Özel yetenekli çocukların anne-babalarına yönelik geliştirilen psiko-eğitim programının akılcı olmayan inançlar, psikolojik sağlamlık ve ebeveyn stresi üzerindeki etkisi
The effect of psycho-education program for the parents of gifted and talented children on irrational beliefs, resilience, and parental stress
- Tez No: 636196
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET ŞİRİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 280
Özet
Bu araştırmada özel yetenekli çocuğu olan anne-babaların yaşam tecrübelerini kültüre özgü kavram, yapı ve süreçler çerçevesinde derinlemesine bir şekilde betimlemek ve ortaya çıkan ihtiyaca yönelik olarak geliştirilen bir psiko-eğitim modelinin etkililiğini test etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırma, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma yöntem araştırma modeli şeklinde kurgulanmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde fenomenolojik araştırma modelinden, nicel bölümünde ise yarı deneysel araştırma modelinden faydalanılmıştır. Araştırmanın nitel aşamasında özel yetenekli çocuğu olan 9 ebeveyn ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Veri tekrarından dolayı çalışma grubu 9'da bırakılmıştır. Elde edilen veriler Nvivo 10 bilgisayar programında betimleyici fenomenolojik veri analizinin basamakları izlenerek analiz edilmiştir. Araştırmaya katılan anne-babaların ifadeleri fenomenolojik indirgemeyle analiz edilip genel yapısal betimlemeler oluşturulmuştur. Genel yapısal betimlemenin ortak elemanları olarak“bilgi ihtiyacı, bilişsel güçler ve zayıflıklar, sistem olarak aile gücü, topluluk ve kültürden etkilenme”yapısal betimleyicileri ortaya konmuş ve bulgular özel yetenekli çocuğu olan anne-babaların temel yaşam tecrübeleri olarak değerlendirilmiştir. Nitel bulgulardan hareketle özel yetenekli çocuğu olan anne-babalara yönelik 6 haftalık psiko-eğitim programı geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Araştırmanın nicel aşamasında geliştirilen psiko-eğitim programının etkililiğini test etmek maksadıyla deney ve kontrol grubuna Anne-Babaların Akılcı Olmayan İnançları Ölçeği, Yetişkin Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve Ebeveynlik Stres Ölçeği uygulanmıştır. 14 deney, 14 kontrol grubundan olmak üzere özel yetenekli çocuğu olan toplam 28 anne-babadan elde edilen verilerin analizi için SPSS 20.0 istatistik paket programından yararlanılmıştır. Araştırma denencelerinin test edilmesinde Mann-Whitney U, Friedman ve Wilcoxon İşaretli Sıralar testlerinden yararlanılmıştır. Araştırma neticesinde, özel yetenekli çocuğu olan anne-babaların yaşam tecrübelerinden hareketle geliştirilen psiko-eğitim programının, programa katılan anne-babaların akılcı olmayan inanç ve ebeveynlik stres düzeylerini azaltmada, psikolojik sağlamlık düzeylerini artırmada etkili olduğu tespit edilmiştir. Bu etkinin 2 ay sonra gerçekleştirilen izleme testinde de kalıcı olduğu görülmüştür. Araştırmanın bulguları mevcut literatür doğrultusunda tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this research, it was aimed to describe the life experiences of parents with gifted and talented children in depth within the framework of culture-specific concepts, structures and processes and to test the effectiveness of a psycho-education model developed for the emerging need. For this purpose, the research was designed as a mixed method research model in which quantitative and qualitative research methods are used together. In the qualitative part of the research, the phenomenological research model was used, and in the quantitative part, the semi-experimental research model was used. At the qualitative stage of the research, semi-structured interviews were conducted with 9 parents with gifted and talented children. Due to data repetition, the study group was left in 9 people. The data obtained were analysed by following the steps of descriptive phenomenological data analysis in Nvivo 10 computer program. The statements of the parents who participated in the research were analysed by phenomenological reduction and general structural descriptions were created. Structural descriptors of“information needs, cognitive strengths and weaknesses, family power as a system, being influenced by the community and culture”as common elements of the general structural description were presented and the findings were interpreted as the basic life experiences of parents with gifted and talented children. Based on qualitative findings, a 6-week psycho-educational program for parents with gifted and talented children has been developed and implemented. To test the effectiveness of the psycho-educational program developed in the quantitative stage of the research, the Parent Irrational Beliefs Scale, Adult Resilience Measure and Parenting Stress Scale were applied to the experimental and control groups. SPSS 20.0 statistical package program was used to analyse the data obtained from a total of 28 parents with gifted and talented children including 14 experimental and 14 control groups. To test the research hypotheses, Mann-Whitney U, Friedman and Wilcoxon Signed Rank tests were used. As a result of the research, it was determined that the psycho-educational program developed based on the life experiences of parents with gifted and talented children was effective in decreasing the irrational belief and parental stress levels and increasing the psychological resilience levels of the parents who participated in the program. This effect was found to be permanent in the follow-up test performed 2 months later. The findings of the research are discussed in line with the current literature.
Benzer Tezler
- Akademik ve dil becerileri eğitim programının 61-66 aylık çocukların bilişsel yetenekleri ile erken akademik ve dil becerilerine etkisi
The effect of academic and language skills education program on 61-66 month old children's cognitive skills and early academic and language skills
ÖZGÜN UYANIK
Doktora
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ALİSİNANOĞLU
- Bilim ve sanat merkezlerinde uygulanan programların öğrenci veli ve öğretmen beklentilerine göre değerlendirilmesi
The evaluation of programmes implemented at science and art centers according to the expectations of students parents and teachers
HAYRİYE TORUNOĞLU
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MENDERES ÜNAL
- Bilim ve sanat merkezine (BİLSEM) devam eden üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler: Sakarya ili örneği
The difficulties that parents of the gifted children attending science and arts center encounter
ŞENEL ÇAMDEVİREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ESKİCUMALI
- Üstün yetenekli öğrencilerin psikolojik danışma ve rehberlik ihtiyaçları, psikolojik danışma yaşantıları ve rehber öğretmenlerin üstün yeteneklilerle ilgili yeterlik düzeyleri
Counseling needs and experiences of gifted/talented students, and school counselors' professional competence related to gifted/talented students
FATMA ALTUN
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimKaradeniz Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET YAZICI
- Bilim ve sanat merkezine devam eden üstün yetenekli öğrencilerin anne ve babalarının karşılaştıkları sorunların incelenmesi (Bitlis ili örneği)
A research of the difficulties that parents of the gifted children attending science and art center encounter (Bitlis example)
HAMİT AYDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimTrakya ÜniversitesiEngelli Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YAVUZ