Geri Dön

Sosyal devrim süreçlerinde sosyal medyanın rolü: 2014 Ukrayna olayları örneğinde

Социалдык революцияларды уюштурууда социалдык медиалардын ролу: 2014 - жылдагы украинадагы окуялардын мисалында

  1. Tez No: 614628
  2. Yazar: TATYANA VEPRENTSEVA
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ÜMÜT ASANOVA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: İletişim Bilimleri, Communication Sciences
  6. Anahtar Kelimeler: sosyal medya, enformasyon savaşı, Facebook, toplumsal kaos, sosyal devrim, toplumun yanıltılmas
  7. Yıl: 2014
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İletişim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 157

Özet

Bu çalışmada sosyal medyanın ve sosyal devrimin kavrayışlarının açıklanması, kamuoyunun manipülasyonunun teknolojilerinin incelenmesi ve iletişim sürecindeki teknolojileri olarak sosyal medyaların özelliklerinin araştırılması çalışılmıştır. Tezin temel amacı, uygulamalı araştırma aracılığıyla sosyal medyanın kamuoyunun oluşturulmasındaki rolünün ve bu araçların Ukrayna'da gerçekleşen sosyal ve siyasi protestolarda ve Rusya'ya karşı bilgi savaşının sürdürülmesinde kullanımı olarak belirlenerek ulaşılmaya yön almıştır. Tez çalışması, teori ve uygulama olmak üzere bölümden oluşmaktadır. Tezin teorik bölümünlerde kamuoyunu yönetme yöntemleri hakkındaki literatür çalışmaları, karşılaştırmalı analize tabi tutulmuştur. Bu bölümlerde bilimsel araştırmalar ve teoriler kaynak olarak kullanarak sosyal medya, bilgi savaşı, toplumun yanıltılması, sosyal devrim gibi terimlerin tanımları yapılacak ve 'renkli devrim' fenomeninde çözülme gayreti incelenmiştir. Ayrıca örnek olarak sosyal medyanın (Facebook) analizi yapılmıştır. Tezin uygulama bölümünde ise Ukrayna'da 2014 yılında belirli bir dönemde (17 Şubat - 17 Mart) ortaya çıkan olaylar sırasında Facebook'ta yayınlanan medya metinlerinin ve bu olaylarla ilgili aktarılan fikir ve yorumların analizi yapılmıştır. Bu döneminde 'Facebook' sitesinin 'Korrespondent', 'Forbes', 'Segodnya.ua', 'Ukrpravda' ve 'Facenews' sayfalarında yayınlanan 806'yi aşkın haber ve köşe yazılarında ulaştırılmak istenen medyamesajlarının bilişsel, sosyal, siyasal ve kültürel algılama yapısı, Teun A. Van Dijk'in yöntemi aracılığıyla analiz edilmiştir. Gruplarda ve topluluklarda ('Bilgi Direnci', 'Harkov', 'Creameansos', 'Holuyev Yönetimi için Utanç Duvarı') yayınlanan haberler, mesajlar ve yorumlar aynı metotla 17.02-17.03 tarihlerde analiz edilmiştir. Böylece söz sahiplerinin (yani konuşmacıların) mesajlarında kastettikleri 'satır arası' yani gizli anlamlar, düşünceler ve ideolojiler belirlenmiştir. Rusya karşıtı, savaş karşıtı, yeni yönetim karşıtı, eski yönetim karşıtı, yeni yönetim yanlısı, Rusya'ya eklenme, Putin'e karşı, 'Maydan' yanlısı, 'Maydan' karşıtı, referandum karşıtı ve Rusya'ya savaş eylemlerinin yanlısı gibi medya-mesajları tespit edilmiştir. Bu analiz, insanların net olan ajitasyon ve provokasyon düşünce ve mesajların dışında bağımsız ve objektif bir bilgi yayının olduğu kabul edilen haberler aracılığıyla uygulanan manipülasyonla karşıladıklarını göstermiştir. Sosyal medyada kurulan grupların ve diğer ilgili toplulukların, sahte sıradan kullanıcıların düşünceleriyle insanların fikirlerini manipüle ederek ve böylece toplumun zihniyetini gizlice etkileyerek haber sunma fonksiyonun