Geri Dön

Şeyhî'nin Hüsrev ü Şîrîn Mesnevisindeki atasözü ve deyimler

Proverbs and idioms in Sheykhi's Mathnawî of Khusrew and Shirin

  1. Tez No: 621707
  2. Yazar: HATİCE ÇERİBAŞ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ KADİR GÜLER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Şeyhî, Hüsrev ü Şîrîn, atasözü, deyim, kavramsal sınıflandırma, Sheykhi, Khusrew and Shirin, proverb, idiom, conceptual classification
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 465

Özet

Şairler; anlatımlarını zenginleştirmek, duygu ve düşüncelerini kısa ve özlü olarak yansıtabilmek, estetik söyleyiş biçimlerini oluşturmak adına şiirlerinde atasözlerine ve deyimlere yer vermiştir. Divan edebiyatının güçlü isimlerinden biri olan 15. yy şairlerinden Şeyhî de bu geleneğe uyarak sözlü edebiyat ürünlerimiz ve kültürel ögelerin birer yansıması olan atasözü ve deyimlerle şiirlerine renk katmıştır. Bununla beraber Şeyhî ile aynı yüzyılda yaşamış olan Necâti, Ahmet Paşa gibi şairlerin şiirlerinde, atasözü kullanımı sıklıkla dile getirilirken Şeyhî bu hususta pek anılmamıştır. Hem bu eksikliği gidermek hem de Divan şairlerinin eserlerinde atasözü ve deyim kullanımlarına dair yapılan çalışmalara katkı sağlamak ve Türkçenin zenginliğini gözler önüne sermek adına bu çalışma gerçekleştirilmiştir.“Şeyhî'nin Hüsrev ü Şîrîn Mesnevisinde Atasözü ve Deyimler”konulu bu çalışmada, mesnevide yer alan atasözü ve deyimler tek tek tespit edildikten sonra kavramsal olarak sınıflandırılmış, sınıflandırılan bu atasözü ve deyimler açıklanıp içinde geçtikleri beyitlerle beraber sunulmuştur. Kavramsal sınıflandırma ile okuyucunun bu söz varlıklarının hangi beyitlerde geçtiğini ve anlamlarını görebilmesinin yanı sıra herhangi bir deyim ya da atasözünün içerdikleri kavramı ve anlam komşularını bulabilmesi sağlanmıştır. Böylelikle Şeyhî'nin, mesnevisinde hangi kavramlara ağırlık verdiği hususu da belirlenmiştir. Ayrıca mesnevideki atasözü ve deyimler içerik ve biçim açısından incelenmiş aynı zamanda toplumsal, sosyolojik ve psikolojik bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Çalışmanın sonunda, temel atasözü ve deyim kaynaklarında bulunmayan fakat anlam ve mecaz inceliği ağır basan, atasözü ya da deyim değerindeki sözler, içinde geçtikleri beyitlerle beraber alfabetik olarak sıralanmıştır. Sonuç olarak bu çalışmayla Divan şiirlerine sıklıkla kaynaklık etmiş olan atasözü ve deyimlerin tespiti hususunda bundan sonraki araştırmalara ilmi fayda sağlanmıştır.

Özet (Çeviri)

The poets used proverbs and idioms to enrich their narratives, to validate their emotions and thoughts, to display their aesthetic expressions. In accordance with this tradition, Sheikhi who is one of the most powerful names of Divan literature from the 15th century has added color to his poems with the proverbs and idioms both being the reflections of our literary products and cultural elements.While the use of proverbs by the poets like Necmettin and Ahmet Pasha who lived in the same century with Sheikhi is mentioned quite often, Sheikhi has not been noticed regarding the proverbs. This study was carried out in order to eliminate this deficiency and to contribute to the studies on the use of proverbs and idioms in the works of Divan poets and to reveal the richness of Turkish language. In this study titled as Proverbs and Idioms in Sheykhi's Mathnawi of Khusrew and Shirin, the proverbs and idioms in mathnawis are classified conceptually after being identified one by one and these classified proverbs and idioms are explained and presented together with the couplets they belonged to. With conceptual classification, the reader is able to find out the couplets and meanings of these sayings, as well as to see their meaning neighbors and the concepts which proverbs or idioms include. In this way, the concepts which Sheykhi used in his mathnawis have been determined. In addition, the proverbs and idioms in mathnawis were examined in terms of content and form, but also were evaluated socially, sociologically and psychologically.At the end of the study, sayings that are not found in the basic proverb and idiom sources but which have figurative meaning and the properties of proverbs and idioms have been sorted alphabetically together with the couplets they took place. As a result, this scientific research has contributed to the forthcoming researches scientifically on the issue of determining the proverbs and idioms which have been used as resources for the Divan poems.

Benzer Tezler

  1. Şeyhi'nin Hüsrev ü Şirin mesnevisindeki kişiler ve eserin şekil, dil ve üslup incelemesi

    Characters in the Şeyhis poem Hüsrev and Şirin and the scruting form, language and style of the work

    MEHMET KIPÇAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. İ. ÇETİN DERDİYOK

  2. Şeyhi'nin Hüsrev ü Şirin mesnevisindeki aşk ilişkileri

    The The relationships of love in Sheykhı's Khusrew and Shirin

    GÜLŞEN ÇULHAOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi

    PROF. DR. TALAT HALMAN

  3. Hüsrev ü Şirin metin-dil özellikleri-gramatikal dizin

    Hüsrev ü Şîrin text-features of language-grammar index

    TUBA TÜLÜBAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ AKAR

  4. Şeyhî'nin Husrev ü Şîrîn'i (İnceleme-metin-çeviri-dizin/sözlük)

    Sheyhi's Husrev u Shirin (Language analysing-text-translation-index/dictionary)

    FUNDA ŞAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    DilbilimYıldız Teknik Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ

  5. Fahrî'nin Husrev u Şîrîn'i (metin ve tahlil), Nizâmî ve Şeyhî'nin eselerleriyle karşılaştırılması

    Fahrî?s ?Husrev u Şîrîn? (text and analysis) and it?s comparison with Nizâmî And Şeyhî?s ?Husrev u Şîrîn?s

    ÖZLEM GÜNEŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    PROF. DR. KEMAL YAVUZ