Kırgızistan'daki 1916 yılındaki bağımsızlık hareketinin tarihnamesi
Кыргызстандагы 1916-жылдагы боштондук кыймылдын тарыхнаамасы
- Tez No: 615555
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN YORULMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 224
Özet
Tez çalışması, Rus İmparatorluğu'nun sömürgeci siyasetine karşı 1916 yılında Türkistan'da meydana gelen bağımsızlık hareketinin günümüz Kırgızistan topraklarındaki olaylarını konu alan kaynak ve araştırma eserlerin incelenmesini içermektedir. 1916'dan günümüze hemen her dönemde farklı bir analize tabi tutulan bu olayın; tarihteki önemi, güncelliği ve konunun incelenişindeki dönemsel yaklaşımlar nedeniyle yeniden objektif bir bakış açısıyla ele alınması durumu Kırgızistan'da tarih yazımının önde gelen meselelerinden biri haline gelmiştir. 1916 bağımsızlık hareketinin tarihnamesi olan bu tezin amacı, konuyla ilgili kaynakları ve araştırma eserleri analiz ederek farklılıkları ve benzerlikleri ortaya koymaktır. Araştırma önsöz, giriş, sonuç, kaynakça ve kaynakların tasnifi ile ekler kısmı haricinde iki bölümden oluşmaktadır.“Kaynaklar”olarak adlandırılan ve üç alt başlık altında incelenen birinci bölümde arşiv belgeleri neşrinden oluşan eserlere, bağımsızlık hareketine katılan şahısların hatıratlarına ve olayları konu alan edebi eserlere yer verilmiştir. Tezin ikinci bölümü“Araştırma Eserler”olarak adlandırılmış olup üç alt başlıktan oluşmaktadır. Bu bölümün birinci alt başlığında, konuyla ilgili Çarlık Rus idarecilerin bağımsızlık hareketi hakkındaki görüşleri ve1917-1936 yılları arasında kaleme alınan araştırma eserler incelenmiştir. Bu bölümün ikinci alt başlığında 1916 olayları hakkında SSCB döneminde 1947-1990 yılları arasında yapılan çalışmalar analiz edilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümün üçüncü alt başlığında ise, 1991 yılında SSCB'nin yıkılmasından günümüze kadar 1916 olayları hakkında kaleme alınan eserler ele alınmış, ayrıca başta Türkçeler olmak üzere yabancı kaynaklar da bu bölümde ele alınmıştır. Araştırmanın sonuç bölümünde ise, gerek kaynaklar gerekse araştırma eserlerin genel bir değerlendirilmesi yapılmış, öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Жазылган диссертациялык иш Россия империясынын колонизатордук саясатына каршы 1916-жылыжалпы Түркстанды камтыган, анын ичинде бүгүнкү Кыргызстандын аймагында болуп өткөн окуяларга байланыштуу булактарды жана бул илимий проблема боюнча жүргүзүлгөн жана жарыкка чыккан изилдөөлөрдү өз кучагына камтыйт. 1916-жылдан баштап ушул күнгө чейин ар бир доордо ар башка анализденген бул окуянын тарыхтагы олуттуу мааниси, актуалдуулугу жана бул окуянын изилденишиндеги ар башка доорго тийиштүү мамилелердин себебинен жаңы объективдүү көз караш менен изилденишинин муктаждыгы Кыргызстанда тарыхый жарык көргөнэң негизги маселелеринин бири болуп калды. Кыргызстандагы 1916-жылдагы улуттук-боштондук кыймыл деп аталган бул диссертациялык иштин негизги максаты – диссетациялык иштин мазмунуна байланышкан тарыхый булактарды жана атайын жарык көргөн эмгектерди анализ кылуу менен бирге, бул илимий ургаалдуу маселеге байланышкан маселелерди илимий чөйрөдөгү талкууга алып чыгуу бул эмгектин негизги милдети болуп калды. Диссертациялык иш кириш сөзү, корутунду жана булактардын классификациясы менен бирге тиркеме бөлүмүнөн сырткары негизги эки бөлүмдөн турат. Эмгектеги «Булактар» деп аталган бөлүм үч башкы ат боюнча изилденет. Биринчи бөлүмдө архивдик материалдар катары басылып чыккан эмгектерге, боштондук кыймылга катышкан адамдардын эскерүүлөрүнө жана аталган окуялар туурасында жазылган илимий жана адабий чыгармаларга орун берилген. Диссертациялык иштин экинчи бөлүмү «Изилдөө эмгектери» деп аталып, бул маселе үч бөлүк аркылуу изилдөөгө алынат. Бул главанын биринчи бөлүгүндө улуттук-боштондук кыймылдын келип чыгышы, жүрүшү жана анын жыйынтыктары туурасында Россия империясы жана анын башкаруучу чөйрөлөрүнүн ой-пикирлери, 1917-1936-жж. аралыгында жарыкка чыккан бул маселеге байланышы бар изилдөө эмгектери, монографиялары жөнүндө сөз болот. viii Аталган главанын экинчи бөлүгүндө 1916-жылдагы бошьондук кыймылы тууралумурдагы СССРдин доорундагы, тагырак айтиканда, 1947-1990-жж. басылып чыккан эмгектерге анализ жүргүзүүгө аракет жасалган. Экинчи главанын үчүнчү бөлүгүндө болсо, 1991-жылдагы Советтер Союзу урагандан кийин, андан соңкубүгүнкү күнгө чейинки 1916-жылдагы тарыхый окуялар туурасында жазылган эмгектерге орун берилген, ошондой эле айрыкча башта түрк элдеринин тилдеринде жарык көргөн эмгектерден сырткары чет тилдеги булактар туурасында дагы сөз козголгон. Диссертациялык иштин акыркы жыйынтыктоочу бөлүмүндө булактардын жана изилдөө эмгектеринин жалпы анализи жасалыпбаалоого алынган жана багыттагы бир катар сунуш-пикирлер айтылган. Өзөк сөздөр: Кыргызстан, 1916-жылдагы улуттук-боштондук кыймыл, кыргыздар, Жети-Суу аймагы, Орус империясы, Совет доору, тарыхый эскерүүлөр ж.б.
Benzer Tezler
- Россия империясынын колониалдык саясатына каршы нарын регионунун калкынын күрөшү (XX к. башы)
Rus İmparatorluğunun sömürgeci siyasetine karşı narın bölgesi halkının mücadelesi (XX. asrın başları)
SAMAT BEYŞEYEV
Yüksek Lisans
Kırgızca
2012
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DÖÖLÖTBEK SAPARALİYEV
- Kırgız seçkinlerinin siyasi ve tarihi rolü (XIX yy. ortası- XX yy. başı
Кыргыз элитасынын саясий жана тарыхый ролу (XIX к. ортосу-XX к. башы)
CAKŞILIK KADIR UULU
Yüksek Lisans
Kırgızca
2021
Siyasal BilimlerKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiPROF. DR. MURATBEK KOCOBEKOV
- 1916 Kırgız ayaklanması (Ürkün) merkezli tarih yazıcılığı: Sovyet ve Kırgız yaklaşım
1916 Kyrgyz Uprising (Ürkün) centered historiography: Soviet and Kyrgyz approach,
AVTANDIL TAALAIBEK UULU
- Kırgızistan'da Ürkün olayı ve Kırgız şiirineki akisleri
The Urkun events in Kyrgyzstan and its reflections on Kyrgyz poems
BAKIT SAGINBEKOV
Doktora
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF.DR. METİN EKİCİ
- Kırgızların Birinci ve İkinci Dünya savaşları arasında sosyo-kültürel durumları
The Socio-cultural position of between world war I. and World war II. in Kırghızes
TAMARA ÖLÇEKÇİ