Mewlûda Heyderî (Şêx Muhemmed Emînê Heyderî) û berawirdkirinawê bi mewlûda Bateyî re
Heyderî'nîn (Şêx Muhemmed Emînê Heyderî) mevlîdî ve Bateyî'nîn mevlîdî île karşılaştırılması / The mawlid of Heyderî (Şêx Muhemmed Emînê Heyderî) and the comparison of the mawlid of himand Bateyî's
- Tez No: 652085
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDURRAHMAN ADAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Mardin Artuklu Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 191
Özet
Şeyh Muhemmed Emin el-Heyderi 1927 yılında Nusaybin' e bağlı Kalecik köyünde dünyaya gelmiştir. Şeyh Ahmed el-Heyderi' nin oğludur. Mewlîdı'n-Nebi adındaki eseri Kürt Edebiyatının Kurmanci lehçesiyle Mela Bateyi' den sonra yazılmış üçüncü mevlididir. Yazılmış olan ikinci mevlid ise Molla Siraceddin Xelîlî tarafından kaleme alınmıştır. Bu çalışmada Mela Heyderi ile Mela Bateyi' nin mevlidleri karşılaştırlmıştır. Mela Bateyi'nin Mevlidi'nin Mela Heyderi üzerinde bütün yönleriyle etkisinin ne kadar olduğu değerlendirilmiştir. Tezin hazırlık aşaması dışında, tez üç bölüm ve bir sonuç kısmından oluşmaktadır. Başta teorik bilgilere yer verdik. Konu, amaç, çalışma yöntemi ve kapsamı burada açıklanmıştır. Daha sonra tüm yönleriyle mevlid üzerine bilgiler yer almaktadır. Bunun yanında Kürtçe yazılmış mevlidler hakkında da bilgi verilmiştir. Son olarak birinci bölüme girmeden karşılaştırma konusu iki şairin biyografileri bulunmaktadır. Birinci bölümde Mela Heyderi' nin birbirinden farklı el yazması ve basılmış mevlidleri tanıtıldı. Karşılaştırma sonucuna göre orijinaline yakın bir metin edisyon kritik dahilinde uluslararası transkripsiyon kuralları çerçevesinde latinize edildi. İkinci bölümde hem şekil açısından hem de içerik açısından Mela Heyderi' nin Mevlid'i üzerinde araştırma yapıldı ve çıkan sonuçlar değerlendirilerek sunuldu. Üçüncü bölümde mevlidler şekil ve içerik açısından karşılaştırıldı. Çalışmanın sonunda ortaya çıkan karşılaştırma sonuçları sonuç bölümünde belirtildi. Fark, benzerlik ve ortak yönler bu bölümde gösterilerek çalışma sonlandırıldı.
Özet (Çeviri)
Şêx Muhemmed Emin Al-Heyderi was born in Kalecik village in 1927. He is the son of Şêx Ahmed Al-Heyderi. His work called Mawlidi'n-Nebi is the third Mawlid written after Mela Bateyi in the Kurmanci dialect of Kurdish literature. The second îs Mola Sîraceddîn Xelîlî's. In this study, the mawlids of Mela Heyderi and Mela Bateyi were compared. The impact of Mela Bateyi on all aspects of Mawlidi's Mela Heyderi has been evaluated. Apart from the preparation phase of the thesis, the thesis consists of three parts and one concluding part. At first we included theoretical information. The subject, purpose, method and scope of work are described here. In addition, information about mawlids written in Kurdish has been given. Finally, there are biographies of two poets subject to comparison without going into the first chapter. The first chapter introduces Mela Heyderi's different manuscripts and printed mawlids. According to the comparison result, a text close to the original was Latinized under international transcription rules within the critical of the edition. In the second part, both in terms of shape and content, research was carried out on the Mevlid of Mela Heyderi and the results were evaluated and presented. In the