Türk kökenli Bosna Hersek soyadları
Turkish origins in Bosnian and Herzegovinian surnames
- Tez No: 636406
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞÜKRÜ HALUK AKALIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: onomastik, sosyal antroponomi, soyad, Boşnakça, Türkçe, kök
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 344
Özet
Bu çalışmada, yaklaşık dört yüz yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyeti altında kalan Bosna-Hersek'te tarihte ve bugün Türk kökenli soyadları belirlenecek; ses (phonetic), yapı (morphology), anlam (semantic) ve köken bilimi (etymology) açılarından araştırılıp incelenecektir. Bir süre Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyeti altında kalan Bosna-Hersek toplumu, sadece Osmanlı kültür ve geleneğini değil, aynı zamanda da devamlı olarak kullandığı Boşnak dilinde bazı Türk kelime ve unsurlarını da benimsemiştir. Bosna-Hersek'te, Osmanlı Türkçesi dil unsurları soyadlarında da yer almaktadır. Bunlar, özel isimlerinin yanı sıra, çeşitli unvan veya lakap niteliklerini taşımaktadır. Bunların yanı sıra, meslek, askeri unvan ve malzemeler, hayvan adları, yemek adları, yer birimi, mimari ve diğer yapılar, bitki adları, dini terimler ve soyut adlarından türemiş soyadlar da bulunmaktadır. Özellikle belirtilmesi gereken şey ise, bu soyadların içerisinde Arap veya Fars unsurlarının da mevcut olmasıdır. Yalnız bu unsurların da Boşnak diline girmesi Osmanlı Türkçesinin vasıtasıyla olduğu için, söz konusu soyadlar, Türk kökenli olarak değerlendirilecektir. Boşnak ve Türk dili arasındaki ilişkiler ile ilgili çeşitli kitap ve makaleler yazılmıştır. Bunların çoğu Türkçeden Boşnakçaya ödünç alınmış kelimeler üzerindedir. Şimdiye kadar antropoloji ile ilgili ciddi bir çalışma yapılmamıştır. Bilindiği üzere, yeterince dokunulmamış sahalardan birisi de sosyal antropoloji alanıdır. Bu doktora tez çalışmasının da antropoloji alanında katkı sağlayacağı ve benzeri çalışmalara yol açacağı umut edilmektedir. Bu doktora tez çalışmanın araştırma planı ve yöntemleri üç bölüme ayrılacaktır: Birinci bölümde Bosna Hersek'te bulunan Devlet ve Tarihi Arşivi, Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, Şarkiyat Enstitüsü gibi kurumlar ziyaret edilecek ve bu kurumlarda bulunan tapu tahrir defterleri, sicil defterleri incelenecektir. Soyadların en büyük hazinesi olan telefon rehberleri de incelenecektir. İkinci bölümde, söz konusu doktora tez çalışmasına benzer yapılmış yazılı kaynaklar, özellikle sosyal antropoloji üzerinde yayınlanmış makale ve kitaplar incelenecek. Aynı zamanda, soyadları, ölüm ilanlarında da bulmak mümkün olacaktır. Üçüncü bölümde ise bazı Boşnak ailelerinde mevcut olan soyadlar ile ilgili bilgiler incelenecek. Çeşitli soyadlar ile ilgili aile ferdileri tarafından yazılmış makale, kitap gibi kaynaklar değerlendirilecektir.
Özet (Çeviri)
In this study, the surnames of Turkish origin will be determined in Bosnia and Herzegovina, which has been under the rule of the Ottoman Empire for about four hundred years; It will be explored and studied in terms of phonetic, structure (morphology), semantic and etymology. Bosnia and Herzegovina society, which was under the domination of the Ottoman Empire for a while, adopted not only the Ottoman culture and tradition, but also some Turkish words and elements in the Bosnian language that it constantly uses. In Bosnia and Herzegovina, Ottoman Turkish language elements are also included in the surnames. These have various titles or nicknames as well as their special names. In addition, there are surnames derived from profession, military titles and materials, animal names, food names, place units, architectural and other structures, plant names, religious terms and abstract names. It should be noted that Arab or Persian elements are also included in these surnames. Since the fact that these elements also enter Bosnian language is through Ottoman Turkish, the surnames in question will be considered as Turkish origin. Various books and articles have been written on the relations between Bosnian and Turkish language. Most of these are on words borrowed from Turkish into Bosnian. There has not been any serious study on anthropology so far. As is known, one of the fields that has not been touched sufficiently is the field of social anthropology. It is hoped that this doctoral thesis will also contribute to the field of anthropology and lead to similar studies. The research plan and methods of this doctoral thesis study will be divided into three parts: First part will include visits of the State and Historical Archive, Gazi Husrev Beg Library and Institute of Oriental Studies in Sarajevo, Bosnia and Herzegovina and the tahrir and registration books in these institutions will be examined. Telephone directories, the biggest treasure of the surnames, will also be examined. Second part will include examination of written sources similar to the doctoral thesis study, especially articles and books published on social anthropology. It will also be possible to find surnames in obituaries. Third part will include visits to families that has got informations about their surnames. Resources such as articles and books written by family members regarding various surnames will be evaluated. Keyword: onomastic, social antropology, surname, Bosnian, Turkish, origin;
Benzer Tezler
- Saraybosna Ulusal Müzesi koleksiyonundaki Osmanlı halk takıları (XVIII-XIX yüzyıl)
Ottoman jewellery collection at National Museum of Sarajevo (18th-19th century)
EDİSA CİSİC
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA BANU MAHİR
- Srebrenitsa soykırımı ve Türk basınına yansıması
Reflections of the Srebrenica genocide on the Turkish press
EDA KAYA
- Sipâhizâde Ahmed'in Gazavat-nâme-i Cezîre-i Girit ve Zadre isimli eseri(değerlendirme-transkripsiyon)
Sipahizade Ahmed'in Gazavat-name-i Cezire-i Girit ve Zadre (assessment-transcription )
MÜRVET ARSLAN
- 16. yüzyılda Osmanlı Devlet yönetiminde vezir-i azamlar ve siyasi etkileri
Başlık çevirisi yok
CAHİDE BAYSAL