Evlilikte çift uyumunun erken dönem uyum bozucu şemalar ve aile işlevleri bağlamında incelenmesi: Bir yapısal model çalışması
The analysis of dyadic marital adjustment within the context of early maladaptive schemas and family functions: A study of structural modelling
- Tez No: 638220
- Danışmanlar: PROF. DR. NİLÜFER ÖZABACI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
Amaç: Bu araştırmanın amacı evlilikteki çift uyumunun açıklanmasında, ilgili alan yazın çerçevesinde rol oynadıkları düşünülen erken dönem uyum bozucu şema alanlarının ve aile işlevlerinin yordayıcılığının belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, ilk aşamada, evlilikteki çift uyumunun ölçülebilmesi amacıyla, Türk kültürüne özgü Yakın İlişkilerde Algılanan Uyum Ölçeğinin geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirliğinin sağlanması hedeflenmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında ise kuramsal bilgiler ve ilgili araştırmalar temel alınarak hazırlanan hipotez modelin yapısal eşitlik analizlerinden yapısal regresyon analizi ile test edilmesi hedeflenmiştir. Yöntem: Nicel araştırma olarak yürütülen bu araştırmada, nicel araştırma desenlerinden nedensel desen kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni evlilikteki çift uyumu, bağımsız değişkenleri uyum bozucu şema alanları, aracı değişkeni aile işlevleri ve moderatör değişkenleri ise cinsiyet, çocuk sahibi olup olmama durumu ve evlilik süresidir. Araştırmanın çalışma grubu 201 evli bireyden oluşmaktadır. Bu 201 evli bireyden 154'ü karı-koca olarak (77 evli çift) araştırmaya katılmıştır. Geriye kalan 47 evli birey ise eşleri dâhil olmadan çalışmaya katılmışlardır. Katılımcıların demografik bilgilerinin ölçülmesinde araştırmacı tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu, evlilikteki çift uyumunun ölçülmesinde bu araştırma kapsamında araştırmacı tarafından geliştirilen Yakın İlişkilerde Algılanan Uyum Ölçeği, erken dönem uyum bozucu şemaların ölçülmesinde Young Şema Ölçeği Kısa Form-3 ve aile işlevlerinin ölçülmesinde Aile Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Bulgular: Test edilen yapısal modelin uyum indeksleri incelendiğinde dört indeksin iyi uyum gösterdiği, dört indeksin ise kabul edilebilir düzeyde uyum gösterdiği görülmüştür. Uyum bozucu şema alanlarından yüksek standartların ve kopukluğun evlilikteki çift uyumunu anlamlı düzeyde yordadığı belirlenmiştir. Aile işlevleri ise evlilikteki çift uyumunu olumsuz yönde ve anlamlı düzeyde yordamıştır. Aile işlevlerindeki artışın (sağlıksızlığın yükselmesi) evlilikteki çift uyumunu azalttığı ortaya konulmuştur. Aile işlevlerinin sadece kopukluk uyum bozucu şema alanının evlilikteki çift uyumuna olan yordayıcılığında kısmi aracılık rolü üstlendiği belirlenmiştir. Sonuç ve Öneriler: Bu çalışmadan elde edilen bulgular evlilikteki çift uyumunun, erken dönem yaşantılar sonucunda edinilen uyum bozucu şemaların olumsuz etkilerinden korunmasında ve geliştirilmesinde aile işlevselliğinin önemini göstermiştir. Bu bağlamda aile ve çift terapisi/danışmanlığı yürüten psikolojik danışmanlar, terapi/psikolojik danışma süreçlerinde, problem çözebilme, etkili iletişim kurabilme, aile sistemindeki rol dağılımını sağlıklı bir şekilde yapabilme, duygu alış verişini yeterli düzeyde sağlayabilme ve aile normlarını-kurallarını belirleyebilme gibi sistemik-yapısal aile kuramlarına ilişkin işlevsel öğeleri çalışabilirler. Bunların çalışılmasının ve geliştirilmesinin, bireylerin köken ailelerinden kendi kurduklara aileye olumsuz aktarım yapmalarını engelleyebileceği ve uyum bozucu şemalarının tetiklenmelerini önleyebileceği ileri sürülebilir.