third part the mawlids were compared in terms of shape and content.The results of the comparison revealed at the end of the study were indicated in the results section. Differences, similarities and commons were shown in this section and the study was terminated. Şêx Muhemmed Emîn el-Heyderî di sala 1927an de li gundê Kelehê (Kalecik) girêdayî Nisêbînê ye hatiye dinyê. Kurê Şêx Ehmedê Heyderî ye. Mewlûda wî ya bi navê Mewlîdi'n-Nebî piştî Mela Bateyî di edebiyata Kurdî ya Kurmancî de mewlûda sêyem e. Ya duyem ji hêla Mela Sîraceddîn Xelîlî hatiye nivîsandin. Di vê xebatê de Mewlûda Heyderî û ya Bateyî hatine berawirdkirin. Ji her aliyî ve tespîtkirina bandora Mewlûda Bateyî li ser a Mela Heyderî çiqas çêbûye hatiye nirxandin. Ji bilî rêbaza amadekirinê tez ji sê beş û encamekê pêk tê. Di serî de me cih daye agahiyên teorîk. Mijar, armanc û rêbaza xebatê di vir de hatiye dîyarkirin. Piştre pênaseya mewlûdê bi awayekî giştî heye. Li ser mewlûdên Kurdî jî bi gelemperî agahî hatiye dayîn. Herî dawî jînenigariya herdû mewlûdnûsan cî digre. Di beşa yekem de li ser nasandina çap û destxetên mewlûdên ji hev cuda yên Mela Heyderî hatiye sekinîn. Dû re di encama berawirdkirina nusxeyan de metna resen hatiye amadekirin. Piştî agahiyên berfireh bi rêbaza metna rexneyî li gorî alfebeya navneteweyî metn hatiye latînîzekirin. Di beşa duyem de bi gelemperî metna mewlûdê hatiye vekolîn. Hem ji aliyê derekî hem ji aliyê naverokê ve bi hûrgulî taybetiyên wê hatiye dîyarkirin. Di beşa seyêm de ji aliyê binyada rûxsarî ve mewlûd hatine berawirdkirin. Herwiha berhem ji hêla tertîb, hecm, nav, sebebê te'lîfê, teşeya nezmê, kêş, qafiye, redîf, şêwaz, ziman û hwd ve hatine nirxandin. Piştre berhem ji aliyê hunerên edebî ve hatine berawirdkirin. Dû re jî me naveroka her du mewlûdan muqayese kiriye. Herî dawî jî li gorî berawirdkirinê beşek encamê hatiye dîyarkirin. Di encamê de wekhevî, hevbeşî û cudahiyên navbera her dû mewlûdan cî digre.
Benzer Tezler
- Mewlûda Mela Sîraceddînê xelîlî û berawirdkirina wê bi mewlûda Mela Huseynê Bateyî re
Molla Siraceddin Halili ve Molla Hüseyin Bateyi'nin mevlitlerinin karşılaştırılması
ABDURRAHMAN AKIN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ADAK
- Mewlûda mela Huseynê Bateyî
Molla Huseyin Bate mevlidi
ZİVER İLHAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2013
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDURRAHMAN ADAK
- Molla Abdurrahman Veledi'nin hayatı, sanatı ve Mevlida Fağri Alem Muhammed (sa) eserinin incelenmesi ve diğer Kürtçe mevlidler arasındaki yerinin incelenmesi
(Jiyan u Hunera Molla Abdurrahman Weledi u Lekolina berhama Mevluda Faxri Aleme Muhammed (sa) u mukayesya vi mewludi din nava mevlude Kurmanci de çı ye)
MEHMET ŞENTÜRK
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMuş Alparslan ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TURAN GÜLER
- Mewlûdname'ya Mela Huseynê Bateyî: Bandora wê ya liser ziman, çand û wêjeya Kurdî
Molla Hüseyn-i Bateyi'nin Mevlidi: Kürt kültürü, dili ve edebiyatı üzerindeki etkisi
İDRİS KAVAL
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VECHİ SÖNMEZ
- Îqtîbas dı edebîyata kurdî ya klasîk da (Helbestên melayê cizîrî, feqîyê teyran, ehmedê xanî û melayê bateyî)
Başlık çevirisi yok
VEYSİ İNCİ
Yüksek Lisans
Kürtçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