Sinema filmlerinin denetiminde genel ahlâk kriteri
Cinema film controls by public morality
- Tez No: 607604
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET ÇİFTCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Radyo-Televizyon, Sahne ve Görüntü Sanatları, İletişim Bilimleri, Radio and Television, Performing and Visual Arts, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Radyo-Televizyon ve Sinema Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 466
Özet
Görsel-işitsel bir kitle iletişim aracı olan sinema filmleri, ifade hürriyetinin kullanılması bakımından önem taşıdığı gibi genelde toplum özelde de kişiler üzerinde etkilidir. Sinema filmlerinin sansürü, neredeyse sinemanın ilk yıllarından beri tartışılan bir konudur. Türkiye'de sinema filmlerinin sansürü 1932 yılında merkezîleşmiştir. Sinema filmleri, 1932'den 1986 yılına (Sinema, Video ve Müzik Eserleri Kanunu'na) kadar sert sansür uygulamalarına tâbi tutulmuştur. Türk mevzuatının Avrupa Birliği mevzuatına uyumlaştırılması sürecinde izlenen deregülasyon politikaları çerçevesinde çıkartılan bu Kanun'la, daha az sayıda ve daha yumuşatılmış sansür kriterleri ile ilk kez öncekilerden farklı bir hukukî düzenleme öngörülmüştür. 2004'te, 5224 sayılı 'Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun', sinema filmleri hürriyeti bakımından büyük ve önemli bir adımdır. İlgili Kanun, Ocak 2019'da 7163 sayılı Kanun ile günümüzdeki hâlini almıştır. Zaman içerisinde sansür kriterleri azaltılıp yumuşatılsa da, 'genel ahlâk' yerini korumuştur ve esasen bu kriter, toplumdan topluma ve hatta aynı toplumda farkı zamanlara göre değişkenlik gösteren, muğlak bir kavramdır. Genel ahlâktan ne anlaşılması gerektiği doktrine ve yargı mercilerine düşmektedir. Ayrıca, denetim uygulamalarında 'genel ahlâka aykırı' bulunan filmlerin büyük çoğunluğunun 'cinsellik' ve 'pornografi' içerdiği; 'cinsellik' (müstehcenlik, erotizm ve pornografi) ile 'genel ahlâk' kelimelerinin çoğu zaman birbirinin yerine kullanıldığı görülmektedir. 'Toplumsal Sorumluluk Kuramı' ile 'çocukların ve gençlerin korunması ilkesi'ne dayanan işbu tezde, 'genel ahlâk' kavramı, 'ifade, iletişim ve sinema filmleri hürriyetleri', 'denetim ve sansür', 'cinsellik' ('müstehcenlik', 'erotizm' ve 'pornografi' kavramları dâhil) çerçevesinde etraflıca incelenmiştir. Çalışmada, teorik incelemenin yanı sıra altı (üç ithal ve üç yerli) örnek filmin eleştirel söylem analizine yer verilmiştir. Tüm bu araştırmalar ve film incelemeleri sonucunda, filmlerin yaş ve konu bakımından sınıflandırılmasını öngören ve 'sansür' anlayışının önemli ölçüde terk edilmesine olanak sağlayan 5224 sayılı Kanun'un, Türkiye'de bu alanda çıkarılan en liberal düzenleme olduğunu söylemek mümkündür. Ancak Kanun noksanları olan bir düzenleme niteliğindedir. Bu sebeple mevzuattaki bazı hükümler, boşluklar ve çelişkiler doğrultusunda değerlendirme ve sınıflandırmada esas alınan kriterler arası tutarlılık sağlanmasına; 'genel ahlâk' gibi kavramların açılmasına; denetim kurullarının açık ve şeffaf olacak biçimde düzenlenmesine; değerlendirme ve sınıflandırma işaretlerinin güncellenmesine ihtiyaç vardır. Ayrıca, sinema filmleri hürriyetinin Türkiye'de hak ettiği değere erişebilmesi için 'sinema filmleri okuryazarlığı' çalışmalarına yönelmek gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
As an audiovisual mass communication medium, cinema films are important in terms of freedom of expression and have an impact on society in general and especially on individuals. Censorship of motion pictures is a topic that has been debated since the early years of cinema. Censorship of films in Turkey became centralized in 1932. From 1932 until 1986 (when the law on works of art regarding cinema, video, music was enacted), films were censored very strictly. Enacted within the framework of deregulation policies in the process of harmonization of Turkish legislation with European Union legislation, with this law for the first time a different legal arrangement was envisaged with fewer and softer censorship criteria. 