Kitâb-ı Hâver-nâme'nin metindeşliği ve incelenmesi
Intertextuality and searching of the Kitâb-i Hâver-nâme
- Tez No: 636805
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULKADİR EMEKSİZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Karşılaştırmalı Edebiyat, Comparative Literature
- Anahtar Kelimeler: Hz. Ali, Kitâb-ı Hâver-nâme, Destan, Cenknâme, Dâstân-ı Hâver-Zemîn, Hz. Ali, Kitâb-ı Hâver-nâme, Cenknâme, Epic, Dâstân-ı Hâver-Zemîn
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Karşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1895
Özet
Türk Edebiyatında geniş bir yere sahip olan cenk kitapları içinde Türk ve İslâm dünyasındaki konumu nedeniyle Hz. Ali'nin mücadelelerini anlatan eserler farklı bir öneme sahiptir. Bu çalışmada, Hz. Ali'nin cenklerini anlatan eserlerden biri olan Kitâb-ı Hâver-nâme transkribe edilerek üzerinde araştırma yapmak hedeflenmiştir. Serlevhada,“kitap”ve“nâme”terimlerinin birlikte kullanılması dikat çekicidir. Kitâb-ı Hâver-nâme, 17598 beyitten oluşan manzum bir cenk-nâmedir. Eserin kim tarafından ne zaman istinsah edildiği belli değildir. Hz. Ali'nin mücadelelerinin anlatıldığı hikâyeye uygun minyatürlerin varlığı, metinde Arapça, Farsça hiçbir hikâye yer almamasına rağmen dört Arapça, yüz altı Farsça başlığın olması eseri diğer cenknâmelerden farklı kılan özelliklerdendir. Kitâb-ı Hâver-nâme'den söz eden kaynaklarda eserin bir cenknâme olduğu üzerinde durulur; ancak eserin cenknâme oluşunun yanı sıra aynı zamanda metin akışı içinde sık sık dînî ve ahlâkî öğütler içeren bir nasîhatnâme olduğu özelliğinden söz edilmez. Eserde Hz. Ali dışında birçok sahabe kahramanlıkları ile önemli roller üstlenmişlerdir. Ayrıca dînî motifler ve masal motifleri eserin geneline hâkimdir. Türk edebiyatında önemli bir yere sahip bir diğer eser de Hz. Ali'nin cenklerinin konu edinildiği 4896 beyitten oluşan Dâstân-ı Hâver-Zemîn'dir. Kitâb-ı Hâver-nâme'deki özellikle olay, şahıs ve motifler dikkat çekici bir şekilde Dâstân-ı Hâver-Zemîn'de de yer alır. Kitâb-ı Hâver-nâme incelenirken Dâstân-ı Hâver-Zemîn adlı eser ile şekil, dil,konu, şahıslar, motif özellikleri,zaman ve mekân unsurları bakımından değerlendirilerek iki eserin metindeşlik ilişkisi üzerinde durulmuştur. Anadolu sahasında yazılan Türkçe manzum cenk-nâmelerin iki halkası olan Kitâb-ı Hâver-nâme ve Dâstân-ı Haver-Zemîn karşılaştırılarak Türk destancılık geleneğine ve Hz. Ali'nin Cenkleri ile ilgili yapılan çalışmalara sağlanan katkıların arttırılması hedeflenmiştir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT INTERTEXTUALİTY AND SEARCHİNG OF THE KİTÂB-I HÂVER-NÂME Ali ATİLAY Because of its position in the Turkish and Islamic world, the combat books, the works which are on the struggle of Hz. Ali have a wide place in the Turkish literature, have a different importance. In this study, it is aimed to research on Kitâb-ı Hâver-nâme by transcript it which is one of the Works on Hz. Ali's battles. Using both“book”and“nâme”terms together in the Serlevha is very spectacular. Kitâb-ı Hâver-nâme is a poetic cenknâme consist of 17598 couplet. It is unknown by whom and when this work was copied. The presence of miniature paintings suitable for the story of Hz Ali's struggles in it, although there are not any Arabic or Persian stories, there are four Arabic and six hundred Persian titles which makes this work different from the other cenknâmes. In the sources mentioning about Kitâb-ı Hâver-nâme it is emphasized that the work is a cenknâme; but ın addition to being cenknâme, it is not mentioned that the work is also a nasîhatnâme which is frequently wrapped in religious and moral advices in the text flow. In the work, most of the companions have an important role with their heroism except Hz Ali. In addition, religious themes and fairy-tale themes dominate to the general of the work. Another important work in Turkish literature is Dâstân-ı Hâver-Zemîn, which consists of 4896 couplets in which Hz. Ali's batteles are discussed and mentioned. Especially the events, persons and the motifs in the Kitâb-ı Hâver-nâme, take part remarkablely in the Dâstân-ı Hâver-Zemîn. While examining the Kitâb-ı Hâver-nâme, the work of Dâstân-ı Hâver-Zemîn is evaluated in terms of subject, language,shape, persons, motif features, time and space elements and also it is emphasized the relationship of textuality in the two works. By comparing the two rings of the Turkish verse cenknâme's written in the field of Anatolia, Kitâb-ı Hâver-nâme and Dâstân-ı Haver-Zemîn, it is aimed to increase the contributions to the traditional Turkish epicism and to the provided contributions studies about Hz. Ali's batteles.
Benzer Tezler
- Haverzemin kitabı (1a-50b arası inceleme metin)
Haverzemin book (Examining the texts between 1a-50b)
DUNYA MOHAMMED ALDAMIRJEE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OKTAY NAR
- Müseyyeb-Nâme (123a- 243b varakları arası) dil incelemesi-metin-dizin
Müseyyeb-Nâme (123a- 243b the sheets) language review-text-index
GÖKÇEN KARAKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DURSUN ERDEM
- Müellifi belli olmayan mensur bir Mi'râc-nâme (Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi no:105)
A prose of unknown author 'Mi'raj-nâme' (library of Marmara University/ Faculty of Theology, no: 105)
ÇİĞDEM DEMİRTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL İBRAHİM HAKSEVER
- Nasranilere/Ebionitlere 11. yüzyılda Müslüman teolojide tanıklık: Kadı Abdulcabbar örneklemi
Witnessing the Nazarenes/Ebionites in 11th century Muslim theology: The case of Qadi ʿAbd al-Jabbar
YASİN KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT AY
- Zâhid bin Muhammed'in Kitâb-ı Şemʿî ve Sürûrî ʿAlâ Dîvân-ı Hâfız adlı eseri (İnceleme-metin: 52A-103B vr.)
Zâhid bin Muhammad's 'Book of Şemʿî and Surûrî ʿAlâ Dîvân-ı Hâfiz (Review-text: 52A-103B vr.)
CANSU AKGÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ Ü. EMRULLAH YAKUT