Molla Arab (Ö. 901 / 1496) ve fetva mecmuasının incelenmesi
Sheikh al-İslam molla Arab (D. 901 / 1496) and an examination of his fatwa collection
- Tez No: 609416
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ERTUĞRUL İSMAİL ÖKTEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 176
Özet
Bu çalışmada Molla Arab (ö. 901/1496)'ın şeyhülislamlık döneminde verdiği fetvaların derlenmesiyle ortaya çıkan fetva mecmuası tarihi bir metin olarak ele alınıp incelenmiştir. Bu mecmua şu ana kadar tespit edilen Osmanlı şeyhülislam fetva mecmuaları içerisinde en erken tarihli mecmua olma özelliğine sahiptir. Fetvanın unsurları, dili vb. biçimsel özellikleriyle XVI. yüzyıldan itibaren derlenen mecmualardan ayrılan bu mecmua Osmanlı fetva bürokrasisinin sistemli hale gelmeden önceki dönemini göstermektedir. Bu özelliğinden dolayı Molla Arab mecmuası fetva mecmuaları esas alındığında geçiş dönemi eseri olarak da nitelendirilebilir. Mecmuanın Osmanlıca-Arapça şeklinde iki dilli olması, fetvaların formu, cevapların uzunluğu ve konu başlıklarının sistemli bir şekilde verilmemesi geçiş döneminin izlerini yansıtan örneklerdir. Birincil kaynak üzerinden yapılan bu çalışmada mecmuanın Süleymaniye nüshası esas alınarak tamamı incelenmiştir. Molla Arab'ın hayatı, mecmuanın biçimsel özellikleri, fetvaların içeriği ve mecmuanın şahsiyeti bu çalışmanın ana bölümleridir. Mecmuanın şahsiyetini ortaya koyarken fetvalardaki tarihi figürler, mekan kullanımı, sosyal olaylar, ailevî mes'eleler ve iktisadî ilişkiler dikkate alınmıştır. Bu başlıklar altında verilen fetvaların mes'eleleri ve içerisindeki kavramlar yorumlanarak okuyucuya sunulmuştur. Bu çalışma neticesinde Osmanlı fetvası ve Osmanlı şeyhülislam mecmualarının XV. yüzyıldaki örneğini görmek mümkün olmuştur.
Özet (Çeviri)
This thesis examines as a historical text the collection of fatwas emerging from those given by Molla Arab (d. 901/1496) while serving as sheikh al-Islam. This fatwa collection is characterized as has the earliest dated collection known so far within the fatwa collections from Ottoman sheikh al-Islam. This collection is distinct from collections compiled after the 16th century due to its formal characteristics concerning fatwas' structure and language and is representative of the period before the Ottoman fatwa bureaucracy became systematic. Because of these features, Molla Arab's fatwa collection can be described as a work from the transition period. Examples that reflect the traces of this transition period are its bilingual form (Ottoman-Arabic language), the form of the fatwas, the length of answers, and a lack of systematically presenting topics. This study has been conducted on one primary source, examining the entire collection based on the copy from Suleymaniye Library. Molla Arab's life, the formal characteristics of his collection, the fatwas' contents and the individuality of the collection are the main parts of this study. The historical figures, places used, social events, family issues and economic relations in the fatwas have been taken into consideration while presenting the individuality of the collection. The fatwas' issues and concepts are given under these headings have been interpreted and presented to the reader. As a result of this study, an example can be seen of an Ottoman collection of 15th century fatwas from an Ottoman sheikh al-Islam.
Benzer Tezler
- Savaş ve cihâd: Molla Arab (ö. 1531) ve es-Sedâd fî fazli'l-cihâd adlı eseri (Tercüme-değerlendirme)
War and jihad: Molla Arab (d. 1531) and his work named es-Sedâd fî fazli'l-cihâd (Translation-assessment)
AHMET KALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Tarihİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERİDUN MUSTAFA EMECEN
- Ref'ul-hitam 'an Vakfi Hamza ve Hişâm (Molla Gürânî'nin Ref'ul-Hitam 'an Vakfi Hamza ve Hişam adlı eserinin edisyon kritiği )
The additional critical of the work which is named as Ref'ul-Hitam 'an Vakfi Hamza ve Hişam of Molla Gürânî
MAHMUT DİLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİHAT TEMEL
- Cumhurbaşkanı Ahmed Hasan Bekir Döneminde Irak'ta iç siyasî gelişmeler (1968-1979)
Domestic political developments in Iraq during the presidency of Ahmed Hasan Bekir (1968-1979)
SHERZAD KHALID HUSSEIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULAZİZ KARDAŞ
- Şeyhülislam Molla Arab'ın fetva mecmuası (v. 1b-33b) çerçevesinde XV. asır Osmanlı hukuku üzerine gözlemler (Tahlil ve Metin)
Observations on XV. century Ottoman law around Sheikh al-İslam Molla Arab's fatwa collection (f. 1b-33b) (Analysis and Text)
ALİ ÖNCEL
- Miftâhu'l-'Arab li Muğlakât-i Kısmi'l-Edeb ve Hâşiyetun 'alâ Mevâdi'a Min'ez-Zurûf adlı eserlerin tahkiki
The assignment of Miftâhuinl-li Arab li Muğlakât-i Kismievl-Edeb and the un alâ Mevâdđ ka Minâez-Zur lf works
MEHMET YAKIŞIK
Doktora
Arapça
2019
DilbilimBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA AGAH