Abdülaziz B. Suûd ve Suûdi Arabistan'ın devletleşme süreci (1902-1932)
Abd al-'Azīz B. Saud and the state formation period of Saudi Arabia (1902-1932)
- Tez No: 649621
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN ALİ ŞAHİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, İngiltere, Abdülaziz b. Suud, Vehhâbîler, I. Dünya Savaşı, Ottoman Empire, England, Abd al-'Azīz b. Saud, Wahhabis, World War I
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 333
Özet
Bu çalışmada, Orta Doğu'daki en etkili dinî hareketlerden Vehhâbîliğin Abdülaziz b. Suûd öncülüğünde devlet kurma süreci işlendi. Buna bağlı olarak bu süreçte etkileri olan Vehhâbîliğin doğuşu, Osmanlı Devleti ve İngiltere ile civardaki yerel güçlerle ilişkilerinin ve küçük bir yerel güçten nasıl bir devlet inşa edebildikleri sorularının cevaplanması amaçlandı. Bu amaca ulaşabilmek için Suûdîlerin devletlerini inşa süreçleri çevre, insan ve dış etkiler göz önüne alınarak kronolojik çevreye oturtulmaya çalışıldı. Bölgedeki insan ve çevre faktörlerinin anlaşılabilmesi için özellikle de coğrafya ile bir sebeple yolları kesişen seyyah ya da resmi görevlilerin hatıratları edinildi. Özellikle de birbirleri ile iç içe geçmiş çok sayıda olayın aydınlatılabilmesi için Osmanlı ve İngiliz arşiv vesikalarına, tetkik eserlere ve makalelere başvuruldu. Bu kaynaklardan İbn Suûd'un Osmanlı Devleti karşısında ilerleyişinin arka planında devletin içinde bulunduğu zorlukların çok büyük etkisinin olduğu ve devletin karşılaştığı güçlüklerden faydalanmaya çalıştığı anlaşılmaktadır. Örneğin, Trablusgarp ve Balkan Savaşları'nın yol açtığı sıkıntılarla mücadele edilirken İbn Suud bu ortamdan yararlanarak el-Âhsa'yı ele geçirme yoluna gitti. İngiltere'nin bölgedeki varlığından ihtiyaç duyduğu malzemeleri temine çalışarak istifade etmeye çalıştı. Osmanlı Devleti ve İngiltere ile antlaşmalar imzalayarak her iki tarafla da ilişkisinin olduğunu tescilledi. I. Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı Devleti'nin cihad ilanı karşısında Bağdat dolaylarında İngilizlere karşı yürütülen savaşa karşı Osmanlı Devleti'nin yanında yer alacağı beklentisini uyandırdı. Bu süreçte bir taraftanda Cox, Shakespear ve ardından Philby gibi İngiliz yetkililerle yakın ilişki de bulunmaktan geri durmadı. Şerif Hüseyin ve İbn Reşîd politikaları bakımından her iki devletle de uzlaşmazlıklara sahip olsa da savaş boyunca gücünü muhafaza edebildi. Savaş sonrasında, İngiltere'nin Osmanlı Devleti'nin eski topraklarını işgali ve Osmanlı Devleti'nin parçalanması ile ortaya çıkan yeni fırsatları değerlendirmeyi bildi. Bilhassa sömürgeci İngilizlerin büyük emellerine ulaşması sonrasında Şerif Hüseyin'i yalnız bırakması ile Haşimiler ve İbn Reşîd'i devre dışı bıraktı. Kurduğu devleti İngilizlere kabul ettirerek onlarla Irak ve Mavera-yı Ürdün ile sınırlarının çizilmesi müzakerelerini yaptı. Vehhâbî devletini kurarak ülkesinin refahını sağlanmaya ve dış ilişkiler tesis etmeye çalıştı.
Özet (Çeviri)
In this study, Wahhabism, one of the most influential religious movements in the Middle East, the state-building process was carried out under the leadership of Abd al-'Azīz b. Saud. Accordingly, it was aimed to answer the questions of the emergence of Wahhabism, which had effects in this process, their relations with the Ottoman Empire and Britain and local powers in the vicinity, and what kind of a state they could build from a small local power. In order to achieve this goal, the process of building the states of the Saudis was tried to be placed in a chronological environment based on the environment, human and external influences. In order to understand the human and environmental factors in the region, the memories of travelers or officials whose paths crossed with the geography for some reason were obtained. In particular, Ottoman and British archive documents, other books and articles were used to shed light on numerous intertwined events. From these sources, it is understood that the difficulties of the state had a great impact on the background of Ibn Saud's advance against the Ottoman Empire and that the state was trying to take advantage of the difficulties it faced. For example, while struggling with the troubles caused by the Tripoli and Balkan Wars, Ibn Saud took advantage of this environment and took the road to capture al-Ahsa. He tried to take advantage of Britain's presence in the region by trying to supply the materials it needed. By signing treaties with the Ottoman Empire and Britain, it confirmed that it has relations with both parties. In the years of World War I, against the Ottoman Empire's declaration of jihad, it aroused the expectation that it would stand by the Ottoman Empire against the war against the British in Baghdad. Meanwhile, Cox did not hesitate to maintain close relations with British officials such as Shakespear and then Philby. Although Sharif Hussein and bin Rasheed had disagreements with both states in terms of their policies, he was able to maintain his power throughout the war. After the war, he was able to take advantage of the new opportunities that emerged with Britain's occupation of the former lands of the Ottoman Empire and the disintegration of the Ottoman Empire. Especially after the colonialist British achieved their great ambitions, he left Sharif Hussein alone and he eliminated the Hashemites and bin Rasheed. He made the British accept the state he founded and negotiated with them to draw the borders with Iraq and Trans-Jordan. He tried to establish the welfare of the country and establish foreign relations by establishing the Wahhabi state.
Benzer Tezler
- M. M. Futeyyih'in Necd El-İhvan Fırkası veya bugünkü Vehhabilik isimli eseri ışığında Necd İhvanı Teşkilatı ve son Suud Devletinin kuruluşu
The organisation of the ikhwan of Najd and the establishment of the last saudi state in the light of the work of M. M. Futayyih entitled Najd al-İkhwan firkasi veya bugünkü Vehhabilik
OSMAN DEMİRCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
TarihMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ALİ BÜYÜKKARA
- Harry St. John Bridger Philby: Hayatı ve Vehhâbî Devleti'nin kuruluşundaki rolü
Harry St. John Bridger Philby: His life and The Role in The Establishment of The Wahhabi State
LEYLİ SEDEF KALAYCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DALKILIÇ
- Türkiye-Suudi Arabistan siyasi ilişkileri (2002-2020)
Political relations between Turkey and Saudi Arabia (2002-2020)
EMİNE SAVAŞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Uluslararası İlişkilerAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiŞarkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI MUSTAFA ERAVCI
- Yüzbaşı William Henry İrvine Shakespear'in Ortadoğu'daki sosyal ve siyasi faaliyetleri
The social and political activities of Captain William Henry İrvine Shakespear in the Middle East
SERHAT BAL
- Ahsa Sancağında Osmanlı idari yapısı (1871-1914)
Ottoman administrative structure in Ahsa Sanjak (1871-1914)
HÜMEYRA TÜFEKÇİ PARLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKERİYYA KURŞUN