Kentsel yayılmanın su havzası koruma alanları üzerindeki etkisinin incelenmesi: Büyükçekmece havzası örneği
Examination of the lmpact of urban sprawl on water basin protected areas: The case of Büyükcekmece basin
- Tez No: 644186
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA VAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Peyzaj Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 179
Özet
II. Dünya Savaşı sonrası yaşanan hızlı nüfus artışı ve kentsel yayılma, su havzaları ile havzaların sunduğu ekosistem hizmetleri üzerinde baskı oluşturmaktadır. Havza hinterlandında gerçekleşen arazi kullanımları, doğal habitatların tahrip edilmesi, hidrolojik sistemin bozulması, türlerin kaybı gibi tamiri zor hasarlar bırakmaktadır [4]. Havza ekosistemleri, kentlerde yaşanan yayılmacı politikaların sonucunda işlevlerini kaybetme tehlikesi ile karşılaşmaktadır. Son 50 yılda yerleşim alanları %600 büyüyen [1] İstanbul, su ihtiyacını mevcut su kaynaklarından karşılayamamakta, Istranca Dereleri ve Melen Çayından su temin etmektedir [53]. Havzalar arası su tranferi sürdürülebilir bir yaklaşım olmamakla beraber, suyun getirildiği havzanın da ekolojik ve sosyo-ekonomik yapısına zarar vermektedir. Kentin mevcut kaynaklarının koruma-kullanma dengesi içerisinde akılcı kullanımının önemi ortadadır. Bu bağlamda İstanbul'un en verimli 3. su kaynağı [53] olan ve barındırdığı ekolojik potansiyel ile öne çıkan Büyükçekmece Havzası çalışma alanı olarak seçilerek, 1990-2018 yılları arasında kentsel büyüme eğilimlerinin havzanın sürdürülebilir işleyişi üzerindeki etkisi incelenmiştir. Corine Alan Sınıflandırma verileri ve USGS açık erişimli veri tabanından elde edilen ASTER GDEM verilerinden faydalanılarak, ArcGIS ortamında 1990, 2000, 2012, 2018 yıllarına ait arazi kullanım sınıfı haritaları hazırlanarak değerlendirilmiştir. Yapılan çalışma ile Havzanın 30 yıla yakın bir süreçte geçirdiği değişimi noktasal tarihlerde sayısal veriler ile ortaya koyarak, kentsel yayılmanın havza üzerindeki etkilerini; sosyo-ekonomik süreçler, ulaşım ve ekolojik faktöreler gibi değişkenlerin üzerinden irdelemeye ve değişkenler arasındaki ilişkinin göreceli önemine odaklanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, Havza genelinde kentsel alan, sanayi alanı ve maden alanlarının arttığı, tarım ve orman alanlarının ise azaldığı görülmektedir. Söz konusu değişim, havzanın barındırdığı hassas ekosistemler üzerinde olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Gelişim yönünü belirleyen ulaşım ağları havzanın sürdürülebilir işleyişini sağlayan sistemler göz önüne alınmadan planlanmıştır. Havzadaki yayılma, ulaşımın getirdiği ekonomik fırsatların itici gücüyle gelişme göstermiştir.
Özet (Çeviri)
Recent rapid population growth and urban sprawl put pressure on water basins and ecosystem services provided by basins. Changes in urban patterns adversely affect ecosystem dynamics and ecological resistance. As a result of the fragmentation of natural habitats, irreversible damages occur such as disruption of hydrological systems, weakening of urban ecosystem, loss of species, destruction of fertile agricultural areas. The pressure of urban sprawl on the existence of ecosystems such as forests and wetlands, which protect watersheds and regulate water quality, leads to disruption or loss of watersheds by domino effect. An example can be given from Istanbul, whose residential areas have grown by 600% in the last 50 years. Istanbul has supplied some of its water needs from Istranca Creek and Melen Stream. Water transfer between unsustainable watersheds damages the ecological and socio-economic structure of the source watershed as well. Therefore, the smart use of the city existing local resources should be focused. In this context, Büyükçekmece Basin, which is the 3rd most efficient water resource of Istanbul, was selected as the study area. How the urban growth trends of the Basin affected ecological processes between 1990 and 2018 was examined on the basis of the basin whole and protected areas. In order to understand the process well and to obtain detailed information about the reasons and effects of the spread, Corine Field Classification data and satellite imagery were used and land use class maps for ArcGIS environment were prepared and evaluated for the years 1990,2000,2012,2018. According to the results, It is seen that urban area, industrial area and mining areas have increased in the basin, whereas agricultural and forest areas have decreased. This change has negative consequences for the basin when sensitive ecosystems are considered. It was observed that the spread was compact, hollow and axial in itself around the D100 and Tem Motorways, whereas the northern parts of the Basin forests had a splashing spread in rural areas. The driving forces of the spread have evolved under the influence of the driving forces of the economy and demography. With this study, the change of the Basin in a period of nearly 30 years has been examined by pointing to numerical data on spesific dates. In addition, the effects of urban sprawl on the watershed were examined through variables such as socio-economic processes, transport and ecological factors and the relative importance of the relationship between the variables.
Benzer Tezler
- An assessment of 'basin conservation plan' as a tool for ecological resilience of socio-ecological systems: Case of Eğirdir Basin
Sosyo-ekolojik sistemlerin ekolojik dayanıklılığında bir araç olarak 'havza koruma planı'nın irdelenmesi: Eğirdir Havzası örneği
EREN ÇAĞDAŞ BİLGİÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİME TEZER
- Kentsel yayılmanın tarım arazileri üzerindeki etkisi, Konya kenti örneği
The effect of urban sprawl on agricultural lands, The case of Konya
HALE AKSEKİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Şehircilik ve Bölge PlanlamaSelçuk ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ÇAĞLAR MEŞHUR
- İnegöl Ovası'nda kentsel yayılmanın arazi kullanımı ve çevre kaynakları üzerine etkisi
The impact on land use and environmental resources of urban sprawl in Inegöl Plain
SERPİL MENTEŞE
- Uydu görüntüleri ile Kerkük ili ve çevresindeki kentsel yayılmanın izlenmesi
Monitoring the urban sprawl in Kirkuk city and its surrounding regions using satellite images
ABDULLAH FADHILTAWFEEQ ALALAWI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Jeodezi ve FotogrametriErciyes ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA KURBAN
- Ulaşım ağlarının etkisiyle kentsel yayılmanın simülasyon modeli: 3. Boğaz Köprüsü örneği
Simulation model of urban sprawl driven by transportation networks: 3rd Bosphorus Bridge example
İSMAİL ERCÜMENT AYAZLI
Doktora
Türkçe
2011
Jeodezi ve FotogrametriYıldız Teknik ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMAGÜL BATUK
DOÇ. DR. HÜLYA DEMİR