Korunan alanlara yönelik ziyaretçi etkilerinin belirlenmesi ve yönetilmesi: Göreme Milli Parkı örneği
Determination and management of visitor impacts for protected areas: Goreme National Park example
- Tez No: 652768
- Danışmanlar: PROF. DR. KEMAL BİRDİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Turizm, Landscape Architecture, Tourism
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
Kültürel ve doğal çekim unsurları içerisinde yer alan milli parklar, kültür turizmi ve doğaya dayalı turizm türleri içerisinde önemli yere sahiptir. Göreme Milli Parkı, sahip olduğu doğal ve kültürel özellikleri ile hem Türkiye'nin hem de dünyanın önemli çekicilik merkezlerinden biridir. Turizm sektörünün gelişmesi ve turizme katılan kişilerin artmasıyla özellikle ziyaretçiler tarafından korunan alanlara yönelik talep de artmaktadır. Ziyaretçiler tarafından gerçekleştirilen geziler ve rekreasyonel etkinlikler esnasında bilinçli ya da farkında olmadan alana verilen zarar, geri dönüşü olmayan tahribatlara neden olmaktadır. Söz konusu etkilerin azaltılması/ yok edilmesi ve alanın sağlıklı bir şekilde yönetilebilmesi için belirli uygulamalara ihtiyaç vardır. Bu uygulamaların başında ziyaretçi etki yönetimi gelmektedir. Ziyaretçi etki yönetimi, korunan alanlardaki insan kullanımından kaynaklanan olumsuz etkilerin üstesinden gelmek için kullanılan bir yaklaşımdır. Milli parklar bağlamında ziyaretçi akışı, taşıma kapasitesi, sürdürülebilir yönetim, sürdürülebilir kullanım konulu çalışmalar alanyazında yer almaktadır. Ancak, ziyaretçilerin milli park üzerinde bırakmış olduğu etkilerin, ideal ziyaretçi etki yönetimi uygulamalarının ve ideal bir ziyaretçi etki yönetimi çerçevesi oluşturabilmek için yapılması gerekenlerin neler olduğu net değildir. Bu araştırmanın amacı, ziyaretçilerin Göreme Milli Parkı'na yönelik etkilerinin ortaya çıkarılması ve bu etkileri yönetmek ve ziyaretçi deneyimini geliştirmek için ne tür uygulamaların olduğunu saptamak ve bu doğrultuda nelerin yapılabileceğine ilişkin önerilerin ve değerlendirmelerin yapılması olarak belirlenmiştir. Çalışmada, amaçlı örnekleme tekniğiyle belirlenen Göreme Milli Parkı paydaşları ile görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca, milli parkı gezen ziyaretçilerden anket aracılığıyla veriler toplanmıştır. Görüşme yoluyla elde edilen verilere içerik analizi ve betimsel analiz uygulanmıştır. Milli parkta yürütülen turistik faaliyetlerde parkın kaynak değerlerinin korunabilmesi/zarar görmemesi için kısıtlamaların ve belirli kuralların olduğu ancak bu kurallara uyulma ve kuralların denetlenmesi konusunda eksikliklerin olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, alanın kontrol, denetim ve güvenliği konusunda özellikle personel eksikliğinden kaynaklı yetersizliğin olduğu tespit edilmiştir. Milli parkın kontrolü, güvenliği ve parka yönelik bilgilendirmenin eksikliği hem görüşme sonuçlarından hem de anket sonuçlarından ortak çıkan bir sorun/eksiklik olarak belirlenmiştir. Milli parkta oluşturulabilecek ideal bir ziyaretçi etki yönetimi için görüşmeciler, alanın denetiminin iyileştirilmesi, ziyaretçi ihtiyaçlarını karşılayacak tesislerin yeterli/nitelikli hale getirilmesi, milli park çalışanlarının eğitilmesi gibi öneriler sunmuşlardır. Oluşturulacak olan ziyaretçi etki yönetimi planlamasının sürdürülebilirliği için yerel halk ve işletmecilerin bilinçlendirilmesi ve parkın peyzaj değerinin korunması önemli görülen diğer temel öneriler olarak tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
National parks, which are among the cultural and natural attraction elements, have an important position in cultural tourism and nature-based tourism types. Göreme National Park is one of the important attraction centers of both Turkey and the world with its natural and cultural features. With the development of the tourism sector and the increase of people participating in tourism, the demand for protected areas is also increasing, especially by visitors. Deliberate or unconscious damage to the area during trips and recreational activities by visitors causes irreversible damages. Specific applications are needed to reduce/ eliminate these effects and to manage the area properly. The most important one of the practice is visitor impact management. Visitor impact management is an approach which used to overcome negative impacts from human use in protected areas. There are studies on visitor flow, carrying capacity, sustainable management, and sustainable use in the context of national parks. However, it is not clear that what kind of impacts visitors have on the national park, ideal visitor impact management practices, and what needs to be done in order to create an ideal visitor impact management framework. The purpose of this research is to determine the impacts of visitors on Göreme National Park and to determine what kind of practices there are to manage these effects and improve visitor experience and make suggestions and evaluations on what can be done in this direction. In the study, interviews were conducted with the stakeholders of Göreme National Park, determined by the purposeful sampling technique. The data were collected from visitors of the national park through a questionnaire. Content analysis and descriptive analysis were applied to the data obtained through interviews. It has been determined that there are restrictions and certain rules in the touristic activities carried out in the national park in order to protect/ prevent damage the resource values of the park, but there are deficiencies in complying with these rules and controlling the rules. In addition, it has found that there are a lack of control, supervision and security of the area, especially due to a lack of staff. The control and security of the national park and the lack of information about the park have been identified as a common problem / deficiency from both the interview results and the survey results. The interviewers had suggestions such as improving the control of the area, making the facilities sufficient / qualified to meet the visitor needs, training the national park employees for an ideal visitor management that can be established in the national park. Raising the awareness of local people and businesses and protecting the landscape value of the park have been identified as important suggestions for the sustainability of the visitor impact management to be established.
Benzer Tezler
- UNESCO dünya mirası olabilecek Türkiye'deki doğal alanların belirlenmesi
Determination of natural sites in Turkey with UNESCO world heritage potentials
ŞULE ÜRÜN
Doktora
Türkçe
2021
BiyolojiSüleyman Demirel ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET FARUK GÜRBÜZ
PROF. DR. ZEKİ KAYA
- Korunan doğal alanlarda ziyaretçi etki yönetim yaklaşımı (Gölcük Tabiat Parkı örneği)
The protected area visitor impact management framework (Gölcük Nature Park case)
SİBEL AKTEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Peyzaj MimarlığıSüleyman Demirel ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLA GÜL
- İstanbul'un Anadolu Yakası kıyılarında mesire alanlarının dönüşümü (1839-1938) ve günümüze yansımaları
Transformations Of Mesires Along The Anotolian Side Of Istanbul (1839-1938) And Their Connection With The Present
ÖZGÜN ARIN
Doktora
Türkçe
2018
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYGÜL AĞIR
- Büyükada'nın kültürel peyzaj değerlerinin korunmasına yönelik değerlendirme yöntemleri
Evaluation techniques towards the preservation of cultural landscape values of Büyükada
SELİN KARSAN AYANOĞLU
Doktora
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR
- Artvin ili Arhavi ilçesinin ekoturizm potansiyeli
The potential of ecoturism in Artvin Arhavi
SENCER ALINOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Ormancılık ve Orman MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TOPAY