Geri Dön

Sırbistan Novi Pazar'daki geleneksel konutların mimariözellikleri ve koruma sorunları üzerine bir araştırma

The study of architectural characteristics of traditional house and it's conservation problems in Novi Pazar Serbia

  1. Tez No: 607007
  2. Yazar: SAMRA UGLJANIN KAYA
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. AYNUR ÇİFCİ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 442

Özet

Yugoslavya'nın 1991 yılında siyasi ve idari olarak bölünmesinden sonra, Novi Pazar Sırbistan sınırları içindeki Sancak bölgesinde kalmıştır. Novi Pazar, Sırbistan'ın başkenti Belgrad'ın 290 km güneyinde, Bosna Hersek ve Karadağ sınırlarına yakın konumdadır. Bizans dönemine tarihlenen eski Ras şehrinin kalıntıları üzerinde Saraybosna ve Üsküp şehirlerinin kurucusu İsa Bey İshakoviç tarafından 1461'da kurulan şehir Osmanlı döneminde Yeni (Novi) Pazar adını almıştır. Sancak bölgesindeki Novi Pazar, tarih boyunca Balkanlar'daki en önemli ve eski şehirlerden biri olarak, önemli ticari yolların kesiştiği bir noktada yer almış ve coğrafi özeliklerinden dolayı 19. yüzyıla kadar hızlı bir şekilde gelişmiştir. Novi Pazar'da Osmanlı dönemine ait kale, hamam ve cami gibi kamusal ve ticari yapıların yanı sıra sivil mimarlık örneği olan geleneksel konutlardan oluşan bir doku vardır. Bu dokunun büyük bir bölümünü oluşturan geleneksel konutlarla ilgili günümüze kadar yapılmış kapsamlı bir bilimsel araştırma bulunmamaktadır. Bu nedenle tez çalışmasında günümüze 102'i ulaşabilmiş geleneksel konutların mimari açıdan belgelenmesine çalışılmıştır. Birinci bölümde literatür özeti, tezin amacı ve tez kapsamında yapılan çalışmanın yöntemi ayrıntılı olarak açıklanmıştır. İkinci bölümde Novi Pazar'ın coğrafi, idari, tarihi ve sosyo-ekonomik yapısı, üçüncü bölümde ise şehrin fiziksel özellikleri, gelişimi, kamu ve anıtsal yapıları xv değerlendirilmiştir. Bu iki bölümde verilen bilgiler şehrin kuruluşundan günümüze kadar geçirdiği süreci ve anıtsal yapıların olduğu gibi, şehrin dokusunun korunamamasındaki etkenleri anlamak için detaylı anlatılmıştır. Dördüncü bölümde tezin ana konusu olan geleneksel konutların mimari özelliklerine yer verilmiştir. Bu bölüm, yapı-parsel-sokak ilişkisi, geleneksel konutların plan oluşum özellikleri, konutların mekân ve işlevleri, yapı elemanlari, iç mekân elemanları, cephe ve strüktür özellikleri bağlamında yapım tekniği ve kullanılan malzemeleri içermektedir. Beşinci bölümde ayrıntılı olarak incelenenlerle dokudaki diğer konutlardan elde edinilen bilgilere dayanarak geleneksel konutlardaki koruma sorunlarının önem ve kapsam sırasına göre ayrı başlıklar altında ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Altıncı bölümde ise rölövelerinin, restitüsyon ve restorasyon projesinin yapıldığı dokudaki en eski konutlardan olan Hadžitahirovid evinin mevcut durum, bilgilerine restitüsyon ve restorasyon önerileri içeren raporlarına yer verilmiştir. Yedinci bölümde tüm çalışmada edinilen bilgiler ışığında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Sonuç bölümünde dokudaki geleneksel konutların korunmasına yönelik genel öneriler sıralanmıştır. Son olarak, eklerde, yerel yapı terimleri, tespit edilen geleneksel konutların envanter fişleri, rölöve-restitüsyon-restorasyon projeleri, 15 konutun planları ve son olarak konutlara ait bazı etnografik eşya fotoğraflarına yer verilmiştir. Tarihi bir Osmanlı kenti olan Novi Pazar'da sadece geleneksel konutların değil, anıtsal, kamusal ve ticari yapıların da yok olma tehlikesi taşıdığı görülmektedir. Tez çalışmasında kentteki korunması gerekli diğer kültür varlıklarına da dikkat çekilerek bu yapıların Balkanlar'daki Osmanlı mimarisinin izleri olarak yaşatılması için farkındalık yaratmak amaçlanmıştır.

