Hemşirelik girişimlerinin yoksul bireylerin kolorektal kanser sağlık inanç algılarına ve tarama davranışlarına etkisi
The effects of nursing interventions on colorectal cancer health belief perceptions and screening behaviours of poor individuals
- Tez No: 645486
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NİHAL GÖRDES AYDOĞDU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hemşirelik, Nursing
- Anahtar Kelimeler: Kolorektal Kanser, Erken Tanı, Yoksulluk, Hemşirelik, Colorectal Cancer, Early Detection, Poverty, Nursing
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Hemşirelik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 143
Özet
Amaç: Bu çalışmanın amacı yoksul bireylere yönelik yapılan hemşirelik girişimlerinin kolorektal kanser (KRK) bilgisi, sağlık inanç algıları ve tarama davranışlarına olan etkisini değerlendirmektir. Yöntem: Girişim öncesi-girişim sonrası deney ve kontrol gruplu yarı deneysel tasarımda olan bu çalışma Zonguldak Karaelmas Mahallesi, Karaelmas Aile Sağlığı Merkezi Bölgesi'nde 50-70 yaş grubunda 64 deney ve 64 kontrol grubu olmak üzere 128 birey üzerinde yürütülmüştür. Veriler Tanıtıcı Bilgi Formu, KRK Bilgi Formu ve KRK'den Korunmaya Yönelik Sağlık İnanç Modeli Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistikler, bağımsız ve bağımlı iki grup arasındaki ortalamaların karşılaştırma analizleri (bağımsız örneklem t testi, bağımlı örneklem t testi, Mann Whitney U testi, Wilcoxon işaretli sıra testi), çoklu regresyon analizi ve Ki-Kare analizi kullanılmıştır. Veri toplama araçlarının güvenirliği“Cronbach Alpha”analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırmaya başlamadan önce Zonguldak İl Sağlık Müdürlüğü'nden, Dokuz Eylül Üniversitesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu'ndan ve çalışmaya katılan bireylerden yazılı izin alınmıştır. Bulgular: Üç aylık izlemden sonra, girişim sonrası KRK Bilgi Puanları deney grubunda kontrol grubuna göre yüksektir ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır. Kolorektal Kanserden Korunmaya Yönelik Sağlık İnanç Modeli Ölçeği ciddiyet, güven-yarar ve sağlık motivasyonu algı puanları deney grubunda, kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksektir (p0.05). Yapılan çoklu doğrusal regresyon analizinde bilgi düzeyinde meydana gelen değişikliğin %35,5'i (R2), güven-yarar algısı puanlarında meydana gelen değişikliğin %35,4'ü (R2) verilen eğitim kaynaklı olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda sağlık motivasyonu algısı puanında meydana gelen değişimin %15,2'si (R2) verilen eğitim ve ailede birinci derece akraba olmasından kaynaklandığı tespit edilmiştir. Üç aylık izlem sonrasında deney grubundaki bireylerin %61.5'i, kontrol grubundaki bireylerin ise %38.5'inin gaitada gizli kan testini uyguladığı tespit edilmiştir. Sonuç: Çalışmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda araştırmacılara, yoksul bireylerin kolorektal kanser taramalarına (GGK ve kolonoskopi) katılımlarındaki engellerin belirlenerek, SİM temelinde engellerin azaltılmasına yönelik farklı girişimsel stratejilerin uygulandığı çalışmalar gerçekleştirmeleri önerilmektedir. Çalışmanın sonuçları, yoksul bireylerin KRK taramalarına katılımlarını artırmada araştırmacılar ve sağlık hizmeti planlayıcılarına yol gösterici olacaktır.
Özet (Çeviri)
Objective: The aim of this study is to evaluate the effects of nursing interventions on poor individuals on colorectal cancer knowledge, health belief perceptions and screening behaviors. Method: This study, which is in the quasi-experimental design with pre-intervention and post-intervention experimental and control groups, was conducted on 128 individuals, including 64 experimental and 64 control groups in the 50-70 age group, in the Karaelmas Family Health Center District of Zonguldak District. The data were collected with the Introductory Information Form, CRC Knowledge Form and the Health Belief Model Scale for Protection from CRC. In the analysis of the data; descriptive statistics, comparison analysis of means between two independent and dependent groups (independent sample t test, dependent sample t test, Mann Whitney U test, Wilcoxon signed rank test), multiple regression analysis and Chi-Square analysis were used. The reliability of the data collection tools was evaluated by the“Cronbach Alpha”analysis. Before starting the research, written permission was obtained from Zonguldak Provincial Health Directorate, Dokuz Eylul University Non-Interventional Research Ethics Committee and individuals participating in the study. Results: After three months of follow-up, post-intervention CRC Information Scores were higher in the experimental group compared to the control group, and the difference was statistically significant. The Health Belief Model Scale for Colorectal Cancer Prevention severity, confidence-benefit and health motivation perception scores were significantly higher in the experimental group compared to the control group (p 0.05). In the multiple linear regression analysis, 35.5% (R2) of the change occurred in the level of knowledge and 35.4% (R2) of the change in the confidence-benefit perception scores were found to be based on education. At the same time, 15.2% (R2) of the change in the health motivation perception score was found to be due to the education given and the first degree relative in the family. After three months of follow-up, it was determined that 61.5% of the individuals in the experimental group and 38.5% of the individuals in the control group had faecal occult blood tests. Conclusion: In line with the results obtained from the study, researchers are advised to identify the barriers in the participation of poor individuals in colorectal cancer screenings (FOB and colonoscopy) and to conduct studies where different interventional strategies are applied based on HBM. The results of the study will guide researchers and healthcare planners in increasing the participation of poor individuals in CRC screening.
Benzer Tezler
- Sağlığı geliştirme modelleri ile yapılan hemşirelik girişimlerinin yoksul kadınların meme ve serviks kanserine yönelik erken tanı davranışlarına etkisi
Effects of nursing interventions which is planned with the health promotion models on the early detection behaviour towards breast and cervical cancer of low income women
NİHAL GÖRDES AYDOĞDU
- Yoksul kadınların meme kanserine yönelik inançlarının mamografi yaptırma davranışları üzerine etkisinin incelenmesi
To investigate the effects of poor women's breast cancer beliefs on mammography behaviors
SEVGİ GÜÇLÜ DEMİRTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk SağlığıDokuz Eylül ÜniversitesiHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİHAL GÖRDES AYDOĞDU
- Hemşirelik girişimlerinin lise öğrencilerinin testis kanserine yönelik sağlık inançları ve erken tanı davranışlarına etkisi
The effect of nursing interventions on high school students' health beliefs and early diagnosis behaviors towards testicular cancer
CAHİT YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk SağlığıErzurum Teknik ÜniversitesiHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİHAL GÖRDES AYDOĞDU
- Koruyucu hemşirelik girişimlerinin üniversite öğrencilerinde obezite riskini azaltmaya etkisi: randomize kontrollü çalışma
The effect of protective nursing interventions on reduction of obesity risk in university students: a randomized controlled trial
TUBA ÖZAYDIN
- Sağlığı geliştirme modellerine dayalı hemşirelik girişimlerinin göçmen kadınlarda meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi
The effect of nursing interventions based on health promotion models on early detection behaviors of breast cancer in migrant women
AYLA TUZCU
Doktora
Türkçe
2013
HemşirelikDokuz Eylül ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZUHAL BAHAR
PROF. DR. SEBAHAT GÖZÜM