Sağlık hizmetleri kullanımında hakkaniyet: Türkiye sağlık sisteminin değerlendirilmesi
The equity in health care utilization: Evaluation of Turkish health care system
- Tez No: 610803
- Danışmanlar: PROF. DR. YUSUF ÇELİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Kurumları Yönetimi, Health Care Management
- Anahtar Kelimeler: Davranışsal Model, Hakkaniyet, Konsantrasyon Endeksi, Sağlık Hizmetleri Kullanımı, Behavioral Model, Equity, Concentration Index, Health Care Utilization
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
Sağlık hizmetlerine erişim temel insan hakkı olarak ele alınmasına ve uluslararası düzeyde sağlıkta adaletin sağlanmasının önemi üzerinde fikir birliğine varılmasına rağmen dünyada sağlık sistemlerinde mevcut olan adaletsizlikler nedeniyle çok sayıda insan sağlık hizmetlerine erişimde sorunlar yaşamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerini kullanarak, 2008, 2010, 2012, 2014 ve 2016 yıllarında Türkiye Sağlık Araştırmasına katılan 15 yaş ve üzerinde yer alan bireylerin Andersen'in geliştirdiği ve literatürde sıklıkla kullanılan Davranışsal Modeli (Behavioral Model of Health Services Utilization) çerçevesinde eğilim faktörleri (yaş, cinsiyet, medeni durum vb.), kolaylaştırıcı faktörler (sosyal güvence durumu, eğitim, aylık gelir vb.) ve ihtiyaç faktörlerinin (genel sağlık durumu, hastalık sayısı vb.) sağlık hizmetleri kullanımı (Aile Hekimi Hizmetini Kullanma Durumu, Uzman Hekim Hizmetini Kullanma Durumu, Günübirlik/Ayaktan Tedavi Hizmetini Kullanma Durumu ve Hastanede Yatarak Tedavi Hizmetlerini Kullanma Durumu/Hastanede Geçirilen Toplam Gün Sayısı) üzerindeki etkisini incelemek ve Türkiye Sağlık Sisteminin yıllara göre Türkiye'de sağlık hizmetleri kullanımında hakkaniyet seviyesinde iyileşme olup olmadığını değerlendirmektir. Verilerin analizi Statistical Package for The Social Science (SPSS-23) kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada Ki-kare Analizi, Konsantrasyon endeksi ve Regresyon Analizi kullanılmıştır. Analiz bulgularında gelir, eğitim ve hastalık sayısı gibi faktörler sağlık statüsü ve sağlık hizmetleri kullanımını etkileyen önemli faktörler arasında yer almaktadır. Türkiye Sağlık Sistemine bu üç değişken açısından bakıldığı zaman sağlık hizmetlerine erişimde hakkaniyetin sağlandığı ve yıllar içerisinde hakkaniyet seviyesinde iyileşme olduğu görülmektedir. Dezavantajlı grupların (boşanmış, eşi ölmüş, eğitim düzeyi düşük ve gelir düzeyi düşük grupların) sağlık hizmetini daha fazla kullandığı görülmektedir. Bu durum dezavantajlı grupların sağlık hizmetine erişimde herhangi bir engelle karşılaşmadığını göstermektedir. Ayrıca yaş, cinsiyet, medeni durum, sağlık güvencesi ve çalışma durumununda sağlık hizmetleri kullanımını etkilediği görülmektedir. Sağlık politikaları oluşturulurken bireylerin sağlık hizmetlerine erişiminde hakkaniyetin sağlanması açısından sağlık hizmetleri kullanımında eşitliği araştıran bu tür çalışmaların sürekli ve programlı bir şekilde yapılması önerilebilir.
Özet (Çeviri)
Many people have been witnessing problems in accessing to health care services due to current innustice in many health systems in the World despite Access to health services is considered to be basic human right and there is a consensus at the international level on the importance of justice in providing health services. The objective of this study is to investigate the impact of different variables which are predisposing (age, gender, marital status, etc.), enabling (health insurance, education level, income level, etc.) and need (general health status, number of disease) factors used in Andersen's Behavioral Model of Health Services Utilization frequently used in the relevant literature on the utilization of health services (utilization of health services from family medcine physicians and specialized physicians, utilization of day care services, utilization of hospital services) and to eveluate the level of equity in utilization of health services by years in Turkey by using the data collected from individual eged 15 and more in the sample of 2008, 2010, 2012, 2014 and 2016 Turkey Health Surveys Data. The analysis of the data was done by using Statistical Package for The Social Science (SPSS- 23). Chi-squared analysis, Concentration Index and Regression Analysis were the statistical methods to analyse data. According to the study findings monthly income, education level and number of diseases were the factors having impact on health status and health services utilization. It was found that the equity was achieved in Access to health services and there was an improvement in equity level by years in Turkish Health System. The findings showed that disadventegaous groups (widow, individuals with lower income and education level, etc.) had used health care services more. Based on this finding it can be concluded that disadvetangous groups have not faced with any barriers in utilization of health services. Besides, it was found that age, gender, marital staus, health insurance and working status were the variables having effect on health services utilization. It can be recommended that the studies examining equity in health care utilization should be repeated and planned routinely in establishing health care policies in terms of improving equity in health care utilization.
Benzer Tezler
- Türk sağlık finansman sisteminin mevcut durumu nedir ve nasıl geliştirilebilir? sektör aktörleri üzerine bir çalışma
What is the current stuation of the Turkish health financing system and how can it be improved? a study on sector actors
EBRAR ULUSİNAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sağlık Kurumları YönetimiSakarya ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT AKBOLAT
- Ulusal hanehalkı cepten sağlık harcamalarının finansmanda dikey hakkaniyet açısından değerlendirilmesi
Assessing vertical equity in national household out-of-pocket health payments
ECE ÖZ
Doktora
Türkçe
2008
Sağlık Kurumları YönetimiHacettepe ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HACER ÖZGEN
- Türkiye'de sağlık hizmetleri kullanımında cepten yapılan harcamaların finansal yükü ve farklı harcama grupları üzerindeki etkileri
The financial burden of out-of-pocket healthcare expenditures and their impacts on different expenditure groups in Turkey
GÖKÇE MANAVKAT
- Sağlık sektöründe yeniden yapılanma ve bir uygulama: Sağlık Bakanlığı-SSK sağlık tesislerinin ortak kullanımı
Restructuring in healty sector and a practice: Joint use facilities of ministry of healty-social insurance institution
HARUN KIRILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Kamu YönetimiKocaeli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAMZA ATEŞ
- Kadın sağlık çalışanlarının kadın erkek eşitliği açısından değerlendirilmesi: Bir ölçek geliştirme
Evaluation of female health workers in terms of gender equality: Developing a scale
FİKRİYE IŞIK
Doktora
Türkçe
2023
Sağlık Yönetimiİstanbul Okan ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİTHAT KIYAK