Bölgesel kolektif güvenlik arayışları: Orta Asya örneği
Seeking regional collective security: The case of Central Asia
- Tez No: 620168
- Danışmanlar: PROF. DR. İRFAN KAYA ÜLGER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Orta Asya, Güvenlik Sorunları, Güvenlik Yaklaşımı, KGAÖ, ŞİÖ, AGİT, Central Asia, Security Issues, Security Approach, CSTO, SCO, OSCE
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 339
Özet
Coğrafi Orta Asya'nın sınırları İran ve Pakistan'ın kuzey bölgeleri, Afganistan ve Moğolistan'ı içermektedir. Siyasi Orta Asya ise SSCB sonrasında bağımsızlık kazanan Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan'dan oluşmaktadır. Bu ülkeleri ihtiva eden bölge, XIX. yüzyıl ortalarında Rus çarlığının denetimi altına alınmadan önce Türkistan olarak adlandırılmıştır. Çin işgali altında kalan Doğu Türkistan haricinde kalan bu bölge, günümüzde Batı Türkistan'ı oluşturmaktadır. Bu çalışma, SSCB sonrası dönemde Batı Türkistan'da bulunan 5 Orta Asya Cumhuriyetinin“ulus oluşturma”ve“devlet oluşturma”projelerine paralel seyir takip eden güvenlik arayışlarını inceleme amacı taşımaktadır. Çalışmanın temel hipotezi şudur: Bölgesel kolektif güvenlik işbirliği; güvenlik sorunları temelinde göreli kazançların ve aynı coğrafyada gücün başka bir devletin ele geçmesini önlemek amacıyla hegemon bir devletin kurallarını ve gelişimini sağladığı bölgesel örgütler içerisinde gerçekleşebilir. Bu kapsamda, bağımlı değişken güvenlik işbirliği, bağımsız değişkenler ise güvenlik sorunları, Orta Asya devletlerinin güvenlik yaklaşımı, büyük ve bölgesel güçlerin bölgedeki güvenlik politikalarından oluşmaktadır. Çalışmanın teorik temeli, Neorealizm'in temel görüşlerine dayanmaktadır. Devletler, anarşik karakter taşıyan uluslararası siyasal sistemde, ulusal güçlerini arttırmak, faydalarını maksimize ve zararlarını minimize etmek için çaba gösterirler, güç dengesi sistemi içerisinde varlıklarını sürdürmeye çalışırlar. Bir devlet için askeri ve güvenlik konuları her zaman önceliklidir ve hayati ehemmiyet taşır. Bu çalışmada Orta Asya devletlerinin bölgesel güvenlik tesisi bakımından süper güç ABD, büyük güçler Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti ile bölgesel güç kategorisinde yer alan Türkiye ve İran ile ilişkileri incelenmiştir. Bölgedeki temel güvenlik sorunları, Afganistan'dan kaynaklanan istikrarsızlık, terörizm, radikalizm, uyuşturucu ticareti, organize suç örgütleri ve devletler arasındaki sınır, su ve toprak anlaşmazlıkları olarak belirlenmiştir. Bölge devletlerinin ve diğer aktörlerin güvenlik yaklaşımlarının birbirinden farklılık gösterdiği ortamda bölgesel güvenlik, büyük güç kategorisinde bulunan Rusya ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin baskın pozisyonda bulunduğu Şanghay İşbirliği Örgütü ve Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü şemsiyesi altında sağlanan işbirliğine dayanmaktadır. Bu bölgesel örgütler Amerika, Avrupa ve Afrika kıtasında kurulan ve güvenlik yönü ağır basan Amerika Devletleri Örgütü, Batı Avrupa Birliği, Arap Birliği, Afrika Birliği ve Batı Afrika Devletleri Ekonomi Topluluğuna kısmen benzerlik göstermektedir. Bölge devletleri, kimi alanlarda NATO ve AGİT gibi kuruluşlarla güvenlik temelinde işbirliği yapmışlar ise de bölgesel güvenlik, esas olarak Orta Asya Devletleri üzerinde doğrudan ve dolaylı olarak nüfuz sahibi olan Rusya ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin sınırlarını belirlediği ve yönlendirdiği uluslararası örgütler kanalıyla sağlanmaktadır. Orta Asya'da bu kapsamda sağlanan siyasal istikrar, Neorealizm'in temel kabulleri ile örtüşmektedir. Bölge devletlerinin, ulusal çıkarları temelinde bölgesel ve büyük güçlerle işbirliğine gitmeleri, siyasal istikrarsızlık yaratan unsurlarla mücadele edilmesi, siyasal istikrar ve bölgesel güvenliğe katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Geographical Central Asia borders include Afghanistan, Mongolia and the northern regions of Iran along with Pakistan. Political Central Asia consists of Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, and Uzbekistan, which gained independence after the USSR. The region containing these countries was called Turkestan in the middle of the XIX century before it was taken under the control of the Russian tsarist. Except for East Turkistan, which is under the occupation of China, this region constitutes West Turkistan today. This study aims to examine the security seeking of the 5 Central Asian Republics, located in West Turkistan in the post-USSR period, parallel to