Özet (Çeviri)
Purpose: The purpose of this study is to determine the predictivity of early maladaptive schema domains and family functions which are considered to play a role in explaining the dyadic marital adjustment in the context of the relevant literature. In line with this purpose, in the first stage, in order to measure dyadic marital adjustment, it was aimed to develop the Perceived Adjustment Scale in Close Relationships specific to Turkish culture, and to ensure its validity and reliability. In the second stage of the research, it was aimed to test the hypothetical model, which was prepared on the basis of theory and related research, with structural regression analysis. Method: In this research, which was carried out as a quantitative research, a causal research design was used. While the dependent variable of the research is dyadic marital adjustment, the independent variables are early maladaptive schema domains, the mediator variable is family functions and the moderator variables are gender, whether couples have children and the duration of marriage. The study group of the research consists of 201 married individuals. One hundred fifty four of these participated in the study as husband and wife (77 married couples). The remaining 47 participated in the study without their spouses. The Demographics Form prepared by the researcher was used for measuring the demographics of the participants, The Perceived Adjustment Scale in Close Relationships developed by the researcher was used for measuring the dyadic marital adjustment, The Young Schema Questionnaire Short Form-3 was used for measuring the early maladaptive schema domains, and The Family Assessment Device for measuring the family functions. Results: When the fit indices of the tested structural model were examined, it was seen that four indices fit well, while four indices were acceptable. It was determined that unrelenting standards and disconnection schema domains significantly predicted the dyadic marital adjustment. Family functions, on the other hand, predicted dyadic adjustment negatively and significantly. It has been demonstrated that the increase in family functioning (increase of unhealthyness) decreases dyadic marital adjustment. It has been determined that family functions play a partial mediating role only in the predictivity of the disconnection schema domain on dyadic marital adjustment. Conclusion and Suggestions: The findings of this study demonstrated the importance of family functionality in protecting and developing dyadic marital adjustment from the negative effects of early maladaptive schemas acquired as a result of early negative experiences. In this context, psychological counselors who conduct family and couple therapy/psychological counseling, can use functional elements of systemic-structural family theories such as problem solving, effective communication, healthy role distribution in the family system, emotional involvement and family norms-rules. It can be argued that the study and development of these elements may prevent individuals from transferring negativity from their origin family to their own family and prevent triggering maladaptive schemas.
Benzer Tezler
- Evlilikte çift uyumunun erken dönem uyum bozucu şemalar ve anneye yönelik algılanan ebeveynlik stilleri açısından incelenmesi
Investigation of couple compatibility in marriage in terms of early destructive schemes and perceived parenting styles for the mother
MERVENUR DURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURHAN FISTIKCI
- Evlilik uyumunu açıklamada yakın ilişkilerde bağlanma, erken dönem uyum bozucu şemalar ve psikolojik travmanın rolü
Predictive role of attachment in close relationships, early maladaptive schemas and psychological trauma on marital adjustment
NİHAN KARPUZ İLERİCİLER
- Doğum sonrasında anne-bebek bağlanmasını etkileyen faktörler
Factors effecting bonding in the postpartum period
YASEMİN AKKOCA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2009
PsikiyatriGazi ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI ÇEPİK KURUOĞLU
- Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların davranış sorunları ile annelerinin evlilik uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi
The relationship between behavior problems in children preshoolers and their mothers' marital adjustment
GÜLŞEN KIZILIŞIK KARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
PsikolojiHaliç ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZEHRA BANU SAYINER
- Experience and expression of emotions in marital conflict: An attachment theory perspective
Evlilikte yaşanan çatışmalarda hissedilen ve ifade edilen duygular: Bağlanma teorisi perspektifi
AYÇA ÖZEN
Doktora
İngilizce
2012
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİ SÜMER