Sivas'ta 1870-1970 aralığında modernleşme izleğinin katmanları üzerine bir analiz: Mekânsal ve dönemsel ayrıştırmaya yönelik yöntem önerisi
An analysis on the stratums of modernization trace between the range of 1870-1970 in Sivas: A method proposal for spatial and periodical segregation
- Tez No: 630641
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET UYSAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 341
Özet
Batılılaşma reformlarıyla getirilen modernleşme güzergahı, ilk evresinde devletin çağdaşlaştırılmasına dayanan ve kentsel yenilemeleri/iyileştirmeleri tanzimat bürokratının başlıca ilgi alanı haline getiren bir gündeme sahipti. 1923'te kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin yeni kadroları ise sadece devleti değil toplumu da çağdaşlaştıran bir modernleşme pratiğini uygulamaya koymuşlardır. Tanzimat bürokratının bir önceki yüzyılda uyguladığı göreli modernleşmeye zıt olarak/koşut olarak yürütülen Cumhuriyet modernleşmesi, özellikle 1930'lardan sonra teknik ve ekonomik kalkınmayı ilerlemenin bir aracı olarak kendine düstur edinmiştir. Modernizm, yani uluslararası üslup ise tam da bu arakesitte uygun bir araç olarak ortaya çıkmıştır. Modernizmin tanımladığı mimarlık ve yaşam biçimi, önce başkent Ankara'ya ardından tüm Anadolu kentlerine yayılan bir rota izlemiş ve geleneksel kent dokularına alternatif olarak ortaya çıkan prestijli arterler, modern kamu yapıları, fabrikalar ve apartmanlar, yeni kentsel kurmacaların yaratılmasını sağlamıştır. Ulus-devletin modernleşmesine koşut olarak yürütülen böyle bir pratik, modernizmin evrensel ilkeleriyle yerel ölçekli kültürel karşılaşmaların sentezlendiği bir ortam yaratmıştır. Ancak daha önemlisi bu tarz karşılaşmalar, kentsel mekânı keskin şekilde dönüştüren mimari müdahalelerin önünü açmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında ise Türkiye'deki liberalleşme politikalarıyla birlikte modernizm, yeni dünya kavrayışının ürünü olarak kentsel mekânı sarmalamıştır. 1950 öncesindeki mimari ve kentsel müdahalelerin kurguladığı modernist iklim, 1950 sonrasında kentsel ölçeğin genişleyeceği yeni kentsel parçaların eklemlenmesinde hazırlayıcı bir altyapı sağlamıştır. Yaygın literatür içerisinde daha çok 'Selçuklu' kimliğiyle bilinen Sivas, periferideki bir kent olarak hem batılılaşma reformlarının hem de ulus-devletin aktardığı modernleşme pratiğinin kentsel ve mimari ölçekte görsel ve arşive dayalı kanıtlarını taşımaktadır. Bu tez çalışmasının amacı, Sivas'ta modernleşme pratiğinin var ettiği yıkım ve yeniden inşa süreçlerini, mimari ve kentsel ölçekte ele almak ve modernleşme güzergahı üzerinden yere özgü değerleri ortaya çıkarmaktır. Yöntem, kendisi yoluyla özelleşmiş bir söylemsel pratik ekseninde ilerlemekte ve bilgikuramını temel alan, yere özgü dönemsel-mekânsal bir ayrıştırma yapmaktadır. Buna göre,“Sivas, 1870-1970”sürecine odaklanmak modernleşme güzergahında bir dönemsel tasniflemeyi de zorunlu kılmaktadır. Bu dönemsel tasnif, tez kurgusunda şu içerikle ayrıştırılmıştır. 1870-1913 aralığı,“kentsel yenileme”bağlamı içerisindeki tipolojik eklemlenme, konum ve üslup değişiminin anıtsallık ölçeğinden kamusallık örgüsüne kadar getirdiği yapısal/kentsel değişiklikleri içermektedir. 1913-1930 aralığında ise,“yıkımın kararlılığı”na sahip aktörlerin etkin v kamusal faaliyetleri öne çıkmaktadır. 1930-1950 aralığı, ulus-devlet modernleşmesinin kurucu bileşenlerinin baskın hakimiyet alanlarını tanımlamaktadır. 1950-1970 aralığı, içselleştirilen modernleşme sürecinin giderek geleneksel-modern ikilemini belirginleştiren kentsel gelişmeyi ihtiva etmektedir. Sonuç olarak tez, 1870'lerden 1970'lere uzanan süreci, kentsel-mekânsal üretimin yerellik/süreklilik/ayrışma/kopma dinamikleri ve düzeneği üzerinden yere özgü mekânsal pratiklerle ele almış ve bu doğrultuda bir söylemsel pratik geliştirilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The modernization route brought by westernization reforms, in its first phase, had an agenda based on the modernization of the state and also made urban renewals/improvements the primary interest of