Кыргызстандагы карачайлардын тарыхы, социалдык структурасы жана маданияты
Kırgızistan'daki Karaçaylıların tarihi, sosyal ve kültürel yapısı
- Tez No: 657812
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YUNUS EMRE GÜRBÜZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Kırgızistan, Karaçaylılar, Karaçaylıların sürgünü, sosyal yapı, kültürel yapı, gelenek ve görenekler, demokrasi
- Yıl: 2020
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 244
Özet
Bu çalışma Kırgızistan'daki Karaçaylıların tarihini, sosyal, kültürel yapısını, kültürlerindeki meydana gelen değişiklikleri incelemeyi amaçlayan ve Eylül 2017- Aralık 2019 tarihleri arasında Kırgızistan'da gerçekleştirilen bir araştırmanın sonucudur. 1943'ten başlayarak Kırgızistan'a göç etmiş olan Karaçaylılar tarihi, sosyal ve kültürel açıdan önemli bir araştırma konusudur. Hele ki Kırgızistan'daki Karaçaylılar azınlık grubu oluşturduğu için bunların kültürel ve sosyal yapısı, temel hak ve özgürlüklerin korunması, barış ve uyum içinde yaşaması ülkenin demokrasiye geçişi açısından büyük önem taşımaktadır. Tez yazarken mülakat yöntemi, arşiv belgeleri gibi birincil kaynaklar ve ikincil kaynaklar olarak kitaplar ve makaleler kullanılmıştır. Hazırlanan mülakat soruları Karaçaylıların Kırgızistan'daki tarihi, sosyal ve kültürel yapısını araştırmaya yönelik soruların cevaplarını aramayı amaçlamaktadır. Araştırma“giriş”,“üç ana bölüm”,“sonuç”gibi temel kısımlar ve“içindekiler”,“kaynakça”,“ekler”gibi yardımcı bölümlerden oluşmaktadır.“Giriş”kısmında araştırma konusunun tanımı, amacı ve öneminden bahseldilmekle birlikte temel metodolojik bilgiler verilmektedir. Tez ile doğrudan alakalı olan bölümler birinci, ikinci ve üçüncü bölümlerdir. Bu bölümlerde Karaçaylıların tarihi, sosyal ve kültürel yapısı incelenmiştir. Karaçaylıların gelenek ve görenekl eri ele alınmış, yiyecek-içecek, giyim- kuşam gibi konular araştırılmıştır. Kırgızistan'daki Karaçaylıların kültürel yapısı incelenmekle birlikte Karaçay halkının Kırgızistan'a geldikleri dönemden itibaren kültürlerindeki meydana gelen değişiklikler incelenmiştir. Çalışmanın ekler kısmında kaynak kişilerin geçmişteki ve günümüzdeki fotoğrafları na yer verilmiştir. Çalışmanın esasında şu sonuca varılmıştır ki Kırgızistan'daki Karaçaylılar küreselleşme sürecinde kendi kültürünü koruyabilmişler ve korumaktadırlar. Bu ise çok mühimdir. Bunca büyük kayıplara uğramalarına rağmen Karaçaylılar sürülen yerlerde kendi kültürünü, kimliklerini korumayı başarmışlardır. Kırgızistan'daki Karaçay halkı azınlık grubu teşkil ettiği için bunların kimliklerinin, hak ve özgürlüklerinin korunması, düzen ve barış içinde yaşaması ülkenin demokrasiye geçişi açısından da büyük öneme sahiptir. Böyle bir demokratik devlette herhangi bir insan sosyal değer olarak sayılacak mı? Bunun için her bir halkın kültürünün, dilinin korunması ve eskiden yaşanılan acıların gelecekte bir daha yaşatılmaması ve bu acıların halka yansıtılmaması açısından geçmişte meydana gelen bu tür trajik sayfaları unutmadan tarihî açıdan inceleyip aydınlatmak önemlidir. Demokratik ülkeler kendi bünyesinde bulunan ve farklı kültürlere ve kimliklere, sahip olan azınlıkların barış ve hoşgörü içinde yaşamalarını temin etmekle birlikte farklı kimlik ve kültüre mensup vatandaşların kendi kimliklerini koruma ve geliştirme haklarını (öğrenim, yayın, kendini ifade gibi) güvence altına almalıdır. Azınlık haklarını tanıyıp güvence altına alan güçlü devletler kendi toprakları bünyesinde yaşayan halklarla kurdukları ilişkilere dayanarak ayakta durmakta ve güçlenmektedir.
