Eski Türkçe metinlerde geçen özel adlardaki bazı kelimelerin kültürel analizi
The culturel analysis of some words in proper names written in old turkic texts
- Tez No: 613990
- Danışmanlar: DR. NURDİN USEEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Eserde Köktürk harfli yazıtlarda ve Eski Uygurca metinlerde geçen özel adlardaki bazı isim ve sıfatlar taranarak bu ad ve sıfatların kültürel analizi üzerinde çalışıldı. Özellikle bazı sıfatların zamanla isme dönüşerek kullanıldığı görüldü. Aynı adın başka bir adda unvan olarak kullanıldığına şahit olundu. Kağanlar Gök Tanrıdan aldıkları“kut”sayesinde hem ülkeyi yönetmişler, hem de kendilerini yüceltici unvanlara layık görülmüşlerdir. Adların insan karakteri ve fiziki görüntüleriyle ilişkili olduğunu, genelde toplumda yönetici, savaşçı kişilerin daha çok unvan taşıdıkları bilgisine ulaşıldı. Siyasi istikrarsızlıkların olduğu dönemlerde halkın, çocuklarına“devleti ve halkı bir araya getirip toparlayan töreyi hâkim kılan”anlamlarında adlar koyduklarına şahit olundu. Özellikle kadınların temiz, iffetli ve soylu sözcükleriyle övülmesi için onlara bu anlamlara gelen sıfatların unvan olarak verildiğine şahit olundu. Kafesoğlu'nun ifade ettiğine göre, Eski Türk halklarında herkesin kadın erkek fark etmeksizin savaşa her an hazır oldukları bilgisine ulaşıldı. Adlardan ve sıfatlardan hareketle o yüzyıllarda halkın hayat görüşü, sosyal yaşantısı, dini inanışları ile ilgili ipuçlarına ulaşıldı.
Özet (Çeviri)
In this study you'll find the culturel analysis of some words which are in the proper names scanned and created from monuments which are written in Uighur texts and inscriptions written in Göktürk alphabets . We saw that some of the adjectives used over time transformed into particular name. We witnessed the use of the same name as the title of another name. As Kagans received“kut”from Sky God not only directed country but also honored with the honorific titles. We understand that Бул илимий изилдөөдө Көктүрк жазма эстеликтеринде жана Байыркы уйгурча тексттерде кездешкен энчилүү аттардагы айрым зат жана сын атоочтор чыгарылып, бул зат жана сын атоочтордун лингвокультурологиялык анализи үстүндө илимий иш жүргүзүлдү. Айрыкча, кээ бир сын атоочтордун бара-бара зат энчилүү атка айланганы байкалды. Бир эле аттын башка атта титул катары колдонулгандыгына күбө болдук. Кагандар «Көк теңирден» алган «куттун» кадыры менен өлкөнү да башкарышкан, ошол эле учурда өзүлөрүн жогорку мартабада көрсөтүүчү титулга ылайык көрүшкөн. Адам аттарындагы сөздөрдүн адамдын кулк-мүнөзү жана физикалык жактан көрүнүшү менен байланыштуу болгондугун, дегеле коомдо башкаруучу, салгылашуучу адамдардын көбүрөөк титулга ээ болгондугу маалым болду. Саясий туруксуздук өкүм сүргөн учурларда калың эл балдарына «өлкөнү жана элди бириктирген төрө» маанисин берген аттардын бергенине күбө болдук. Өзгөчө, аялдардын таза, акылмандык жана кайрымдуу (тектүү) сөздөрү менен макталуусу үчүн аларга бул маанилерди берген сын атоочтордун титул катары берилгенине күбө болдук. Кафесоглу белгилеп кеткендей, байыркы түрк элдеринде аял, эркек деп айырмаланбастан бүт бардыгы согушка даяр болгондуктары маалым болду. Зат жана сын атоочтор аркылуу ошол кылымдарда элдердин жашоого болгон көз карашы, социалдык жашоосу, диний ишенимдери менен байланыштуу багыт-маалыматтарга ээ болдук. names and physical images of the human character is associated and, the administrator and warrior people carry more titles. We have witnessed that clean, chaste and noble words had been given the women to the praise of them. When you read you'll witness too. We can see that they are always ready for war, regardless of whether men and women in old Turkish countries. We can understand the opinion of the people about life and religious beliefs in those centuries by names that are give
Benzer Tezler
- Karışık dilli eserlerin söz varlığı
Vocabulary of mixed language works
YAHYA KEMAL BEYİTOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM DEMİREL DÖNMEZ
- Siyasal iletişimde şarkı kullanımı: 2019 yerel seçimlerinde AK Parti örneği
The use of songs in political communication: The case of AK Parti in 2019 local elections
HAKAN SİPAHİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İletişim BilimleriGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜN GÜVENLİ
- Memlûk-Kıpçak sözlüklerinde geçen kişi adları
Personal names in Mameluke-Kipchak dictionaries
MİNE CİRİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM YİĞİTOĞLU
- Eski Uygur Türkçesi metinlerinde özel adlar
Old Uigur proper names
BURCU SEREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN DOĞAN
- «дивану лугат-ит-түрк» сөздүгү кыргыз тилинин тарыхый өнүгүшүн изилдөө булагы(фонологиялык жана морфонологиялык изилдөө)
Kırgız dilinin tarihi gelişiminin araştırılmasında bir kaynak olarak Divanü Lugati't-Türk (Fonolojik ve morfonolojik inceleme)
NEGİZBEK ŞABDANALİYEV
Doktora
Kırgızca
2015
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADIRALI KONKOBAYEV