the reform's bureaucrat. Established in 1923, the new cadre of the Republic of Turkey, put the modernization practice into effect which contemporizes not only in the state but also in society Republican modernization, which was carried out in contrast to/in parallel with the relative modernization applied by the Reforms bureaucrat in the previous century, has coded itself as a means of advancing technical and economic development, especially after the 1930s. Modernism, that is, international style, emerged as a suitable tool in this intersection. Architecture and lifestyle defined by modernism followed a route that spreads first to the capital Ankara and then to all Anatolian cities, and the prestigious arteries, modern public buildings, factories and apartments, which emerged as an alternative to traditional urban textures, created new urban constructions. Such a practice carried out in parallel with the modernization of the nation-state, created an environment where the universal principles of modernism and local-scale cultural encounters were synthesized. More importantly, however, such encounters have paved the way for architectural interventions that sharply transform urban space. In the aftermath of the Second World War together with the liberalization policy in Turkey, modernism has enveloped the conception of the world as the product of a new urban space. The modernist climate, which was designed by the architectural and urban interventions before 1950, provided a preparative infrastructure for the joining of new urban parts that will expand the urban scale after 1950. Sivas, which is mostly known for its 'Seljuk' identity in the extensive literature, has visual and archive-based proofs of both westernization reforms and the modernization practice of the nation-state as a city in the periphery. The aim of this thesis is to reveal the demolition and reconstruction processes of modernization practice in Sivas, on an architectural and urban scale, and to reveal location-specific values on the route of modernization. The method proceeds through a specialized discursive practice axis and makes a site-specific periodical-spatial discrimination based on its epistemology. Accordingly, focusing on the“Sivas, 1870-1970”process also requires a periodic classification on the route of modernization. This periodic classification is distinguished with the following content in thesis fiction. The range of vii 1870-1913 includes the structural/urban changes brought by the typological articulation, location and style change within the context of“urban renewal”from the monumental scale to the public sphere. In the period between 1913 and 1930, effective public activities of actors with“determination of destruction”become prominent. The range of 1930-1950 describes the dominant areas of the dominance of the constituent components of nation-state modernization. The 1950-1970 range includes urban development, which gradually highlights the traditional-modern dilemma of the internalized modernization process. As a result, the thesis dealt with the process dating from the 1870s to the 1970s through the locality/continuity/disjunction/rupture dynamics and mechanism of urban-spatial production, and a discursive practice was tried to be developed in this direction.
Benzer Tezler
- Zati Süleyman Efendi, Miftahü'l-mesa'il
Başlık çevirisi yok
ASUMAN OMAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. TUNCA KORTANTAMER
- The American Indians reactions to assimilation and dispossession
Başlık çevirisi yok
ZAFER PARLAK
Yüksek Lisans
İngilizce
1994
Amerikan Kültürü ve EdebiyatıEge ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ATİLLA SİLKİ
- Sivas'ta iktisadi ve sosyal hayata bir bakış (1930-1935)
A Syudy on the economic and social life of Sivas (1930-1935)
FARUK ABURSU
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Ekonomiİnönü ÜniversitesiTarih Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET TURAN ALKAN
- Sivas'ta asayiş ve suç olayları (1566-1630)
Law and order criminial events in Sivas (1566-1630)
KÜBRA YILDIRIM