dışında daha çok ajitasyon niteliğini taşıdıkları tespit edilmiştir. Bu olgu, gruplardaki yayınlarında belirlenen medya mesajların ajitasyon yönünün ve kitlesel medyanın haber sayfalarındaki bulunan medya mesajların ajitasyon yönünün özdeşliğiyle doğrulanmıştır. Bu sayede iki sonuca varılabilmektedir. Birinci netice olarak, toplumun fikrinin bağımsız kitlesel medyanın düşünceleriyle özdeştirilmekte ve böylece söz konusu olan politikanın etkili olduğu ifade edilmektedir. İkinci sonuç ise, toplumun fikrinin katıldıkları grubun veya topluluğun üyeleri tarafından 'içinden' oluşturulduğunu göstermektedir. Elde edilen sonuçlara göre, internet kullanıcılarının, yeni ve eski yönetimlere, Rusya'ya ve Putinin politikasına karşı olumsuz ve agresif davranışları, ve ayrıca AB ve ABD'nin kitle iletişim araçlarına karşı pozisyonları belirlenmiştir. Propaganda olgusunun mevcudiyetinin belirlenmesi amacıyla İnternetteki haber sayfası 'Korrespondent', Robert Cole metodolojisine göre kontent analizine (burada: içerik analizi) tabi tutulmuştur. Yayınların analizi sırasında kitlesel medyada en çok kullanılan propaganda yöntemleri belirlenmiştir. 'Maydan'da gerçekleşen olaylar ile sosyal medya kullanıcılarının arasındaki ilişkinin belirlenmesi için Facebook sosyal ağında 17.02.2014- 17.03.2014 tarihler arası yayınlanan mesajlar, eklentiler ve haberler, nicel analiz aracılığıyla incelenmiştir. Hemen ardından bu analizin sonucunda elde edilen bilgiler ve Ukrayna'daki gerçekleşen olayların kronolojisi, tarihe göre karşılaştırmalı analize tabi tutulmuştur. Haberlerin ve yayınların nicel analizinin, kitlesel medyanın kullanıcılarının ve grupların ve toplulukların üyelerinin aktiflik göstergelerinin, bu aktiflik göstergelerin ve Ukrayna'daki siyasi ve sosyal durumunun kronolojisinin karşılaştırmalı analizinin sonuçlarına göre ülkenin sosyal ve siyasi durumunun, medya mesajlarda aktif bir şekilde yansıtılmaktadır. Ayrıca toplumun, bilgilendirmek ve yorum yapmak amaçlarıyla sosyal ağlardaki kaynaklardan yararlandığı belirlenmiştir. Bu durumun, ülkedeki sosyal ve siyasi gerginliğin arttığı dönemlerde internet kullanıcılarının aktifliğinin de arttığından kaynaklandığı düşünülmektedir. Ancak doğru orantılı ilişki, kullanıcıların aktifliğinin eğilimi hafta sonu ve bayram günlerinde sosyal gerginliği devam etmesine rağmen düştüğü için tespit edilmemiştir. Mevcut verilerin analizinin sonucunda sosyal medyanın halkın sosyal aktifliğine dolaylı bir etki yarattığı, sosyal ağın kamuoyunun oluşturulmasına ise doğrudan bir etki yarattığı tespit edilmiştir. Ayrıca uygulama bölümünün sonunda Facebook kullanıcılarına yapılan anketin sonuçları analiz edilmiştir. Bu anket sonuçlarına göre sosyal medyanın, belirli internet sitesini kullanan insanların düşüncelerini ve hareketlerini ne yönde ve ne boyutlarda etkilediği belirlenmiştir. Yukarıda bahsedilen bütün analizlerin ve sosyal anketin sonuçlarına göre sosyal ağların, sosyal devrim olarak nitelendirilen olayların sırasında ortaya çıkan siyasi ve sosyal gergin durumlarına yönelik kamu tepkisinin provokasyon edilmesi için kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanında sosyal medyanın rolü, olayların haberlerde yansıtılması ve toplumun sosyal ve siyasi süreçlerine karşı davranışlarının ajitasyon ve manipüle işlemleriyle belirlenmesi olarak saptanmıştır.

