Examination of infant mortality risk in Turkey with spatio-temporal Bayesian models
Türkiye'de bebek ölüm riskinin mekan-zamansal Bayesci modeller ile incelenmesi
- Tez No: 615941
- Danışmanlar: PROF. DR. CELAL REHA ALPAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyoistatistik, Biostatistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoistatistik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 88
Özet
Bu tezde 2009 ve 2017 yılları arasında Türkiye'de illerdeki bebek ölüm göreli riskini mekan, zaman ve mekan-zaman etkileşimi ile belirlemek, risk haritaları elde etmek ve etkileyen risk faktörlerini incelemek amaçlanmıştır. R yazılımında bütünleşik iç içe Laplace yaklaşımı ile göreli riski kestirmek için mekan-zamansal Bayesci modeller uygulanmıştır. Göreli risk üzerindeki yapılandırılmış mekansal ve zamansal rasgele etkiler, sırasıyla içsel koşullu otoregresif yapı ve rasgele yürüyüş modeli kullanılarak Gauss Markov rasgele alanları ile modellenmiştir. En iyi model sapma bilgi kriterine göre belirlenmiştir. En iyi modelle açıklanan göreli riskin değişkenliğe; en büyük katkı yapılandırılmamış mekansal ve yapılandırılmış zamansal etkileşimi rasgele etkisinden kaynaklanmaktadır. 2009'dan 2017'ye, yüksek göreli riske sahip illerin sayısı azalmıştır. 2009'dan 2017'ye her yıl sürekli olarak önemli risk alanları Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde kümelenmiştir. Kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH), 20 yaş altı annelerin yüzdesinin ve 39 yaş üstü annelerin yüzdesinin göreli risk üzerindeki etkileri, mekan ve zaman kavramları olmadan genelleştirilmiş doğrusal model ve en iyi mekan-zamansal Bayesci model ile incelenmiştir. Genelleştirilmiş model ve mekan-zamansal model için kişi başına GSYH arttıkça, göreli risk azalmıştır. Genelleştirilmiş model için 20 yaş altı annelerin yüzdesi ve 39 yaş üstü annelerin yüzdesi arttıkça, göreli risk artmıştır. Fakat mekan-zamansal model için 20 yaş altı annelerin yüzdesinin ve 39 yaş üstü annelerin yüzdesinin göreli risk üzerinde etkisi olmamıştır. Mekan-zamansal Bayesci model; genelleştirilmiş modelden daha düşük sapma bilgi kriterine sahip olduğundan, genelleştirilmiş modelden daha çok tercih edilebilir. Bu nedenle, bebek ölüm göreli riskini etkileyebilecek faktörler belirlenirken; mekan, zaman ve mekan-zaman etkileşiminin etkilerini de dikkate almak önemlidir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, it was aimed to determine relative risk (RR) of infant mortality for each province in Turkey between 2009 and 2017 years by including the concepts of space, time and space-time interaction, to obtain risk maps, and to examine the risk factors affecting. Spatio-temporal Bayesian models were implemented to estimate RR with integrated nested Laplace approximation in R software. Structured spatial and temporal random effects on RR were modeled with Gaussian Markov random fields, using intrinsic conditional autoregressive structure and random walk model, respectively. The best model was determined according to deviance information criterion (DIC). The major contribution to variability of RR explained with the best model was from unstructured spatial and structured temporal interaction random effect. From 2009 to 2017 the number of provinces with high RR, decreased. From 2009 to 2017 in each year consistently; significant risk areas clustered in eastern and southeastern Anatolia regions. Effects of gross domestic product (GDP) per capita, percentage of mothers aged under 20 and percentage of mothers aged over 39 on RR of infant mortality were examined with generalized linear model without concepts of space and time and with the best spatio-temporal Bayesian model. As GDP per capita increased, RR decreased for generalized model and spatio-temporal model. Whereas percentage of mothers aged under 20 and percentage of mothers aged over 39 increased, RR increased for generalized model. But percentage of mothers aged under 20 and percentage of mothers aged over 39 had no effect on RR for spatio-temporal model. Spatio-temporal Bayesian model can be more preferable than generalized model, because of having lower DIC than generalized model. Therefore, while determining the factors that may have an effect on RR of infant mortality, it is also important to consider the effects of space, time and space-time interaction.
Benzer Tezler
- Kliniğimizde annenin öldüğü ya da ölümden döndüğü olgularla fetus yenidoğan ve yenidoğan sonrası bebek ölümlerinin irdelenmesi (1997-2006)
Evalution of maternal, perinatal, neonatal, postneonatal deaths and maternal near-miss cases at our clinic between 1997-2006
ARİFE ŞİMŞEK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2012
Kadın Hastalıkları ve Doğumİstanbul ÜniversitesiKadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYFETTİN ULUDAĞ
- Türkiye'de 1990'lı yıllarda annelerin doğum öncesi bakım alma durumlarındaki değişimlerin yenidoğan, yenidoğan sonrası ve bebek ölümlülüğüne etkisi
Effect of changes in the frequency and quality of prenatal care on neonatal, postneonatal, and infant mortality during the 1990's in Turkey
AHMET ERGİN
- Prematüre bebeklerde nekrotizan enterokolit gelişme riskini öngörmek amacıyla e-NEC ve GutCheck-NEC skorlama sistemlerinin kullanılması ve bu skorlamaların NEK gelişimini öngörmedeki etkisinin araştırılması
Using e-NEC and GutCheck-NEC scoring systems to predict the risk of developing necrotizing enterococlitis in premature babies and researching the effect of these scorings on predicting the development of NEC
BERNA EGEHAN ÖRÜNCÜ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıGazi ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİYE EBRU ERGENEKON
- 2016-2021 yılları arasında kliniğimizde gebelik sırasında tanı konulan kardiyak anomalili fetus ve yenidoğanların prenatal ve postnatal sonuçlarının değerlendirilmesi
Evaluation of prenatal and postnatal outcomes of fetuses and newborns with cardiac anomalies diagnosed during pregnancy in our clinic between 2016 and 2021
GÖZDE MİRAY YILMAZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Kadın Hastalıkları ve DoğumÇukurova ÜniversitesiKadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN CANSUN DEMİR
- Gebelerde tiroid fonksiyonları ve iyot durumunun değerlendirilmesi
Evaluation of thyroid functions and iyoth dust in pregnancy
FADİME ARSLAN KARAKILIÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıMersin Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESEN AKBAY