Tarih-i Humûlî (Çeviri ve değerlendirme)
Tarih-i Humûlî (Translation and evaluation)
- Tez No: 650148
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMED BİLAL ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Tarih-İ Humulî, Türkistan, Buhara Hanlığı, Mangıt Hanedanı, Tarikh-i Khumulî, Turkistan, Bukhara Khanate, Manghit Dynasty
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 444
Özet
Türkistan Hanlıklarının en eski ve büyüğü olan Buhara Hanlığı'nın önemli kaynaklarından biri olan Tarih-i Humulî, 1836-1847 yılları arasında Ebu'l-Fuzulî lakabını taşıyan tarihçi tarafından kaleme alınmıştır. Bu eser 1740 yılında büyük Türk hükümdarı Nadir Şah'ın Türkistan'ı işgali ve Buhara Hanlığı'nda kargaşanın en yüksek seviyede olduğu, düzen ve istikrarın ciddi manada bozulduğu bir dönemi anlatması açısından önemlidir. Tarih-i Humulî 1740-1830 yılları arası Buhara Hanlığı tarihini merkeze almıştır. Diğer ana kaynaklar ile araştırma eserlerin verdiği bilgilerle karşılaştırarak kaynağın değeri, ayrıntıları ve farklılığı ortaya koyulmuştur. Bu çalışmamızda Türkiye'de tarih alanında henüz incelenmeyen, 1740-1830 yılları arasında gerçekleşen olayları anlatan ve Farsça dilinde yazılan Tarih-i Humulî kitabinin Türkiye Türkçesine aktarımı yapılmıştır. Bu eserde söz edilen olaylar çerçevesinde Buhara Hanlığı'nın Mangıtlar döneminin değerlendirilmesi yapılmıştır. Vakayinamenin orijinal Farsça el yazması matbu Farsçaya Gulam Kerimî ve İrade Kayumova tarafından aktarılarak 2013 yılında yayımlanmıştır. Eserin bu Farsça nüshası fotokopi şeklinde tezin son kısmına yerleştirilmiştir. Eserin Türkiye Türkçesine çevirisi ve değerlendirmesi tarih araştırma tarzı ve metoduna göre ulaştığımız kitap çerçevesinde iç ve dış tenkite tabi tutularak yapılmıştır. Eseri Farsçadan Türkçeye çevirirken Farsça şiirleri de mümkün olduğunca basit bir şekilde çevirmeye çalıştık. Ayet-i kerimeleri uygun şekilde koyup hükümdarların uzun uzadıya anılan unvanlarını ise kısaltarak belirttik. Bu eserin çevirisi ile dönem araştırmalarına ilginin artacağı kanaatindeyiz.
Özet (Çeviri)
Tarih-i Humulî (History of Khumuli), one of the most important sources of the Khanate of Bukhara, the oldest and largest one among the Turkestan Khanates, was written by the historian who was nicknamed Abu'l-Fuzulî between 1836-1847. This work is important in terms of describing the invasion of Turkistan by the great Turkish ruler Nadir Shah in 1740 and a period when the disorder was at the highest level in the Khanate of Bukhara and the order and stability were seriously disturbed. Tarih-i Humulî focused on the history of the Khanate of Bukhara between 1740 and 1830. The value, details and differences of the source were revealed by comparing it with the information provided by the research works and other main sources. In this study, Tarih-i Humulî, which has not investigated yet in the field of history in Turkey and describes the events that took place between the years of 1740-1830, was translated from Persian language to Turkish. Within the framework of the events mentioned in this work, an evaluation has been made of the Manghit period of the Khanate of Bukhara. The original Persian manuscript of the chronicle was published in 2013 with a printed Persian translation by Ghulom Kerimiy and Iroda Qayumova. This Persian version of the work has been placed at the end of the thesis in photocopy form. The translation into Turkish and its evaluation was conducted framework within which we reached by the style and method of historical research subjected to internal and external criticism. While translating the work from Persian to Turkish, we tried to translate Persian poems as simply as possible. We put the verses appropriately and shortened the titles of rulers that were mentioned at length. We believe that with the translation of this work, interest in period of research will increase.
Benzer Tezler
- Tayyâr-zâde Ahmed Atâ'nın Tuhfetü'l-Fârisîn fî Ahvâli Huyûli'l-Mücâhidîn adlı Baytar-nâmesi (Giriş, inceleme, tenkitli metin, açıklamalı dizin, tıpkıbasım)
Tayyâr-zâde Ahmed Atâ's Baytar-nâme named Tuhfetü'l-Fârisîn fî Ahvâli Huyûli'l-Mücâhidîn (Introduction, analysing, criticized text, annotated index, facsimile)
ESMA KÜÇÜK
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT ŞEN
- Tuhfetü'l-Fârisîn fî-Ahvâli Huyûli'l-Mücâhidîn isimli eserin transkripti ve değerlendirmesi
Tuhfetü'l-Fâri̇sîn fî-Ahvâli̇ Huyûli̇'l –Mücâhi̇dîn the named work transcript and evaluation
ÖZKAN YILMAZ
- İstanbul adalarının doğal ve ekzotik bitki türlerinin adalar peyzajındaki yeri ve önemi üzerine araştırmalar
Başlık çevirisi yok
ADNAN UZUN
Doktora
Türkçe
1991
Peyzaj Mimarlığıİstanbul ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FAİK YALTIRIK
- 'Tarih-i Nadir Şâh' adlı esere göre 18. yüzyılın ilk yarısında İran (Transkripsiyon ve tahlili)
According to the work titled 'Tarih-i Nadir Şah', İran (transcripted and analyzed) in the first half of the 18th century
MUHAMMED ÖZBEK