Özet (Çeviri)

Ушул жумушта социалдык төңкөрүш, социалдык медиа түшүнүптөрүн ачып берүү аракети, коомдук аң-сезимде көз жазгыруга (манипуляция) дуушар кылуу технологиясын жана социалдык медианын өзгөчөлүгүп (коммунитативдик) байланыш жараянындагы ыкма катары көрсөтү каралды. Украинадагы Россияга каршы маалымат согушунун жүрүшүндө коондук көз карашты калыптандырууга социалдык медианын ээлеген орду жана аны социалдык, саяси каршылыктарды чаагылдырууда колдонулушун иш жүзүндө эзилдөөгө аракет корулду. Бул жумуш теориялык жана практикалык бөлүктөрдөн турат. Теориялык бөлүгүндө социалдык медиа, маалымат согушу, социалдык төңкөрүш, ошондой эле (түстүү төнкқрүш) көрүлүшү сыяктуу түшүнүктөр ачылат. Ошону менен катар Фейсбук социалдык торчосун изилдөоө анда маалыматтарды таратууну уюштуруу усулу жана ыкмалары каралган. Аталган жумуштун практикалык бөлүгүндө 17.02 ден 17.03 14 убагында Фейсбук социалдык торчосундагы маалымат беттеринде ар кандай топтор, уюшулган берикмелер жарыялаган билдирүүлөрдү изилдөө контент көрсөтүлгөн. Фейсбук 'Korrespondent', 'Ukrpravda', 'Forbes' 'Segodnya.ua' бетеринде 17.02 – 17.03.14 убагында жарыяланган медиа билдирүүнүн 806 жанылыктары менен макалалары конгитивдик социалдык, саяяси жана маданият котекстти, ван Дейктин усулунун жардамы менен изилденди. Авторлордун жашыруун маанидеги ойлору, идеялары аныкталды. Андан тышкары төмөндөгүдөй медиа- билдирүүлөр: Россияга каршы, согушка каршы, жаңы бийликке каршы, эски бийликке каршы, жаңы бийликти жактаган, Россияга кошуулуну кубаттаган, Путиндин керт башына каршы майданды колдогон, майданга каршы, референдумга каршы, Россия каршы согушту жактаган жана башка. ММКларда айрым репортаж, макала жазган авторлор, аң изилди адаштыруунун түрдүү ыкмалрын колдонуп, коомндук көоз карашты калыптандырып жаткандары, медиа билдирүүлөрдүн көрсөчкүчтөрү ММКадагыдай, жана топтордун, уюшулган бирикмелердин билдирүүлөрү да кадыресе адамдар жазып жаткандай көрүлүшү- изилдөөлөрдқ ачык көрүндү. Жарыяланган билдирүүлөргө, жанылыктарга кошумча ой-пикерлер да өзүнчө изилденди. Изилденген бардык 56 380 ой-пикерлердин баардыгы терс экенин белгилей кетүү зарыл. Жаңы жана эски бийликке, Россияга жана Путиндин саясатына евросоюзга, АКШыга жана ММКларга караманча каршы көз караштагылар арбын экенин изилдөөнүн жыйынтыгы көрсөттү. Майдандагы абалдын курчушу карама-каршылыктардын куч алуусуна жана маалымат торчосун пайдалануучулардын ортосунда байланыш бар экендиги көрүнүп турат. Демек, коомдук пикир бул тегеректеги баардык окуяларга каршы экен деп белгилесе болот. 'Кореспондент'маалымат баракчасында жарыялангандарда үгүттөө фактысы бар экене, эр колдун усулуу боюнча маани – маңызы изилденди. Изилдөөнүн жүрүшүндө ММКда дайым колдонулуп жүргөн үгүттөө ыкмасы бар экендиги тапталды. Жогоркулардагыларды эске алып, социялдык торчолордо Россияга, Путинин саясатына каршы үгүт жүргүү журуп жатканы белгилүү болду. Демек, Россияга каршы маалымат согушу жүрүп жатат эсек болот. Майдандагы окуялар менен социалдык торчолорду жигердүү пайдалануучулардын ортосунда байланыш бар экенин аныктоо үчүн, Фейсбук социалдык торчосунда 17.02 ден 17.03.14 кө чейинке убакытта жарыяланган билдирүүлөгө сандык изилдөө жүргүзүлдү. Кийин, анын жейин тыктары Украинадагы учурда болуп жаткан окуялардын тизмеги менен саалыштырылды. Жарыяларган жаңылыктарга көз салгандар, топтордун жана уюмташкан бирикмелердин ММК беттериндеги жигердүүлүүгү, Украинадагы окуялардын ирээттүү тизмеги менен тыгыз байланышта экендиги медиа тексттерден көрүнүп турат. Коомчулук маалымат алуу, аларды талкуулоо учун социалдык торчолорду айрыкча социалдык жана саяси чымаалуу болгон учурда абдан көп колдонушат. Бирок, майрам же эс алуу күндөрү социалдык, саяси чыңалуу көбүрөөк болуп калса деле торчонун колдонуучулардын саны кыйла аз. Андан тышкары, социалдык торчолордун калктын социалдык жигердүүлөгүнө таасирин тигизеерин дарилдөө максатында Фейсбук торчосун колдонгон Украиналык айрын топторго жана коомчулукта сурап- билүү жүргүзүлдө. Анан жыйынтыгы боюнча, социалдык торчонун калктын социалдык жигердүүлүгүнө кыйыр таасири жана социалдык торчонун коомдук ой-пикирге түздөн-түз катышы бар экени анык талды. Жогорудагылардын негизинде, социалдык торчону социалдык чыңалуудан пайдаланып, коомдук пикирди чагымчылдык менен көбүртүп – жабыртууга пайдаланып жатканы айдан ачык. Демек, социалдык медианын максаты окуядан кабар берүүдөн тышкары үгүттөө, социалдык жана саяси жарыяларга көз жазгыруу менен коомдук пикир жаратуу экени тастыкталды. Ачкыч сөздөр: cоциалдык медиа, маалымат согушу, социалдык түнкөрүш, Facebook, коом, социалдык революция, манипуляция.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    667958

    Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğrenme ve öğretme süreçlerinde sosyal medyayı kullanma düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

    Social studies teachers' levels of using social media in teaching and learning processes in terms of various variables

    FATMA SEZEN TAŞDEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Eğitim ve ÖğretimBursa Uludağ Üniversitesi

    İlköğretim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SEÇİL ŞENYURT

  2. Tez No

    460020

    Elektronik turizm pazarlamasında güncel yaklaşımlar ve sosyal medyanın turistlerin destinasyon seçimi üzerindeki etkileri ve analizi

    Current approaches in electronic tourism marketing and analysis of the effects of social media on tourists' destination selection

    GÖZDE YILDIZ SANAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    TurizmHaliç Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MEHMET KAHVECİ

  3. Tez No

    902978

    CGI reklamların marka imajı oluşturma ve tüketici algısı üzerindeki etkileri

    The effect of CGI adverts on brand image creation and consumer perception

    MELİSA AYAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    ReklamcılıkİSTANBUL BEYKENT ÜNİVERSİTESİ

    Medya ve İletişim Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MİHRİBAN AKYOL AKIN

  4. Tez No

    603092

    Sosyal medyada gözetim ve tüketim ilişkisi: Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencileri üzerine nitel bir araştırma

    The link between social media surveillance and consumption: A qualitative research on the students of Faculty of Communication at Marmara University

    EMRE YILANCIK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    İletişim BilimleriMarmara Üniversitesi

    Radyo Televizyon Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ARTUN AVCI

  5. Tez No

    825360

    Uluslararası ilişkiler bağlamında siyaset ve sosyal medya ilişkisinin örnek olaylarla incelenmesi

    Examination of the relationship between politics and social media in the context of international relations with case studies

    YUSUF ÖMER ERTEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Siyasal BilimlerİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ

    Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ BERNA AKSOY ÖZCAN

Geri Dön