Кыргыз гезиттеринде мамлекеттик идеологиянын чагылдырылышы: «кыргыз туусу» гезитинин мисалында
Kırgızistan gazetelerinde resmi ideolojinin sunumu: 'Kırgız tuusu' gazetesinin örneğinde
- Tez No: 614834
- Danışmanlar: ÖĞR. GÖR. BAKITBEK ORUNBEKOV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İletişim Bilimleri, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: ideoloji, resmi ideoloji, medya, eleştirel söylem çözümlemesi, analiz
- Yıl: 2015
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Магистрдик диссертация кыргыз гезиттериндеги мамлекеттик идеологиянын чагылдырыш жолдорун изилдөөгө арналды. Кыргызстан мамлекеттик көз карандысыздыкка ээ болуусу эркин, чыгармачыл илимий изилденүүлөргө шарт түзүп берди. Мындай изилдөөлөр жалпыга маалымдоо каражаттарынын саясатын, өзгөчөлүктөрүн, кыргыз коомчулугуна тийгизген таасирин жана азыркы кыргыз коомчулугун медиа аркылуу чагылдырганга негиз куруп берет. Совет доорунун кулашы менен бүткүл КМШ өлкөлөрүнө орногон идеологиялык вакуумдун эпкини Кыргызстанга тийди. Кыргызстан эгемендүү мамлекет болгондон бери жыйырмадан ашуун жыл өтсө да, жаңы коомго жараша эгемендүүлүктүн өзөктүү нукура идеологиясы али иштелип чыга элек. Коомчулук арасында бул маселе дагы да кызуу талкууга түшүп, бир бүтүм чыгарылбай келет. Ал ортодо серепчилер Кыргызстанда өзөктүү идеология жок болгондуктан өлкө экономикалык, саясий жана руханий кризис алдындагы туңгуюкка кабылды, бийликти кулаткан эки жолку көтөрүлүш болду деп коңгуроо кагып келишет. Азыркы учурда мамлекеттик деңгээлде иштелип чыккан идеологиялык бирдиктүү концепция жок болгонуна карабастан, башкаруучу бийлик өзүнүн идеологиялык функциясын аткарып келет. Коммуникация илиминдеги сынчыл теорияларда орун алган идеология маселеси «масс-медиа – бул идеологиялык күч» деп кабыл алынса, мамлекеттик идеология эң биринчи кезекте массалык маалымат каражаттары аркылуу элге жайылат. Бул магистрдик диссертацияда эң оболу идеология, мамлекеттик идеологияга аныктама берилип, идеологиянын түрлөрү жана анын функцияларына кененирээк токтолуп, мамлекеттик идеологиянын өзгөчөлүктөрүнө мүнөздөмө берилди. Кыргызстандагы буга чейинки өзөктүү идеологиялык долбоордун коомчулукка сиңдирүү аракеттери менен азыркы абалы ар тараптан белгиленди. Методологиялык негиздери катары коммуникация жана идеология теорияларынын негизги багыттары чагылдырылды. Айрыкча, массалык маалымат каражаттарынын идеологиянын жайылуусунда ролу жана күчү коммуникациянын илимий теорияларына негизделип каралды. Тен ван Дейктин сынчыл дискурс-анализи аркылуу «Кыргыз туусу» гезитинде чагылдырылган идеологияга анализ жасалды.Сынчыл дискурс-анализди күчтөндүрүү максатында контент-талдоо колдонулду. Аталган гезиттин идеологиялык, улуттук саясатын аныктоого аракет көрүлдү. «Кыргыз туусу» гезитинде мамлекеттик идеология кандай жолдор менен берилгени терең анализденди. Ошондой эле, мамлекеттик гезиттеги идеологиянын түпкү маңызын ачып берүү менен Кыргызстандын азыркы идеологиясынын өңүттөрүн аныктоо аракети жүрдү. Негизги сөздөр: идеология, мамлекеттик идеология, масс медиа, жалпыга маалымдоо каражаттары, масс-медиа, сынчыл дискурс-анализи.