Özet (Çeviri)
Бул илимий иш, Кыргызстандагы карачайлардын тарыхын, социалдык структурасын жана маданиятын, маданиятында ортого чыккан eзгeрYYлeрдY анализдее максатында 2017-жылдын сентябрь айынан тартып, 2019-жылдын декабрь айларынын аралыгында жYргYЗYлген изилдеенYн натыйжасы болуп саналат. 1943-жылдан тартып, топ-топ болуп Кыргызстанга жер которгон карачайларды тарых, социалдык жана маданий е^ттен алып караганда, изилдееге ала турган тема болуп саналат. Кыргызстандагы карачайлардын саны аз болгондугу YЧYн, бул улуттун социалдык мамилелери, укук жана эркиндиктерине кам керYЛYШY, тынчтык жана бейпилдик ичинде жашоосу дагы елкенYн демократияга етYY багытынан алып караганда абдан маанилYY. Илимий иш маектешYY сыяктуу ооздон алынган булактарды, архивдик документтер жана китептер, макалалар сыяктуу жазуу булактарын колдонуу менен жазылган. МаектешYY YЧYн даярдалган суроолор Кыргызстандагы карачайлардын тарыхын, социалдык структурасын жана маданиятын изилдееге ылайык тYЗYлген. Илимий иш“киришYY”, '“у4 башкы белYм”,“жыйынтыктоо”сыяктуу негизги белYмдерден жана“мазмуну”,“колдонулган адабияттар”,“кошумчалар”сыяктуу жардамчы белYмдерден турат.“КиришYY”белYMYнде изилдеенYн темасы жана анын актуалдуугу аныкталып, негизги методологиялык маалыматтар берилди. Магистрдик иштин темасына тYЗден-тYЗ тиешелYY болгон маалыматтарга биринчи, экинчи жана YЧYнчY белYмдерде орун берилди. Аталган белYмдерде карачайлардын тарыхы, социалдык структурасы жана маданияты изилденип жазылган. Материалдык маданияттын ажырагыс белYГY болгон тамак- аш, кийим-кечек сыяктуу маселелер колго алынды. Кыргызстандагы карачайлардын маданий жашоо-турмушун изилдее менен бирге карачай калкынын Кыргызстанга келгенден кийинки маданиятында болгон езгерYYлерге ке^л бурулду. ИзилдеенYн кошумча белYMYнде маалымат берYYЧYлердYн CYреттерY орун ээлейт. ИзилдеенYн натыйжасында, Кыргызстандагы карачайлар ааламдашуу алкагында ездерYHYн маданиятын сактап кала алышты жана сактап келе жатышат деген жыйынтык чыгарылды. Бул абдан маанилYY болуп саналат. Канчалык чоц жоготууларга учурашканына карабастан карачайлар барган жерлеринде улут катары жок болуп кетпей, ез маданиятын сактап кала алышты. Кыргызстандагы карачайлар азчылыкты тYЗгендYГY YЧYн алардын укуктарынын жана маданиятынын коргоого алынышы, ынтымак ичинде жашоосу демократиялык е^ттен алып караганда абдан маанилYY болуп эсептелет. Мындай демократиялык мамлекетте кайсы адам болбосун социалдык баалуулук болуп эсептелеби? Мурда болгон бул коркунучтуу трагедиянын мындан ары келечекте болбошу жана бул азаптын элге жана коомго таасир бербеши YЧYн ар бир элдин тилинин, маданиятынын сакталышы жана тарыхынын унутулбашы маанилYY болуп саналат. Демократиялык елкелер ез ичиндеги ар кайсы улуттардын тынчтык жана тартип ичинде жашоосуна шарт тYЗYШY керек. Тец укуктуулуктун негизинде ар кандай иденттеги жана маданияттагы жарандардын ез иденттYYЛYГYн коргоого жана ецYктYPYYге (билим алуу, басма, езYн ецYктYPYY сыяктуу) кепилдик берилиши керек. Азчылыкты тYЗген улуттардын укуктарын тааныган кYчтYY мамлекеттер ез жарандары менен болгон мамилелерге таянып ецYГYYДе. Ачкыч: Кыргызстан, карачайлар, карачайлардын CYргYHY, социалдык структура, маданият, каада-салт жана Yрп-адаттар, демократия.
Benzer Tezler
- Кыргызстандагы мектеп-медреселер(xıx-xx кылымдын башына чейин)
Kırgızistan'daki mektep ve medreseler(xıx-xx yüzyılın başına kadar)
CAYNAGÜL TACİBAY KIZI
Yüksek Lisans
Kırgızca
2022
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ROZA ABDYKULOVA
- Кыргызстандагы ийне жалбырактуулардынкозу карындык илдеттерине мүнөздөмө берүү
Kırgızistan'da iğne yapraklı ağaçlarda görülen fungal hastalıkların karakteristikleri
AYDANA ASKAROVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2021
ZiraatKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
DR. MAHABAT KONURBAYEVA
- Kırgızistan'da reklamcılıkla ilgili yapılan akademik çalışmalar üzerine bir araştırma
Кыргызстандагы реклама тармагына байланыштуу жүргүзүлгөн академиялык эмгектер боюнча изилдөө
NURPERİ BAKAZOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ASLI YURDİGÜL
- Kırgızistan'da toplum temelli turizmin bölgesel kalkınmadaki rolü: Bir karma yöntemler araştırması
Кыргызстандагы коомчулукка негизделген туризмдин аймактык өнүгүүдөгү ролу: аралаш методдор аркылуу изилдөө
NURSULTAN SIDIKOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TurizmKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TOLGA GÖK
- Кыргызстандагы баалуу кагаздар рыногунун £нігіі проблемалары
Krgızistan'daki menkul kıymetler piyasasının gelişme
ELNURA ABYLKASYMOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2010
EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiEkonomi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAPAROVA DAMİRA