Tarihi eserlerde kullanılan Küfeki taşlarının litolojik özellikleri ve temizleme yöntemleri karşısındaki davranışları
Lithological properties of Kufeki rocks used in historical monuments and their behaviors against cleaning methods
- Tez No: 606856
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NAMIK AYSAL, DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER ÜNDÜL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
Bu çalışma İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Programında yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Bu araştırma özellikle İstanbul'daki tarih eserlerde kullanılan ve bölgede“Küfeki Taşı”olarak isimlendirilen taşların malzeme özellikleri ve zaman içinde bu özelliklerde meydana gelen değişimlerin bertaraf edilmesi ile ilgili deneysel çalışmaları kapsamaktadır. Çalışma dört aşamada gerçekleştirilmiştir. 1. Literatür derleme, 2. arazi çalışmaları ve örneklerin derlenmesi, 3. deneysel çalışmalar ve analizler, 4. verilerin değerlendirilmesidir. Küfeki taşı kaynağı olarak kullanılan ocaklardan alınan blok örnekler üzerinde deneysel çalışmalar temelde üç ana başlık altında toplanmaktadır. Bunlar: 1. Doğal taşların fiziksel, kimyasal ve mekanik özelliklerinin belirlenmesini, 2. Taşlara eskitme işlemlerinin uygulanmasını, 3. Eskitme işlemi görmüş taş numunelerin farklı yöntemlerle temizlenmesini kapsamaktadır. Yapıtaşı ve dekorasyon için kullanılan doğal taşlar değişen atmosferik koşular, hava kirliliği, içyapı özelliklerinden kaynaklanan problemler, biyolojik etkiler, tuzlar ve insan etkisiyle zamanla yıpranır ve bozulmaya başlar. Bu durumlarda çözünme, aşınma, renk değişmesi, karstlaşma, çatlak deformasyonları, biyolojik kolonileşme, pullanma, ufak parçalar halinde dökülme veya yüzeyde siyah kabuk (patina) oluşumları gözlenir. Taş yapının yüzeyinde oluşan kirlilikleri veya yüzey yapısı bozulan taşları düzeltmek amacıyla bir takım iyileştirme ve temizleme yöntemleri uygulanmaktadır. Kullanılan temizleme yöntemleri fiziksel, kimyasal,mekanik ve biyolojik temizleme olup, bu tekniklerin her birinin de alt uygulama yöntemleri söz konusudur. Uygulanacak yöntemin seçimi taşın cinsine, bozulma derecesi ve kirliliğine bağlı olarak değişkelik göstermektedir. Kirlenmiş taş yüzeylerine uygulanan teknolojik temizleme yöntemleri hızlı ve pratik olmasına karşılık, çoğu zaman taşlara zarar vermekte ve ciddi tahribatlara (taşta kopma, mikro çatlak gelişimleri, kütle kayıpları vb) neden olabilmektedir. Tahribat dereceleri taşın litolojik - petrografik özellikleri ile fiziksel ve mekanik özelliklerine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu çalışma kapsamında; İstanbul çevresindeki çeşitli taş ocaklardan alınan küfeki (fosilli kireçtaşı) taşı örneklerinin mineralojik – petrografik, fiziksel, kimyasal ve mekanik özeliklerini belirlemeye yönelik deneyler yapılmıştır. Deneylerden sonra numunelerin bir kısmına eskitme işlemi uygulanmış ve temizleme yapılmıştır. Tüm bu çalışmalarda elde edilen analizlerden yola çıkarak taşların bozulma dereceleri ve yüzey hasarları karşılaştırılmış, taş türüne göre uygulanan temizleme yöntemlerinin tahribat dereceleri belirlenmiştir. Sonuç olarak İstanbul genelinde yaygın olarak kullanılan küfeki taşlarına uygulanan temizleme yöntemleri karşılaştırılmış ve en uygun temizleme yöntemi belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study was prepared as a master thesis in the Geological Engineering Program of the Institute of Science, Istanbul University. The study covers the experimental studies conducted on rocks widely used in the historical monuments in İstanbul and know in the region as“Küfeki Stones”. The study was carried out in fourstages. 1. Compiling previous studies 2. Field studies and sampling 3. Experimental studies and anaylsis 4. Evaluatioon of data. Experimenteal studies on rock samples obtaiend from alternative“Küfeki Stone”quarries were conducted basically on three stages. These stages are; 1. Determination of the chemical, physical and mechanical properties of natural stones, 2. Accelerated deterioration process applications on these stones, 3. Cleaning of stone samples with different methods. The natural stones used for building blocks and decorations wear out and become deteriorated over time due to changing atmospheric conditions, air pollution, internal structure problems, biological effects, salts and human action. In these cases, melting, wear, discoloration, karstification, crack deformations, biological colonization, flaking, small pieces of spill or black shell (patina) formations on the surface are observed. A number of remediation and cleaning methods are applied in order to correct the impurities on the surface of the stone structure or the stones whose surface structure deteriorates. The cleaning methods used are physical,chemical, mechanical and biological cleaning and each of these techniques has sub-application methods. The choice of the method to be applied varies depending on the type of stone, the degree of deterioration and the pollution. Although the technological cleaning methods applied to the contaminated stone surfaces are fast and practical, they often cause damage to the stones and cause serious damage (rock break, micro-crack development, mass losses, etc.). Destruction levels vary according to the lithological - petrographic properties of the stone and their physical and mechanical properties. This scope of work; Experiments have been conducted to determine the mineralogical - petrographical, physical, chemical and mechanical properties of mold (limestone) samples taken from various quarries around Istanbul. After the experiments, some of the samples were aged and cleaned. Based on the analyzes obtained in all these studies, the degree of degradation and the surface damage of the stones were compared and the degree of destruction of the cleaning methods applied according to the stone type was determined. As a result, the cleaning methods applied to the most commonly used mold stones in Istanbul were compared and most appropriate cleaning method was determined.
Benzer Tezler
- Bazı küfeki taşlarının fiziksel ve mekanik özelliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi
Comparative analysis of the physical and mechanical properties of some khufeki stones
EMİNE MERVE ÇAPAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ERKAN KARAGÜLER
- Konya'da bulunan Anadolu Selçuklu sanatlarında kullanılan Rumi motifler
The Rumi motifs used arts of Anatolian Seljuk in Konya
ALİ FUAT BAYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
El SanatlarıSelçuk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET SAİM ARITAN
- İstanbul'da 1900'lü yıllara ait kargir eserlerin taş yüzeylerinin onarımlarında yapay malzeme kullanım analizi
The analyzing of the using artificial material for repairing the surfaces of the stone buildings constructed in the 1900's in Istanbul
SEYHAN YARDIMLI
Doktora
Türkçe
2001
MimarlıkTrakya ÜniversitesiYapı Fiziği ve Malzeme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT ERİÇ
- Bor mineralinin cephe temizliğinde küfeki taşı üzerinde kullanılabilirliğinin araştırılması
Investigation of the usage of boron minerals on kufeki stone in facade cleaning
KADİR BİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇİĞDEM TEKİN
- Tarihi eserlerde kullanılan CaSO4 harç ve sıvalarının incelenmesi
Investigation of historical CaSO4 mortars and plasters
ESRA Z. UZGİL