Ortadoğu'da petrol: Uluslararası rekabet, imtiyazlar ve antlaşmalar (1890-1928)
Oil in the Middle East: International competition, concessions and agreements (1890-1928)
- Tez No: 620973
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAMİ YURDAKUL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, Uluslararası İlişkiler, History, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Petrol İmtiyazları, Petrol, Antlaşmalar, Hazine-i Hassa, Neftçizadeler, Nemlizade Hasan Tahsin, Lozan Antlaşması, Red Line Antlaşması, Oil Concessions, Petrol, Agreements, Hazine-i Hassa, Neftcizadeler, Nemlizade Hasan Tahsin, Lausanne Treaty, Red Line Treaty
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 384
Özet
Ortadoğu petrol imtiyazları ve antlaşmaları üzerine yoğunlaşan bu çalışma, aynı zamanda bölgede oluşan uluslararası rekabeti tarih perspektifinden ve bilimsel bir metot-la incelenmektedir. 19. yüzyılın sonlarından itibaren bugünkü Ortadoğu coğrafyasında keşfedilmeye başlanan petrol, zamanla dünya petrol şirketlerinin rekabetine konu olmuş-tur. Hatta denilebilir ki ülkelerin uluslararası politikaları bu rekabetin birer uzantısı haline gelmiştir. Ortadoğu'da bulunan zengin petrol yatakları ve çıkartılacak petrolün denizler aracılığı ile taşımaya müsait olması bölgenin önemini daha da arttırmıştır. Ortadoğu'nun bu stratejik konumundan dolayı dünyanın önemli petrol şirketleri, erken tarihlerden itiba-ren bölgeye yönelmiştir. Osmanlı Devleti'nin sınırları içerisinde bulunan Musul ve Bağdat'taki petrol böl-gelerini II. Abdülhamid, hükümdar hazinesi konumundaki Hazine-i Hassa'ya devrederek bu coğ-rafyayı rekabetin dışına çıkarmak istemişti. Aynı zamanda petrol imtiyazı talep edecek olan şahıs ve şirketleri kontrolü altında tutmak istemişti. Ancak Berlin–Bağdat Demiryo-lu imtiyazı ile Almanlar bölgeye sokulmuş, böylelikle zaten mevcut olan uluslararası re-kabet yeni bir boyuta taşınmıştır. Bu araştırmada, II. Abdülhamid devrinde petrol imtiyazları ve bu çerçevede im-zalanan antlaşmalar detaylı bir şekilde incelenmiştir. Ayrıca I. Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa devletleri ve Amerika'nın dış politikalarında önemli bir yer eden Ortadoğu petro-lü ve bunun için verilen mücadele ile sonuçları da ele alınmıştır. Öte yandan Birinci Dünya Savaşı sona erdikten sonra diplomasi masalarında ve barış antlaşmalarında sık sık gündeme gelen petrol imtiyazları meselesine yer verilmiştir. Bu bağlamda bir taraftan San Remo ve Lozan gibi siyasi antlaşmalar incelenmiş diğer taraftan da 1925 tarihli pet-rol antlaşması ile Red Line antlaşmaları üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study is focusing on the Middle East oil concessions and agreements, also it examines the international competition in the region from a historical perspective and with a scientific method. Oil started to be discovered in today's Middle East geography and became the subject of competition of world oil companies, starting from the end of the nineteenth century. It can even be said that the international policies of countries have become an extension of this competition. The rich oil deposits in the Middle East and the availability of oil to be extracted through the seas have further increased the importance of the region. Thanks to this strategic position of the Middle East, important oil companies of the world have been oriented towards the region since early dates. Abdulhamid II wanted to take this geography out of competition by transferring oil concessions of the Mosul and Baghdad, to the Hazine-i Hassa (Private Treasury of the Ottoman Sultan). He also wanted to keep the individuals and companies that would demand oil concessions under his control. However, the Germans were lured into the region by the Berlin-Baghdad railway concession, thus, the already existing international competition carried to a new dimension. In this research, oil concessions and the agreements signed in this context during the reign of Abdulhamid II were examined in detail. Also, after the First World War the Middle East oil which played an important role in the foreign policies of the European states and the United States, the struggle for it and its consequences were also dis-cussed. Besides this work includes the discussions for the issue of oil concessions which was frequently raised at the diplomatic tables and during the peace treaties after the end of the First World War. In this context, political treaties such as San Remo and Lau-sanne were examined on the one hand and the Agreement of 1925 and the Red Line were discussed on the other.
Benzer Tezler
- İmparatorluktan cumhuriyet'e Türkiye'de petrol politikaları
From empire to republic oil policies in Turkey
SULTAN CİVCİ
Doktora
Türkçe
2023
Uluslararası İlişkilerDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN TANER KERİMOĞLU
- Ortadoğu'da ekonomi-politik bir kırılma noktası:1973 petrol krizi
A breaking point of political economy in Middle East:1973 oil crises
RAMAZAN MUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
EkonomiMarmara ÜniversitesiOrtadoğu İktisadı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İ. MURAT BOZKURT
- Avrupa Birliği'nin ortadoğu politikası
European Union's middle east policy
DİLDAR AYDAN HACIRÜSTEMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Uluslararası İlişkilerİstanbul ÜniversitesiAvrupa Topluluğu Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL MANİSALI
- 1953 İran darbesinin Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere'nin petrol odaklı istihbarat faaliyetleri çerçevesinde incelenmesi
Examination of 1953 coup d'etat in Iran in the perspective of oil focused intelligence activities of United States of America and England
KEMALETTİN ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Uluslararası İlişkilerHarp Akademileri KomutanlığıUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TOLGA YARMAN
- Arap Baharı sonrası Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya Federasyonu'nun Suriye'deki rekabeti
The competition of The United States and the Russian Federation in Syria after the Arab Spring
RAMİ SOHTA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Uluslararası İlişkilerAtılım ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DUYGU DERSAN ORHAN