Кыргызстандагы тарых илими: жаралышы жана өнүгүүсү (XX кылымдын 20-30 жылдары)
Kırgızistan'da tarih biliminin doğuşu ve gelişimi (1920–1930'lu yılları )
- Tez No: 615036
- Danışmanlar: PROF. DR. CEENBEK ALIMBAEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Kırgızistan, Tarih bilmi, Tarihnaame, Kaynak, Metod, İdeoloji, Kadro, Görüş, Arkeoloji, Etnografi
- Yıl: 2018
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
1920-1930 yılları arasında Kırgızistan tarihi açısından önemli olaylar gerçekleşmiştir. Bu zaman dilimini kapsayan süre dâhilinde ülkede gelişen siyasi ve sosyal konulara yer verilmiş. Bununla birlikte sosyalizmin etkisinde şekillenen bilim ve eğitim konularına değinilmiştir. Ülkede meydana gelen siyasi ve sosyal değişikliklerden dolayı bilimsel kurumların inşa edilmesi ve bilim alanlarının geliştirilmesi, yerel uzmanların eğitimi konusu önemli hale gelmiştir. Özellikle Kırgız ASSR'nin oluşumu ile Kırgızistan'ın ve Kırgız halkının tarihinin öğrenilmesi ve araştırılmasına önem verilmeye başlanılmıştır. Bu zaman dâhilinde tarih ilminin gelişimi hayli zor bir süreçten geçmiştir. Bu durumun sebepleri arasında, otoriter rejimin yükselişi, sisteme karşı gelişen muhalefetin zayıflığı ve devlet ideolojisinin her alanda etkisinin göstermesi sayılabilirdi.Bu sebeplerden ötürü tarih ilminin siyasetin gölgesinde kaldığını söyleyebiliriz. Bilimsel araştırmalar ise Sovyet ülkelerinden gelen yalnız sosyal bilimciler tarafından değil, parti üyelerinden, stajer ve politika yazarları (gazeteciler) tarafından da yapılmıştırviii Araştırmamız, arşiv kaynakları ve Sovyet döneminde yayımlanmış kaynaklar ile araştırma-inceleme eserlerden yararlanılarak yapılmıştır. Çalışmamızda tarih alanında araştırmalar sürdürmüş olan bilimsel kurumlar ve uzman tarihçilerin eğitimi konusu ele alınacaktır.Bununla beraber tarih enstitülerinin kuruluşu ve bu enstitülerde yapılan araştırmalara değinilecektir. Özellikle Kırgız Pedagoji Enstitüsü bünyesinde açılmış tarih bölümü, orada eğitim almış Kırgız tarihçileri, tarihi etnografik, arkeolojik alanında yapılan araştırmalar aydınlatılacaktır. Bilhassa günümüzün güncel konularından biri olan sömürgecilik, 1916 yılındaki Milli Mücadele, Sovyetlerin kurulması, sosyal-iktisadi değişiklikler üzerine araştırma yapan tarihçilerin görüşlerine değinilmiştir. Çalışmamızın konusu olan dönemde yapılan bilimsel araştırmaların önemli alanlarından biri de etnografi araştırmaları olmuştur. 1920-1930 yılları arasında Kırgızlarda etnografi ve sosyal durumu araştırma amacıyla etnografik saha çalışmaları ve sosyoloji çalışmaları hakkında bilgi verilecektir. Ayrıca bu süreç içerisinde yapılan arkeolojik çalışmaların dahi aydınlatılması gerekmektedir. Tez çalışmasında saha araştırmaları ve bu araştırmaları organize eden arkeologlar hakkında da bilgilere yer verilecektir.
