Исследование экотоксичности каджи-сайского уранового хвостохранилища с использованием вида ephedra ıntermedıa в качестве биомонитора
Biyomonitor olarak efedra (Ephedra ıntermedıa)'nı kullanılarak kadji-say uranyum atık deposunun sebep olduğu ekotoksitesinin araştırılması
- Tez No: 615132
- Danışmanlar: DOÇ. DR. KADİRBAY CEKIROV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyoloji, Biology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 73
Özet
Sovyetler Birliği'nin geçmişte ihtiyaç duyduğu radyoaktif materyallerin bir kısmı Kırgızistan'dan temin edildi ve bundan dolayıdır ki Kırgızistan'da radyoaktif atık deposu olarak kullanılmış en az 50 terk edilmiş alan bulunmaktadır. Bunlardan biri, 1948 yılında keşfedilmiş Kaji-Say Köyü yakınında yer alan alandır. İşlenmiş uranyum bölgesi, Kaji-Say, Issyk-Kul Gölü'nün güney kıyısındaki Bişkek'e 270 km uzaklıktaki Ton bölgesinde yer almaktadır. Kömür küllerden gelen uranyumun işlenmesi için 1967'ye kadar çalışan tesis, Kaji-Say bölgesine yaklaşık 150–400 x 103 m3 radyoaktif kül bırakmıştır. Uranyum madenciliği sonucu oluşan kül birikimi endüstriyel ekipmanlarla birlikte maden atık bölgesine (10800 m2'lik bir alan) 6 m kalınlığında tabaka ile örtülerek gömülmüştür. Şu anda, atıkların gömüldüğü maden deposunun bentleri doğal ve antropojenik etkilerin baskısı altında yavaş yavaş yok olmaktadır. Kaji-Say'da bulunan eski madendeki atık deposu erozyon selleri ve çamur akışlarına maruz kaldığından radyoaktif materyalin yüzeye çıkması sözkonusudur. Geçmişteki uranyum zenginleştirme süreçleri neticesinde ortaya çıkan radyoaktif atıklarından kaynaklanan aşırı radyoaktivite, çevredeki tüm canlı organizmalar üzerinde aşırı olumsuz etkilere yol açması nedeniyle hala temel sorun teşkil etmektedir. Bu nedenle, araştırmamız Ephedra intermedia'ı biyomonitör organizma olarak kullanıp, mevcut radyoaktif kontaminasyon seviyesini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Uranyum madeni atıklarından kaynaklanan sızıntıların neden olduğu toprak ve bitki üzerindeki mevcut uranyumla birlikte bazı elementlerin (Ca, Mg, K, Na, Mn, Zn, Pb, Ni, Fe ve U) seviyesi ICP-MS kullanılarak belirlendi. Deneysel işlemlerde, 5 farklı lokaliteden toplanan bitkinin yaprak, gövde ve kök kısımları ile bunlarla alınan toprak örnekleri kullanılmıştır. Ayrıca, Geiger sayıcı kullanılarak radyoaktivite değerleri kaydedildi viii Veriler, 1-istasyondaki yani atık deposunun olduğu alandaki radyoaktif sızıntının (mR/h cinsinden) 36-100 aralığında olduğunu, ancak toprak yapısının bozulduğu çatlak oluşan kısımlarda çok güçlü (200-300 arası) radyoaktif sızıntının bulunduğunu ortaya koymuştur. 2, 3 ve 4 istasyonlardaki radyoaktif sızıntının kontrol olarak kullanılan 5- istasyona göre daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca radyoaktivitenin bitki metabolizmasını değiştirdiği gözlenmiştir. Uranyumla birlikte bazı elementler için yapılan ICP-MS analiz sonuçlarına göre, bölgedeki bitki kısımlarında ve bunlarla birlikte alınan toprak örneklerinde, kontrol (5 istasyon, kontrol noktası olarak seçilen 1-istasyona 5,3 km uzaklıktaki alandır) ile karşılaştırıldığında uranyum seviyelerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Uranyum (mg.kg-1 cinsinden) toprakta en yüksek 1-istasyonda (7.118) ve en düşük 5-istasyonda (4.152) tespit edilmiştir. Bitkide ise (mg.kg-1 cinsinden) en düşük 4-istasyonda gövdede (0,108) ve en yüksek 1-istasyonda kökte (0,752) tespit edilmiştir. Uranyum (mg.kg-1 DW cinsinden), toprakta normal sınırları 0.1-11 ve bitkilerde normal sınırları 0.5-4.4 arasındadır. U seviyesi, toprakta bütün istasyonlarda normal sınırlar içerisinde yer alsa da 1, 2, 3 ve 4 istasyonlardaki seviyesi göreceli olarak artmaktadır. U seviyesinin, E. intermedia'da bütün istasyonlarda normal sınırlar içerisinde yer aldığı halde 1, 2 ve 3 istasyonlarda genel bir artış trendi gözlenmektedir. Yanlız burada şunu belirtmek gerekir ki normalde U radyasyon yaymaz ve bu alanda doğadaki uranyumdan farklı olarak zenginleştirilmiş radyoaktif uranyum gömülü olarak bulunduğundan dolayı konsantrasyonu düşük gibi görünsede etkileri daha yüksek olacaktır. Çalışmada elde edilen sonuçlar radyasyonun o alandaki organizmalara etki göstermekte olduğunu öne sürmektedir. Anahtar kelımeler: Ephedra intermedia, uranyum, ağır metaller, radyasyon.
Özet (Çeviri)
Данное иследование направлено на выявление нынешнего уровня радиоактивного загрязнения и его влияния на живые организмы на территории Каджи-Сайского уранового хвостохранилища. В качестве материала для исследований использовались растение вида Ephedra intermedia и образцы почвы. В ходе исследовании установлен превышающий допустимый уровень радиации в местах хранения урановых отходов, а также, резкое изменение концентраций минеральных элементов и тяжелых металлов в образцах растений в районе хвостохранилища по сравнению с контрольной станцией. Это свидетельствует о том, что уровень радиации в какой-то мере оказывает влияние на содержание минеральных элементов и тяжелых металлов в раcтениях на территории хранения урановых отходов. Ключевые слова: Ephedra intermedia, уран, тяжелые металлы, радиация.
Benzer Tezler
- Kurutulmuş et tozlarının floresan ve reolojik özelliklerinin araştırılması
Исследование флуоресцентных и реологических свойствпорошков сушенного мясо
ABDULHALIM ABDILDAEV
Yüksek Lisans
Kırgızca
2020
Gıda MühendisliğiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiPROF. DR. ASILBEK KULMIRZAEV
- Исследование физических и химических особенностей грецких орехов, собранных из орехово-плодовых лесов кыргызстана
Kırgızistanˋın ceviz meyve ormanlarında yetişen cevizlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin araştırılması
BEGAY CURSUNBEK KIZI
Yüksek Lisans
Kırgızca
2019
Gıda MühendisliğiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAMİLA SMANALİEVA
- Исследование физико-химических свойств и микробиологических показателей безопасности национального продукта 'чучук', изготовленного из конины
At etinden yapılan 'Çuçuk ' ulusal gıda ürününün fiziko- kimyasal özelliklerinin ve mikrobiyolojik tehlikelerinin araştırılması
CANDOS BOÇOLOEV
Yüksek Lisans
Kırgızca
2019
Gıda MühendisliğiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. AYDAYKAN KASIMAKUNOVA
- Исследование одномерных апериодических структур
Tek boyutlu periyodik olmayan yapıların araştırılması
ILMAR GAHRAMANOV
Yüksek Lisans
Rusça
2022
Fizik ve Fizik MühendisliğiNational University of Science and Technology MISiSFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YURİY VEKİLOV