Kırgız nesrinin ilk yazarlarının edebi arayışları ve bulguları üzerine bir araştırma (1920-1930)
Кыргыз прозасынын алгачкы калемгерлери: изденүүлөр жана табылгалар (1920-30жж)
- Tez No: 614453
- Danışmanlar: PROF. DR. LAYLİ ÜKÜBAYEVA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Kırgız Edebiyatı, nesir örnekleri, Sovyet dönemi, yazarlar, şiir
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 92
Özet
1917 Ekim Devriminden sonra Çarlık Rusya'nın yerini Bolşevik yönetimine bırakması, akabinde hem savaşın hem de siyasi gelişmelerin yanı sıra; sosyal,ekonomik, sosyolojik vs. pek çok faktörün oluşacak olan Modern Kırgız edebiyatını etkilemesinden bahsedilebilir. Bu dönem itibariyle Kırgız edebiyatına modern anlamda bakıldığında Kırgız yazı dilinin daha yerleşmemiş olması, edebi ürünlerin ilk örneklerinin verilmemiş olması gibi daha genel problemler söz konusudur. Sovyet Hükümeti Türkistan'da yaşayan Türk halklarını egemenliği altına aldıktan sonra çeşitli siyasi ve ekonomik nedenlerle bu halklara özellikle kominizmin propagandasının en uygun yapıldığı alan olan eğitim ve öğretim ile bunları da aktif hale getirmek için süreli yayınlar, kitap ve dergiler gibi pek çok malzemeyi kullanıyordu. Özelde Kırgız yazarlarına baktığımızda bu gençler, köylerden şehre okumak için gelen Rusçayı da çok yeterli derecede bilmeyen bir yazar topluluğu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bazı araştırmacılara göre Modern Kırgız edebiyatı Rusları taklit ile çıkmış gibi olsa da aslında bu gençlerin Rusçayı çok iyi bilmeden ve dolayısıyla dönem itibariyle dünya klasikleri arasına giren Tolstoy'lu, Gorki'li, Puşkin'li Rus edebiyatını gerçek manada taklit etmedikleri söylenebilir. Çünkü bu devirde Kırgız yazarlarının hem Rusçaya hakim olmamaları hem de Sovyet Yönetiminin dayattığı konuların dışına çıkmamaları gibi bir çok bariz nedenler söz konusudur. Bu çalışmada birinci bölümde Kırgız edebiyatının sözlü edebiyat ile olan ilgisi irdelenildikten sonra Modern Kırgız edebiyatını ortaya çıkaran devrin şartlarından bahsedilmektedir. İkinci bölümde; Sovyetler döneminde edebiyata teesir eden genel durumlar; siyasi, ekonomik, toplumsal vs. durumlar ve bunların edebiyata olan tesirlerinin yanı sıra; söz konusu dönemde yayımlanan bazı eserler üzerine analizler ve bilgilere yer verilmektedir 1 Üçüncü bölümde ise Kırgız nesrinin ilk temsilcileri olarak nitelendirilen bazı yazarlar hakkında genel bilgiler varilmektedir. Moderne Kırgız edebiyatı olarak nitelendirilen edebiyat temsilcisi olan yazarların edebi arayışları üzerine değerlendirmeler verilmektedir. Bunun yanında yazarların biyografilerinin yanında edebi üslupları, eserleri hakkında bilgiler verilmektedir. Sonuç kısmında ise Modern edebiyatın çeşitli açılardan değerlendirilmelerine yer verilmektedir.
Özet (Çeviri)
1917-жылдагы Октябрь революциясынан кийин Орусия императорлугу кулап, жаңы бийлик большевиктердин башкаруусуна өттү. Андан кийинки Улуу Ата Мекендик согуш жана саясий окуялар, социалдык, экономикалык, социалисттик ж.б. көптөгөн факторлор заманбап кыргыз адабиятынын өнүгүшүнө зор таасир тийгизди. Диссертациялык иште ушул таасирлер каралат. Кыргыз адабиятына заманбап көз караш менен караганда кыргыз жазма адабиятынын дагы эле бир нукка түшпөгөнү, адабий маалыматтардын биринчи булагы берилбегени сыяктуу маселелер иштин негизги мазмунун түздү. Совет өкмөтү Түркистанда жашаган түрк элдерин өз карамагына алуусунан кийин түрдүү саясий жана экономикалык себептерге байланыштуу бул элдерге коммунизмдин жайылуусу үчүн пайдаланылган түрдүү билим берүү бөлүмүндө, китеп-газеталарда маалымат булактарын пайдаланышкан. Негизинен кыргыз жазуучуларына көнул бурсак, бул жаштар айылдан шаарга окууга келген жаштар, орус тилин жакшы өздөштурбөгөн жазуучулар топтому ортого чыгат. Кээ бир изилдчөөулөрдун оюна көрө заманбап кыргыз адабияты орустардын крөстөуусу менен чыкса да бул жаштардын орусчаны жакшы билбегени жана алардын мезгилинде дуйнө классикасына кирген Толстой, Пушкин, Горькийдин орус адабиятны чынында көрсөтуусу Себеби бул жазуучулардын орус тилин жакшы билбегени жана да Совет өкмөтунун уруксат берген темаларынан чыкпай жазуу алардын өнугуу тоскоолдуктарынын себеби. Бул ишибизде биринчи бөлүмдө Кыргыз адабиятынын сөзду адабиятка болгон кызыгуусун Ачкандан кийин заманбап кыргыз адабиятынын чыгарган шарттары жөнундө талкууланат. Экинчи бөлүмдө Совет доорундагы адабиятка таасир эткен саясий, экономикалык жана коомдук шарттар жана ошол мезгилде жарыкка чыккан чыгармаларга анализ жасалат. Үчүнчү бөлүмдө болсо кыргыз прозасына алгачкы из салган айрым жазуучулар тууралуу маалымат берилет. Азыркы кыргыз адабиятынын өкүлдөрүнө кирген жазуучулардын чыгармалары талданат. Мындан тышкары жазуучулардын биографиясы менен адабияттагы методдору, чыгармалары жөнүндө маалымат берилет. Корутунду бөлүмүндө болсо түрдүү көз караштар жана пикирлер берилет. Ачкыч сөздөр: Кыргыз адабияты,проза мисалдары, Совет доору,жазуучулар жана акындар
Benzer Tezler
- Hârezmşâhların Moğollar ile münasebetleri
The relationship between Harezmshah and Mongol
NAGEHAN GÜLER
- Azerbaycanlı yazar Neriman Ebdülrehmanlı'nın 'Dönelge' (Dönemeç) romanında Sarıkamış olaylarının tecessümü
The reflection of Sarıkamış operation in the Dönelge (Dönemeç) novel of Azerbaijani author Neriman Ebdulrehmanlı
HÜSEYİN KIRĞIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AFİNA BARMANBAY
PROF. DR. ŞUREDDİN MEMMEDLİ
- Yenisey Kırgızları: Başlangıçtan orta zamanlara kadar
Yenisey Kyrgyzs: Until the middle ages than the beginning
ERHAN YOSKA
- Omor Sultanov'un nesir eserleri
Омор султановдун прозалык чыгармалары
SEZİM İŞENALİEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALİT AŞLAR
- Kırgız, Kazak ve Karakalpak Türkçelerinde fiil
Başlık çevirisi yok
EROL GÜNGÖRDÜ
Doktora
Türkçe
1998
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LEYLA KARAHAN