Özet (Çeviri)
SSCB yıkıldktan sonra BDT devletlerine giren Kırgızistan gibi ülkeler ideolojik boşluğa uğradılar. 20 yıldan beri Kırgızistanda resmi ideoloji olmasına rağmen herhangi bir kuvvetli ve dinami eden ideolojisi yok. Bundan dolayı Kırgızistan'da, halk yaklaşık beş yıl önce ayaklanarak mevcut yönetimi devirdikten sonra yeni cumhurbaşkanı seçimleriyle ülkenin siyasi yaşamında yeni bir döneme damga vurdu. Bugüne kadar ülkedeki tüm iktidar geçişleri sancılı oldu. Kırgızistan halkı bağımsızlığın üzerinden geçen 24 yıllık bir süreçte her türlü çatışma ve siyasi kaostan bıkmış durumda ülkede istikrarın sağlanmasını önemsemektedir. Böyle sancılı olaylardın olmasının nedeni de ülkede resmi ideolojinin yok olması diyor kırgız toplumu. Her ülkede olduğu gibi Kırgızistan'da yönetim sistemleri ile halk arasında köprü olan dördüncü kuvvet dediğimiz medya önemli konumdadır. Çağımızdaki enfrmasyon savaşında dogru ve düzgün haber verme önemli olduğu gibi memleket tarafindan yapılacak ideolojik düşünce de önemlidir.“Kırgızistan devlet gazetelerinde sunulan ideoloji: ”Kırgız tuusu“ gazetesinin örneğınde”çalışmasında ülke için tarihi açıdan önemli olan ilk gazetenin örneğinde ülkedeki ideolojiyi açığa çıkarmaya çalışılmıştı. Kuramsal bölümlerde, ideoloji ve egemen ideolojinin yayılmasında medyanın rolü gibi konulara değinildi. Eleştirel yaklaşımın temel sorunsalları arasında yer alan ideoloji konusu“medyanın ideolojik bir güç olduğu”gibi bir kabulden hareket eder.Kuramsal bölümde birkaç iletişim kuramları ve yaklaşımlarından yola çıkarak medyadaki ideolojiye bakıldı.“Kırgız tuusu”gazetesindeki haberler Teun A. van Dijk‟ın eleştirel söylem çözümlemesi modeli çerçevesinde çözümlenmeye çalışıldı. Haberin söyleminde yer alan ideolojik unsurların ortaya konulabilmesi için metin dilbilimi bulgularına dayanarak gazete haberlerini sistematik bir biçimde inceleyen ve haberi kamu söyleminin bir formu olarak kabul eden Teun A. van Dijk‟ın eleştirel söylem çözümlemesi modeli kullanılmıştır. Teun A.van Dijk‟ın eleştirel söylem çözümlemesi modelinin kullanılmasının nedeni haberin yapısını ve ideolojik sunumunu ortaya koyması bakımından diğer yaklaşımlar içinde öne çıkmasıdır. Çalışmanı güçlendirmek amacıyla ek yöntem olarak gazeteye tematik analiz de yapıldı.
Benzer Tezler
- 7-8 nisan olaylarının Kırgızistan ve dünya basınında yansımabiçimleri
7-8-апрель окуяларынын кыргызстан жана дυйнөлυк басма сөздө чагылдырылуусу
GϋLMAYRAM ABDURASULOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
İletişim BilimleriKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE YAVAŞGEL
- Кыргыз популяциясында семирүүгө жакындуулукту аныктоочу генетикалык маркерлерди издөө
Kırgız nüfusundaki obeziteye yatkınlıgı belirleyen genetik markörlerin araştırılması
ADİNAY KARIPOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2022
BiyoteknolojiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBiyoteknoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADIRBAY ÇEKİROV
PROF. DR. CAYNAGÜL İSAKOVA
- Kırgız halk masallarındaki ahlak eğitimi
Кыргыз эл жомокторундагы адеп тарбиясы
AYCAN ASANOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2021
Eğitim ve ÖğretimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKMATALİ ALİMBEKOV
- Kırgız seçkinlerinin siyasi ve tarihi rolü (XIX yy. ortası- XX yy. başı
Кыргыз элитасынын саясий жана тарыхый ролу (XIX к. ортосу-XX к. башы)
CAKŞILIK KADIR UULU
Yüksek Lisans
Kırgızca
2021
Siyasal BilimlerKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiPROF. DR. MURATBEK KOCOBEKOV