Osmanlı İmparatorluğu'nda alkollü içeceklerin (Arak ve şarap) üretimi, ticareti ve tüketimi: 1792-1839 İstanbul örneği
Production, consumption and trade of alcoholic beverages (Arrack and wine) in the Ottoman Empire: 1792-1839 İstanbul example
- Tez No: 608943
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET TABAKOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Tarih, Economics, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 263
Özet
Bu doktora tezi çalışması, 1792-1839 dönemi Osmanlı İmparatorluğu'ndaki müskiratın (arak ve şarap) ekonomik boyutunu (üretim, ticaret ve tüketim) incelemek ve müskiratın söz konusu ekonomik veçhesindeki değişimler ile imparatorluğun siyasi, sosyal ve dış konjonktür şartları arasındaki bağlamsal ilişkilerin neler olduğunu göstermek amacıyla kaleme alınmıştır. Tezin temel sorusu, İslam dinince yasaklanmış olmasına rağmen, Osmanlı İmparatorluğu'nda içki ticareti ve tüketiminin neden süreklilik gösterdiği ve bu süreklilikte eğilimlerde meydana gelen değişimin nedenlerinin neler olduğu şeklinde formüle edilebilir. Bu amaca ulaşmak ve söz konusu soruyu çözümlemek için Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi'nde yer alan ve bu çalışmanın kaynakçasında ayrıntılı olarak gösterilen, belge defter ve dosyalardaki veriler kullanılmış ve bu kaynaklardaki verilerden hareketle imparatorluğun içki üretim bölgeleri, İstanbul'a içki gönderen yerleşim yerleri, İstanbul'un 1792-1839 yılları arasındaki içki tüketim miktarı ve bu miktarlardaki dönüşümler belirtilmşitir. Bundan sonra, ifade edildiği gibi, tüketimdeki süreklilik ve değişimin nedenleri incelenmiştir. Söz konusu süreci realize etmek için bu tez çalışması üç ana bölüm halinde kurgulanmıştır. Birinci bölümde içki tüketiminin İslam dinindeki yasaklığından harektle Osmanlı İmparatorluğu'nda içki tüketimine verilen cezaların, içki üretiminin, ticaretinin ve içki tüketimin vergilendirilmesinin hukuki dayanakları incelenmiştir. İkinci bölümde söz konusu hukuki dayanaktan hareketle, 1500-1839 yılları arasında müskiratın ve bunun satışını gerçekleştiren mekanların, siyasi olaylara ve devletin ekonomik kondüsyonuna bağlı olarak geçirdiği serüven ve bu serüvenin Osmanlı ekonomisine etkileri incelenmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise arşiv verilerinden hareketle, müskiratın üretimi, ticareti ve İstanbul'daki tüketim eğilimi ve bu eğilimdeki değişim ve değişime etki eden faktörler ile bu faktörlerin etki dereceleri tespit edilmiştir. Bu tez çalışmasından elde edilen ana sonuç, 1792-1839 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nda müskirat üretim, ticaret ve tüketimi ile savaşların, isyanların, sosyolojik çalkantıların, imparatorluğun ekonomik genişleme-daralma temposu ve siyasi istikrarsızlık arasında doğrusal bir ilişki olduğudur.
Özet (Çeviri)
This PhD. thesis has been penned with the aim of examining the economic dimension (production, trade and consumption) of alcoholic beverages (arrack and wine) in the Ottoman Empire of the 1792-1839 period and showing the contextual relationships between the changes that took place regarding the in-question economic aspect of alcoholic beverages and the political, social and external conjuncture conditions of the Empire. The main question of the thesis can be formulated as why the production and consumption of alcohol, despite being prohibited by Islam, were recurring phenomena in the Ottoman Empire and what the reasons for the trend-related transformations in this recurrence are. In order to fulfill this aim and resolve the aforementioned question; data in the documents, notebooks and files present in the Ottoman Archives of the Presidency and shown in the bibliography of this study in detail has been used. On the basis of this data, alcohol production regions of the Empire, residential areas sending alcohol to Istanbul and alcohol consumption amounts in Istanbul during the 1792-1839 period as well as the transformations in these amounts have been quantized. Following this, as mentioned, the recurrence in the consumption and the contexts of the change have been examined. To substantiate the process in question, this thesis has been built of three main chapters. In the first chapter, fines imposed for consuming alcohol in the Ottoman Empire and the juridical bases of the taxation of alcohol production, trade and consumption are examined with reference to the prohibition of alcohol in Islam. The second chapter, on the basis of the said juridical base, covers the adventure which alcoholic beverages and the places selling them went through between the years of 1500-1839 depending on the political events and the economic condition of the state and the impact of this adventure on the Ottoman economy. The third and last chapter discusses, based on the archive data, the production and trade of alcoholic beverages and their consumption trend in Istanbul and it pins down the change in this trend as well as the factors contributing to this change and the impact degrees of these factors. The main conclusion obtained from this thesis study is that there is a linear relationship between the production, trade and consumption of alcoholic beverages in the Ottoman Empire between the years of 1792-1839 and wars, uprisings, sociological upheavals, the economic expansion-shrinkage tempo of the Empire and political instability.
Benzer Tezler
- Osmanlı İmparatorluğu'nda şarap üretim süreci ve iktisadi katkısına bir örnek: İktisat vekâleti sanayi zirai şarapçılık
Wine production process and its economic cantribution in the Ottoman Empire: Economy ministry industry angricultural winery
İREM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonomiNiğde Ömer Halisdemir Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLIHAN NAKİBOĞLU
- The Evolution of money in the Ottoman Empire, 1326-1922
Osmanlı İmparatorluğu'nda paranın gelişimi, 1326-1922
TOLGA AKKAYA
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Ekonomiİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. HALİL İNALCIK
- Osmanlı İmparatorluğu'nda Tanzimat Dönemi reform çabaları ve Osmanlı kamu yönetimi teşkilatı
The Reform efforts in the Tanzimat period in ottoman empire and the organization of Ottoman public administration
YAKUP ALTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Kamu YönetimiSüleyman Demirel ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞABAN SİTEMBÖLÜKBAŞI
- Osmanlı İmparatorluğu'nda yapının çöküşü
The Collopsing period of administrative structure of Ottoman Empire
RIZA ÜSKÜDAR
- Osmanlı İmparatorluğu'nda yabancıların adli ayrıcalıkları
The Judicial privileges of foreigners in the Ottoman Empire
YASEMİN SANER GÖNEN