in English spoken interaction
KÜBRA KIRAÇ DEMİRAY
- Haber metinlerinin kategorizasyonunda varlık isimleri ve konu başlıkları ilişkisi
Relationship between the named entities and the subject titles in categorization of news items
İPEK ŞENCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Bilgi ve Belge YönetimiHacettepe ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İREM SOYDAL
- Commitment-detachment and authorial presence in postgraduate academic writing: A comparative study of turkish native speakers, Turkish speakers of English and English native speakers
Lisansüstü akademik yazmada yazar varlığı: Türkçe ana dil konuşanları, ikinci dil olarak İngilizce kullanan Türkçe konuşanları ve İngilizce ana dil konuşanları üzerine karşılaştırmalı bir çalışma
ERDEM AKBAŞ
Doktora
İngilizce
2014
Eğitim ve ÖğretimThe University of YorkEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. JAN HARDMAN
- Hakem atama otomasyonu için bir karar destek sistemi: Doğal dil işleme ve veri-güdümlü optimizasyon ile bütünleşik bir yaklaşım
A decision support system for reviewer assignment automation: An integrated approach with natural language processing and data-driven optimization
MELTEM AKSOY
Doktora
Türkçe
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEDA YANIK ÖZBAY
PROF. DR. MEHMET FATİH AMASYALI