Değişik tahıl ürünlerinin ve buğday çeşitlerinin çinko eksikliğine karşı duyarlılığının araştırılması
Sensitivity of different cereal species and wheat cultivars to zinc deficiency
- Tez No: 65258
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN ÖZBEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1997
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Toprak Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Çinko noksanlığı dünyada ve Türkiye'de topraklarda çok sık rastlanan bir mikrobesin elementi sorunudur. Topraklarda mevcut toplam Zn miktarı bitki ihtiyacının çok üzerinde olmasına karşın bitki tarafından alınabilir Zn miktarı oldukça yetersiz olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir. Türkiye'de özellikle Orta Anadolu bölgesi topraklarında Zn eksikliği tahıl alanlarında bitkisel verimi oldukça sınırlandırdığı saptanmıştır. Çinko eksikliği bitkisel verimi sınırlandırması yanında Zn'ca fakir toprakta yetiştirilen tahılların tanesindeki Zn'nun konsantrasyonunun düşük olmasına da yol açmaktadır. Bu durum tahıl kökenli gıda tüketiminin yaygın olduğu aile bireylerinde özellikle de çocuklarda yaygın olarak Zn eksikliğine neden olmaktadır. Tahıl kökenli gıdalar yalnızca Zn'ca fakir değildir aynı zamanda fitik asit ve pektin gibi çinko yarayışlılığını azaltan bileşiklerce de zengindirler. Bitkide Zn noksanlığını gidermek için ya toprağa bitkinin doğrudan alabileceği Zn gübresinin verilmesi yada toprakta yarayışsız formlarda bulunan Zn'yu geliştirdiği bir takım fizyolojik ve morfolojik adaptasyon mekanizmalarıyla etkin bir şekilde alabilen ve kullanabilen türlerin veya çeşitlerin ıslahıdır. Bu tez çalışmasında Zn uygulamasıyla tahıllarda sağlanan verim artışlarını belirlemek, Zn noksanlığı altında topraktan etkin şekilde Zn'yu alan ve kullanan genotipleri seçmek, Zn dayanıklılığıyla ilgili olan fizyolojik, morfolojik ve genetiksel mekanizmaları ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda Zn noksanlığından en çok etkilenen türlerin makarnalık buğday çeşitleri ve yulaf olduğu belirlenirken en az etkilenen türler ise tritikale ve özellikle de çavdar olduğu bulunmuştur. Arpa çeşitleri, ekmeklik buğday çeşitlerine kıyasla Zn noksanlığından daha az etkilenirken hem arpa hem de ekmeklik buğday çeşitlerinin Zn noksanlığından orta düzeyde etkilendiklerini söyleyebiliriz. Tahıl türlerinin Zn noksanlığına karşı farklı dayanıklılığı yeşil aksamın Zn konsantrasyonuyla değil de daha çok bitkinin yeşil aksam başına düşen toplam Zn miktarıyla (Zn içeriği) ilişkili olduğu belirlenmiştir. Çinko noksanlığındaki simptomlarm şiddetine ve kuru madde verimlerindeki azalmalara göre tahıl türlerinin Zn eksikliğine duyarlılıkları yulaf^makarnalık buğdaylar>ekmeklik buğdaylar>arpa>tritikale>çavdar şeklinde azaldığı belirlenmiştir. Türler arasında Zn eksikliğine dayanıklılı "kta, türlerin veya topraktan farklı düzeylerde Zn alma ve kullanma kapasitelerinin önemli olduğu görülmüştür. Dayanıklı çeşitlerin topraktan daha fazla Zn aldığı ve bu Zn'yu dokularda daha etkin kullandığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Zinc (Zn) deficiency is a worlwide nutritional problem occurring in many countries including Turkey. in fact, the soils are rich in Zn, but the availability of soil Zn to plants is extremly low. it has been shown that in Turkey, Zn deficiency is particularly widespread in cereals (e.g. wheat) growing in Central Anatolia. Existence of Zn deficiency in wheat leads to severe reductions in grain production also low levels of Zn in grain. Therefore, cereal-based foods made from such Zn-deficient cereals are very poor in Zn concentration. Consumption of such foods at very high amounts may be responsible for occurrence of Zn deficiency in humans. Cereal-based foods are low in Zn and rich in compounds limiting bioavailability (utilization) of Zn in human cells, such as phytic acid and sellulose. To avoid Zn deficiency in plants, soils should be fertilized with Zn. Alternatively, new cultivars should be developed and released to Zn-deficient areas with high genetical capacity to use and mobilize Zn from the sparingly soluble Zn- compounds. This thesis aimed to a) study the role of Zn fertilization on plant growth b) to select genotypes having high Zn efficiency and c) to characterize the physiological, genetical and morphological factors determining Zn efficiency. The results obtained in this present thesis showed that durum wheats and oats were particularly sensitive to Zn deficiency, while rye and triticale had a high Zn efficiency. Barleys were superior to wheat in respect to Zn efficiency. Sensitivity of ali cereals to Zn deficiency declined in the order: Durum wheat>oatebread wheat>barley>triticale>rye. Differential Zn efficiency among the cereals as well as genotypes of a cereal was well related with the total amounts of Zn per plant, but not with Zn concentration per unit dry weight of plants. The results showed that Zn efficient genotypes are able to take up Zn at higher amounts and use it more efficiently at the cellular level.
Benzer Tezler
- Türkiye koşullarında yetiştirilen teff tahılı (Eragrostis tef)'nın kompozisyonunun ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi
Determination of composition and technological properties of the teff grain (Eragrostis tef) grown in Turkey conditions
ECEM GÖKÇE SEYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Gıda MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLEK SİVRİ ÖZAY
- Bazı ekmeklik buğday (Tritucum aestivum L.) çeşitlerinde kuraklık stresinin fotosentetik pigmentler ve antioksidant enzimler üzerine etkileri
The effects of drought stress on photosynthetic pigments and antioxidant enzymes in some bread wheat varieties (Tritucum aestivum L.)
CANAN KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
BiyokimyaKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiBiyomühendislik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YAKUP ULUSU
- Kefir temelli ekşi maya kullanımının hamur fermantasyonuna etkilerinin belirlenmesi
Determination of the effects of kefir based sourdough use on dough fermentation
BİLGENUR ÜÇGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Gıda MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP BANU SEYDİM
- 'yarı-diferansiyel temelli senkron demodülasyon yöntemi ile temassız kapasitif yaklaşım sensörü
Contactless capacitive approach sensor design with semi-differential based synchronous demodulation method
GAMZE BAYRAKDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiNecmettin Erbakan ÜniversitesiElektrik ve Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF ERİŞMİŞ
- Ekşi mayalı bazlama üretiminde farklı fermentasyon, pişirme ve depolama koşullarının okratoksin varlığına etkisi
The effect of different fermentation, baking and storage conditions on the presence of ochratoxin a in sourdough bazlama (Turkish traditional flat bread) production
NAZLI ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Gıda MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA GÜL