Özet (Çeviri)

After the breakup of Yugoslavia in 1991, Novi Pazar stayed in Republic of Serbia's part of Sanjak region. It is located in south-western part of Serbia, 290 km south of capital Belgrad and near borders of Bosnia and Herzegovina and Montenegro. The city which would be renamed as Yeni (Novi) Pazar later, was established on the ruins of the ancient city of Ras in 1461 by Isa Beg Ishakovid, the establisher of the Sarajevo and Skopje. Novi Pazar, the city of the Sanjak region has been one of the most important and ancient cities in the Balkans throughout history, as located on the crossroad of big trade road and due to its geographical features it was a fast developing city until the 19th century. The traditional texture of the town consists of monumental and commercial buildings such as castle, Turkish bath and mosques, as well as traditional houses that date back to the Ottoman period. The features of civil architecture in Novi Pazar have not been subject to detailed and comprehensive research up to now. Therefore, the master thesis, has aimed to document 102 traditional houses that have reached until now, by means of architectural aspect. In the first chapter, the summary of the literature, the purpose of the thesis and the method of the study within the scope of the thesis is explained in detail. xvii The geographical, administrative, historical and socio-economic structure of Novi Pazar explained in the second chapter and the physical characteristics, development, public and monumental buildings of the city were evaluated in the third chapter. The information given in these two chapters is described in detail in order to give a clear picture of development process of the city from establishment till today and to show the reasons for lack of preservation of the texture of the city. Architectural feature of the traditional house as the main subject of the thesis is explained in the fourth chapter. The relation of building-parcel-street, the floor plan design of the traditional house, the space usage and its function in the house, the building, the interior, the facade elements and the construction technique and used materials as part of the structure features are subject of this chapter. Based on the information obtained from the detailed resarch, conservation problems of the traditional houses are explained under separate titles in order of significance and scope of conservation problems. Sixth chapter contains the explanation of the measured drawings, restitution and restoration proposals for the house that has been subject to detailed research by means of building survey, retitution and restoration projects. Conclusion of the thesis that consists of general intervention proposal for the city texture as well as for traditional houses in the light of conservation principles is given in the seventh chapter. Appendix of thesis include local architectural building term dictionary, inventory form of traditional houses, measured drawings-restitution-restoration projects, floor plans and typology drawings of 15 traditional house and last photographs of some ethnographic pieces found in houses. In historic Ottoman city of Novi Pazar, it can be seen that not only traditional houses but also monumental, public and commercial buildings are in danger. This research within the master thesis also aims to draw attention to other cultural heritage, which needs to be protected and to raise awareness preservation of Ottoman architecture traces in Balkans.

Benzer Tezler

  1. Osmanlı dönemi Novi Pazar'da imar faaliyetleri

    Architectural activities in Novi Pazar during the Ottoman period

    ZEHRA ŠKRIJELJ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Sanat TarihiHacettepe Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞE PELİN ŞAHİN TEKİNALP

  2. Osmanlı'dan günümüze Sancak Bölgesi

    Sandzak Region: From Ottoman times to present days

    AYŞE YARAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    TarihSüleyman Demirel Üniversitesi

    Tarih Bölümü

    PROF. DR. FAHRETTİN TIZLAK

  3. Performance measurement applications in Serbian health system

    Sırbistan sağlık sisteminde performans ölçüm uygulamaları

    ELZANA DURAKOVIC

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    Siyasal BilimlerKocaeli Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DEMOKAAN DEMİREL

  4. 1992 yılı öncesinde Yugoslavya'da grafik baskı/resim ölçüleri ve eserlerinde anlatım biçimleri

    Graphic printing/painting pioneers and their styles in Yugoslavia until 1992

    ENVER RAKOVİCA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    PROF. SÜLEYMAN SAİM TEKCAN

  5. AB'ye üyelik sürecinde Sırp dış politikasında AB-Rusya rekabetinin etkileri

    The effects of EU-Russia rivalry on serbian foreign policy in the EU membership process

    ELİF KARATAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Uluslararası İlişkilerİzmir Katip Çelebi Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SEDEF EYLEMER