'The Law on the Evaluation and Classification of Cinema Films and Their Support' (Law No. 5224, 2004) is a big and important step in terms of freedom of cinema films. The Law was brought up to date by Law No. 7163 in January 2019. Although the censorship criteria were reduced and softened over time, the criteria 'public morality' maintained its place and essentially this criterion is a vague concept that varies from one society to another and even in the same society from time to time. What 'public morality' is considered to be, is up to doctrine and the judicial authorities. Besides that, according to the implementation of the film evaluations and classifications by these criteria, the majority of films are found to be 'in conflict with public morality' and most movies are found to include 'sexuality' and/or 'pornography'; 'sexuality' (obscenity, eroticism, and pornography) and 'public morality' are often used interchangeably. In this thesis based on the 'Social Responsibility Theory' and 'the principle of protection of children and youth', the notion of 'public morality' is analyzed thoroughly through the concepts of 'freedom of expression', 'communication and cinema films', 'control and censorship' and 'sexuality' ('obscenity', 'eroticism' and 'pornography'). In addition to theoretical analysis and critical discourse analysis of six (three imported and three local) sample films were included in the study. Concluding all of these studies and film analyses, it can be said that Law No 5224 is regulating the classification of films according to age and subject matter, and allowing the abandonment of 'censorship' significantly in Turkey, and the Law is the most liberal regulation in its area. However, it is a regulation that has shortcomings. For this reason, in line with certain requirements, gaps, and contradictions in the legislation, consistency between criteria based on evaluation and classification needs to be ensured, notions such as 'public morality' need to be clarified, the review boards need to be reconstructed as more open and transparent, and assessment and classification signs need to be updated. Also, to reach the deserved level of freedom of cinema films in Turkey, it is necessary to steer towards 'movie literacy'.
Benzer Tezler
- 1990 sonrası anaakım Hollywood sinemasında özne, arzu ve temsil ilişkisi: Temsil krizinin sınırları ve alternatif arayışları
The relationship between the subject, desire and representation in post-90's Hollywood mainstream cinema: The limits of representation's crisis and alternative searches
ZEYNEP BARKOT
Doktora
Türkçe
2013
Radyo-TelevizyonMarmara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ÇETİN ERUS
- Sinematerapi bağlamında göç psikolojisi ve seyirci deneyimleri
Migration psychology and audience experiences in the context of cinematherapy
SAYGIN KORAY DOĞANER
Doktora
Türkçe
2023
Güzel SanatlarMersin ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. SENEM AYŞE DURUEL ERKILIÇ
- Türkiye'de sinema filmleri mevzuatında öndenetim
Foreword in movie legislation in Turkeycontrol
KADER USTA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Hukukİstanbul Ticaret ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN CEYLAN
- Yugoslavya sinema tarihinde ?siyah dalga dönemi? ve Yugoslav toplumu üzerindeki etkileri
Başlık çevirisi yok
BARIŞ KARAMUÇO
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Sahne ve Görüntü SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Sanat Dalı
PROF. ASİYE KORKMAZ
- Avrupa Birliği'ne uyum sürecinde 5224 Sayılı Kanun çerçevesinde sinema filmlerinin denetlenmesi ve ortaya çıkan sorunlar
The supervision of movies in Turkey within the framework of the Act Numbered 5224 as regards the harmonization process with the European Union acquis communautaire, and questions arisen from the new system
KEMAL CEM BAYKAL
Doktora
Türkçe
2015
Sahne ve Görüntü SanatlarıGazi ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ÇİFTCİ