Özbekistan'ın büyük güçlerle ilişkileri 1991-2016
Relations of uzbekistan's with the great powers 1991-2016 / озбекистандын улуу державалар менен мамилелери 1991-2016 / взаимоотношения узбекистана с великими державами 1991-2016
- Tez No: 649209
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALTINBEK COLDOŞOV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Orta Asya, Özbekistan, İslam Kerimov, Dış Politika, ABD, Rusya Federasyonu, Central Asia, Uzbekistan, Islam Kerimov, Foreign Policy, USA, Russian Federation Өзбекистан стратегиялык жактан маанилүү болгон тарыхы
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
Özbekistan, stratejik öneme sahip demografisi başta olmak üzere zengin yer altı kaynakları, tarihsel geçmişi ile Orta Asya'nın önde gelen devletlerinden biridir. Bu durum bölgede etkili olmak isteyen bölgesel ve küresel devletlerin de ilgisini çekmektedir. 1991 yılında SSCB'den ayrılan Özbekistan İslam Kerimov liderliğinde ulus inşası sürecini başlatarak bölgede etkin ve tam bağımsız bir devlet kurmak için girişimlere başlamıştır. Özbekistan, kendisi gibi bölgede yeni kurulan devletler ile etnik problemler, radikal dini grupların varlığı, su ve sınır problemleri başta olmak üzere çözülmesi gereken birçok sorunu çözüme kavuşturması gerekmiştir. Rusya Federasyonu'nun“Yakın Çevre”politikası gereği Orta Asya Cumhuriyetleri ile olan irtibatını kesmemesi, Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) özellikle 11 Eylül olaylarından sonra bölgede yeni amaçlar edinmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin de bölgede aktif olma düşünceleri nedeniyle Özbekistan bağımsız bir siyaset yürütmekte oldukça zorlanmıştır. İslam Kerimov ise dış politikada Özbekistan'ın çıkarları doğrultusunda küresel devletleri birbirlerine karşı kullanma yoluna gitmiştir. Bölgedeki radikal dini grupların artması, Tacikistan iç Savaşı ve Afganistan ile yaşanan güvenlik sorunları nedeniyle Özbekistan 11 Eylül olayları sonrasında ABD'ye çağrı yaparak askeri üs temini sağlamış ve bu sayede kendi güvenlik sorunlarını da çözüme kavuşturmayı amaçlamıştır. ABD'nin bölgeye yönelik geniş açılımlar başlatması Özbekistan ile askeri-güvenlik ve ekonomik ilişkiler kurarak stratejik ortaklık seviyesine gelinmesine olanak sağlamıştır. Fakat ABD ile yoğunlaşan ilişkiler, Kerimov'un baskıcı politikaları, insan hakları ihlalleri gibi sebeplerden dolayı zaman zaman eleştirilmesine neden olmuştur. Kerimov'un bu eleştirileri bağımsızlığına karşı tehdit olarak görmesi ile beraber eksen kaymaları yaşanmış ve ABD'ye karşı Rusya ile zaman zaman Çin ile ilişkiler kurularak denge siyaseti güdülmüştür. Bu tez çalışmasında bağımsızlık sonrası Özbekistan'ın ilk Cumhurbaşkanı olan İslam Kerimov dönemindeki (1991-2016) Özbekistan'ın küresel ve bölgesel güçlerle ilişkileri incelenecektir. Bu amaçla birinci bölümde jeopolitik açıdan Orta Asya ve genel özellikleri, Özbekistan'ın, ulus devlet inşasında meydana gelen problemler ele alınacaktır. İkinci bölümde ise siyasal bir güç olarak İslam Kerimov, onun bölgedeki güvenlik algılamaları ve uluslararası aktörlerle ilişkileri değerlendirilecektir. Son bölümde ise İslam Kerimov'un dış politika anlayışına bağlı olarak Özbekistan'ın küresel ve bölgesel devletlerle ilişkileri ele alınacaktır.
Özet (Çeviri)
Uzbekistan is one of the leading states of Central Asia with its strategically important demography, rich underground resources and historical past. This situation also attracts the attention of regional and global states who want to be effective in the region. Uzbekistan which left the USSR in 1991 started the nation-building process and attempts to establish an effective and fully independent state in the region under the leadership of Islam Kerimov. Uzbekistan had to solve many problems such as ethnic problems, presence of radical religious groups, water and border problems with newly established states in the region such as itself. Uzbekistan has had a hard time pursuing an independent policy because of some reasons. First is the implementation of the“Near Environment”policy of the Russian Federation, second is the United States' (USA) new goals in the region, especially after the September 11 events, and the third one is an aim of People's Republic of China to be active in the region. Islam Kerimov, on the other hand, tried to use global states against each other in line with the interests of Uzbekistan in foreign policy. Due to the increase of the radical religious groups in the region, the Civil War of Tajikistan and the security problems with Afghanistan, Uzbekistan called the USA after the September 11 incidents and provided a military base and aimed to solve its own security problems. The fact that the USA initiated broad initiatives for the region has enabled military-security and economic relations with Uzbekistan to reach the level of strategic partnership. However, intensified relations with the USA have been criticized from time to time for reasons such as Kerimov's oppressive policies, human rights violations. Since Kerimov saw these criticisms as a threat to Uzbekistan independence, axis shifts have occurred and balance politics has been pursued by establishing relations with Russia and China from time to time against the USA. In this thesis, the relations between Uzbekistan and global and regional powers in the period of Islam Kerimov (1991-2016), the first President of Uzbekistan after independence, will be examined. For this purpose, in the first chapter, the geopolitical aspects of Central Asia and its general characteristics, problems occurring in the nation-state construction of Uzbekistan will be discussed. In the second part, Islam Kerimov as a political power, his perceptions of security in the region and his relations with international actors will be evaluated. In the last section, Uzbekistan's relations with global and regional states will be discussed, depending on Islam Kerimov's understanding of foreign policy.
Benzer Tezler
- Yakın çevre doktrini ve Özbekistan dış politikasında Rusya faktörü (1991-2021)
The near abroad doctrine and the factor of Russia in the foreign policy of Uzbekistan (1991-2021)
FAZLİDDİN MADIEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Uluslararası İlişkilerKarabük ÜniversitesiUluslararası Politik Ekonomi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ASKER
- Avrasya stratejik yaklaşımı açısından Kazakistan-Çin enerji ilişkileri
Kazakhstan-China energy relations in Eurasia strategical opinion
AHMET UFUK KARADENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Uluslararası İlişkilerGebze Yüksek Teknoloji EnstitüsüStrateji Bilimi Bölümü
PROF. DR. ABDÜLKADİR AKÇİN
- Bölgesel kolektif güvenlik arayışları: Orta Asya örneği
Seeking regional collective security: The case of Central Asia
ERDAL DÜZDABAN
Doktora
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerKocaeli ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İRFAN KAYA ÜLGER
- Kuşak ve yol projesinin ekonomi politiği ve Türkistan
Political economy of belt and road project and Turkestan
FİGEN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
EkonomiGazi ÜniversitesiUluslararası Ticaret Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF OKUR
- Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Amerika Birleşik devletlerinin Orta Asya politikası
Central asian policy of the United States of America after the breakup of the Soviet Union
ŞATLIK AMANOV
Doktora
Türkçe
2007
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF.DR. REFET YİNANÇ