Mewlûda mela Huseynê Bateyî
Molla Huseyin Bate mevlidi
- Tez No: 449828
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABDURRAHMAN ADAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Mardin Artuklu Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 178
Özet
Molla Hüseyin Bateyî, aslen Bate köyünden olup edebî mahlasını da buradan almıştır. Bugün Bate köyü idari olarak Şırnak'ın Beytüşşebab ilçesine bağlıdır. Bateyî, Klasik Kürt Edebiyatının en önemli şairlerindendir. Gerçek adı, doğumu ve yaşadığı yüzyıl hakkında araştırmacılar farklı sonuçlara varmışlardır. Bize göre; gerçek adı Molla Hüseyin Bateyî olup XVII. ve XVIII. yüzyıllarda yaşamıştır. Bateyî, Kürt edebiyatında mevlit yazan ilk şairdir. Şair, mevlidini mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır. Eserde Allah'ı ve Hz. Muhammed'i öven mısralar olmakla beraber hz.Muhammed'in doğumu, çocukluğu mucizevî bir şekilde anlatılmıştır.“Hemaîl”adlı kitabı daha çok dua, Kuran-ı Kerim ayetleri ve büyüye karşı korunma ile ilgili sözlerden oluşur. Arapça ve Farsça yazılan bu eserin derkenarlarında Kürtçe açıklamalar vardır. Edebiyat tarihi kitaplarında her ne kadar“Zembîlfiroş”adlı manzume Bateyî'ye nispet edilse de şimdiye kadar üzerinde Bateyî mahlası olan bu manzumenin bir nüshası bizim tarafımızdan tespit edilmedi. Dağınık olarak değişik yerlerde bulunan şiirleri, son yıllarda toplanmıştır. İçerik ve tema açısından bu şiirlerin bazıları münacat bazıları naat türünden olup bazıları da beşeri aşk temalı şiirlerdir. Bu tezde özellikle şu sorunun izinde araştırma yapıldı : Acaba Molla Bateyi'nin mevlidinin nüsha ve baskıları arasında hangi açılardan fark vardır? Bu sorunun cevabı için mevlid metninin edisyon kritiği yapıldı. Bu“Edisyon Kritik”çalışmasında Bateyî mevlidinin 22 nüshası hakkında bilgi verildi ve bunlardan özellikle uygun olanlar karşılaştırıldı. Bu şekilde hiçbir anlamı olmayan ve iyi okunmayan sözcükler metin restorasyonu çerçevesinde düzeltildi. Sonuçta ortaya çıktı ki Mevlidin baskı ve nüshaları; sayfa sayıları, sözcüklerin yazımı, başlıklar, salavat beyitleri,“Eṣ-ṣelatu ʿaleyk es-selamu ʿaleyk”bölümü ve içinde“Merheba”beyitleri bulunan bölüm açısından birbirinden farklıdır. Fakat eksik sayfaları olan nüshalar hariç, içerik bakımından tüm nüshalar birbirlerine benzemektedirler.
Özet (Çeviri)
Mollah Huseyn Bateyî originally from the village of Batê and he has taken his pen name from there. Today Batê village, administratively Beytüşşebab depends on the town of Sirnak.Bateyî is one of the most important poet of Classical Kurdish Literature. Researchers have different recults about his real name, birth and lived a century. According to this work; his real name is Molla Huseyin Bateyî, he lived in 17th and 18th centuries. Bateyî, is the owner of the literary works personality. He is the first mewlûd writer poet in Kurdish literature. The Mewlûd which written by poet, in accordance with mewlûd writting tradition, it has written with shape of poetry masnavi. Although there are verses praising about Allah and Muhammed in this work, Muhammad's birth, his childhood, has been explained in a miraculous way. His book,“Hemaîl”consists of the words of more prayers, Qur'an verses and words which sayings regarding protection against magic trick. This work written in Arabic and Persian and it has Kurdish description on the edges of the page. Although“Zembîlfiroş”poem belongs of Bateyî in the some history of literature, so far a copy of this poem which is with pen name of the Bateyî not detected by us. His poems which as the scattered in various places, concentrated in recent years. Some of these poems in terms of content and theme, are munacaat some of these naat some of them are also human love themed poems. In this thesis, especially following in the footsteps of the problem, research was done : I wonder what ways there is a difference between copies and prints of Mollah Bateyî's Mewlûd. In this“Critical Edition”was given information about the 22 copies of the Mewlûd of Bateyî. One of them, especially compared to the appropriate ones. İn this way, word which doesn't mean anything and doesn't good read, were corrected within the framework of the restoration of the text. As a result appeared, that Mevlid prints and copies; are different in page numbers, spelling of words, titles, Salavat couplets, section of“Eṣṣelatu ʿaleyk esselamu ʿaleyk”and“Merheba”But outside pages missing copies of the mewlud, in terms of content of all copies are similar to each other.
Benzer Tezler
- Mewlûda Mela Sîraceddînê xelîlî û berawirdkirina wê bi mewlûda Mela Huseynê Bateyî re
Molla Siraceddin Halili ve Molla Hüseyin Bateyi'nin mevlitlerinin karşılaştırılması
ABDURRAHMAN AKIN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ADAK
- Mewlûdname'ya Mela Huseynê Bateyî: Bandora wê ya liser ziman, çand û wêjeya Kurdî
Molla Hüseyn-i Bateyi'nin Mevlidi: Kürt kültürü, dili ve edebiyatı üzerindeki etkisi
İDRİS KAVAL
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VECHİ SÖNMEZ
- Mewlûda Heyderî (Şêx Muhemmed Emînê Heyderî) û berawirdkirinawê bi mewlûda Bateyî re
Heyderî'nîn (Şêx Muhemmed Emînê Heyderî) mevlîdî ve Bateyî'nîn mevlîdî île karşılaştırılması / The mawlid of Heyderî (Şêx Muhemmed Emînê Heyderî) and the comparison of the mawlid of himand Bateyî's
MUSTAFA ERTAŞ
Yüksek Lisans
Kürtçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ADAK
- Îqtîbas dı edebîyata kurdî ya klasîk da (Helbestên melayê cizîrî, feqîyê teyran, ehmedê xanî û melayê bateyî)
Başlık çevirisi yok
VEYSİ İNCİ
Yüksek Lisans
Kürtçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ
- Molla Abdurrahman Veledi'nin hayatı, sanatı ve Mevlida Fağri Alem Muhammed (sa) eserinin incelenmesi ve diğer Kürtçe mevlidler arasındaki yerinin incelenmesi
(Jiyan u Hunera Molla Abdurrahman Weledi u Lekolina berhama Mevluda Faxri Aleme Muhammed (sa) u mukayesya vi mewludi din nava mevlude Kurmanci de çı ye)
MEHMET ŞENTÜRK
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMuş Alparslan ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TURAN GÜLER