Özet (Çeviri)
Кыргызстандын тарыхында ХХ кылымдын 20-30 жылдары маанилүү окуяларды камтыганы менен өзгөчөлөнөт. Бул мезгил ичинде өлкөдө саясий-экономикалык маселелер колго алынып, социалисттик жаңы маданияттын, эл агартуу жана билим берүүнүн жаңы этабы башталган. Саясий-социалдык кайра өзгөрүүлөрдөн улам илимий мекемелерди куруу, илим тармактарын өнүктүрүү, жергиликтүү адистерди даярдоо башкы маселелердин бирине айланган. Өзгөчө Кыргыз АССРнин түзүлүшү менен Кыргызстандын жана кыргыз элинин тарыхын окуп изилдөөгө маани бериле баштаган. Бул жылдарда тарых илиминин калыптанышы татаал процесс менен коштолгон. Анткени авторитардык режимдин күчөшү, системага каршы чыккандарды алсыздандыруу, жеке инсанга жана регионалдык жетекчиге сыйынуу, мамлекеттик идеологияны туу тутуу ж.б. илимге таасирин тийгизбей койгон эмес. Бул өз кезинде тарых илимин саясатташтырууга да алып келген. Ал эми изилдөөлөр союздук республикалардан келген жеке эле коомдук илимдердинvi өкүлдөрү тарабынан эмес, партиялык кызматкерлер, практикант жана публицисттер тарабынан да жүргүзүлгөнү маалым. Бул магистрдик иш архивдик документтердин, аталган мезгилде жарыяланган материалдардын жана тарыхнаамалык эмгектердин негизинде жазылды. Иште тарых багыты боюнча изилдөөлөргө түздөн-түз тийиштүү илимий-мекемелер, педогогикалык өзгөчө тарыхчы адистердин даярдалышы тууралуу сөз болот. Ошол менен бирге тарых профилиндеги институттардын уюштурулушу жана жүргүзүлгөн изилдөөлөр ж.б. маселелер орун алат. Атап айтсак кыргыз педагогикалык институтту алдындагы тарых факультетинин уюштурулушу, андан билим алган көрүнүктүү кыргыз тарыхчылары, тарыхый, этнографиялык, археологиялык багытта жүргүзүлгөн изилдөөлөр тууралуу кеңири баяндалат. Өзгөчө күнүбүздө да актуалдуулугун жоготпогон колонизация, 1916-ж. улуттук боштондук күрөш, совет бийлигинин орношу, социалдык-экономикалык өзгөрүүлөр боюнча изилдөөчүлөрдүн көз караштары, дискуциялары берилди. Каралып жаткан мезгилдеги илимий изилдөөнүн негизги багыттарынын бирин этнографиялык изилдөөлөр түзгөн. XXк. 20-30-жж. аралыгында кыргыздардын этнографиясын, социалдык түзүлүшүн изилдөө максатында этнографиялык экспедициялар, социологиялык изилдөөлөр жөнүндө да сөз болмокчу. Дал ушул жылдарда археология багытына да көңүл бөлүнүп, өлкө аймагында археологиялык изилдөөлөр жүргүзүлгөн. Диссертациялык иште археологиялык экспедициялар, аны уюштурган археологдор тууралуу малыматтар да камтылды. Негизги сөздөр: Кыргызстан, тарых илими, тарыхнаама, булак, метод, идеология, илимий-изилдөө мекемелери, адис, концепция, археология, этнография, экспедиция.
Benzer Tezler
- XIX. yüzyılın başından XX. yüzyılın ilk yıllarına kadar kırgızistan'daki Tatarların sosyal hayatı ve kültürü
XIX кылымдын башынан XX кылымдын башына чейин кыргызстандагы татарлардын социалдык абалы жана маданияты
YANA SITDIKOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REMZİ ATAOĞLU
- Кыргызстандагы карачайлардын тарыхы, социалдык структурасы жана маданияты
Kırgızistan'daki Karaçaylıların tarihi, sosyal ve kültürel yapısı
ZALİNA ADOBAŞEVA
Doktora
Kırgızca
2020
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUNUS EMRE GÜRBÜZ
- Tüketim kültüründe melezleşme: Bişkek şehri örneği
Hybridization in consumption culture: The case of Bishkek city / Керектөө маданиятындагы гибриддештирүү: Бишкек шаарынын мисалында / Гибридизация в культуре потребления: на примере города Бишкек
AHMET CAN DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
SosyolojiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ORÇAN
- Kırgızistan'da reklamcılıkla ilgili yapılan akademik çalışmalar üzerine bir araştırma
Кыргызстандагы реклама тармагына байланыштуу жүргүзүлгөн академиялык эмгектер боюнча изилдөө
NURPERİ BAKAZOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ASLI YURDİGÜL
- Визасыз режимдин кирүү туризминин өнүгүүсүнө таасири: Кыргызстандын мисалында
Vizesiz girişlerin aktif dış turizm üzerine etkileri: Kırgızistan örneği
ALTINAY TAALAYBEK KIZI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TurizmKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiOtel İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAKIT TURDUMAMBETOV