the establishing“nation-building”and“state-building”projects in the respective republics. The main hypothesis of the study is as follows; regional collective security cooperation can take place within regional organizations where hegemon state ensures the rules and development of the regional organizations based on security issues to prevent relative gains and power from another state seizing power in the same geography. In this context, the dependent variable consists of security cooperation while independent variables consist of security problems, security approach of Central Asian states, and the security policies of major and regional powers in the region. The theoretical basis of the study is based on the basic views of Neorealism. The states try to increase their national strength, maximize benefits, and minimize losses in an international political system that has an anarchic character, in other words, the states try to survive within the environment, which has the balance of power system. Military and security matters are always a priority and have vital importance for the states. In this study, the relations of the Central Asian state with the superpower US, major powers the Russian Federation and the People's Republic of China, and with the regional powers, Turkey and Iran have been examined in terms of establishing regional security. The main security problems in the region have been identified such as the instability caused by Afghanistan, terrorism, radicalism, illicit drug trade, the activities of organized crime organizations, border issues, water and land disputes. The regional security is based on cooperation under the umbrella of the Shanghai Cooperation Organization and the Collective Security Treaty Organization, where Russia and the People's Republic of China, which is in the major power category, are in the dominant position, in the environment where the security approaches of the regional states and other actors differ from each other. These regional organizations are partially similar to the Organization of the American States, the Western European Union, the Arab League, the African Union, and the Western African States Economic Community, established in the Americas, Europe, and Africa. Although regional states have cooperated on security grounds with organizations such as NATO and OSCE in some areas, the regional security provided through international organizations that Russia and People's Republic of China, which has direct and indirect influence mainly on the Central Asian States, define the limits of relations and control the relations. The political stability achieved in this context in Central Asia coincides with the basic assumptions of Neorealism. The cooperation of regional states with regional and major powers based on their national interests contributes to political stability and regional security and combating the elements that create political instability.
Benzer Tezler
- Putin dönemi Rus dış politikasında batı'ya karşı 'yumuşak dengeleme' arayışları
Russia's 'soft balancing' policy against west under Putin
GÜRHAN ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Uluslararası İlişkilerEskişehir Osmangazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM KÖREMEZLİ
- Bölgesel örgütlerin barış operasyonlarındaki rol ve etkinliklerinin analizi
Analysis of the role and efficiencies of regional organizations in peace operations
MUSTAFA ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Uluslararası İlişkilerKara Harp Okulu KomutanlığıGüvenlik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CANAN ATEŞ EKŞİ
- Bölgesel güvenlik; Türkiye ve Rusya işbirliği
Regional security; Turkey and Russia cooperation
ÖZGE IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Kamu YönetimiAkdeniz ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. BİLGİ KÜÇÜKCAN
- Orta Asya'da güvenlik sorunları ve bölgeye yönelik işbirliği girişimleri
Central Asian security issues and cooperative initiatives
İBRAHİM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Uluslararası İlişkilerKara Harp Okulu KomutanlığıGüvenlik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MİTAT ÇELİKPALA
- Orta Asya'da bir güvenlik örgütü olarak Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü
The Collective Treaty Security Organization as a security organization in Central Asia
BEİBİT BAİMURATOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Uluslararası İlişkilerİstanbul Ticaret ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SARE AYDIN