Larisa'daki (Buruncuk) antik tarım bölgesinin ve mimarisinin yeni arazi yöntemleriyle değerlendirilmesi
Evaluation of the ancient agricultural region and architecture of Larisa (Buruncuk) with new surface research methods
- Tez No: 652990
- Danışmanlar: PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
Larisa (Buruncuk) Batı Anadolu'daki antik Aiolis bölgesinin öne çıkan kentlerinden biridir. Adı Larisa Phrikonis olarak da geçen antik kentin tarihi neolitik döneme, MÖ 6500'lere dayanmaktadır. Tunç Çağı'nda da yerleşim devam etmiştir. MÖ 7.-4. yüzyıllar arasında, kazıların ve araştırmaların ortaya koyduğu gibi yoğun ve yerleşik bir yapılaşma söz konusudur. Kent MÖ 3. yüzyılda terkedilmiştir ve üzerine farklı bir kültür katmanı gelmemiştir, bu nedenle Larisa arkaik-klasik dönem Batı Anadolu Yunan şehrinin dinamiklerini iyi açıklayan bir örnektir. Bu çalışmada Larisa'nın tarım bölgesi ve bu bölgede yüzey araştırmaları sonucu bulunan tarım terasları ve tarım yapıları irdelenmiştir. Çalışmanın başlarında ana hatlarıyla Antik Yunan dönemindeki tarım etkinliklerinin üzerinde durulmuştur. Tarımın içeriği, tarım gereçleri ve elde edilen ürünler tanıtılmıştır. Genel anlamda antik dönemdeki tarım yapılarının arazi ile ilişkileri, planları ve mimari özellikleri irdelenmiştir. Klasik dönem Yunan kentlerinin tarım alanlarıyla ilişkisi, toplum hiyerarşisi ve toplumun tarımla ilişkisi incelenmiştir. İlerleyen kısımlarda Larisa antik kentinin coğrafyası, yerleşim bölgelerinin dağılımı ve kent dinamikleri ele alınmıştır. Aynı zamanda bölgede yapılmış olan 1900'lerin ilk yarısındaki kazı çalışmaları ve yakın tarihli yüzey araştırmalarına değinilmiştir. Çalışmada Larisa'nın tarım alanları, bu alanlarda bulunan tarım yapıları ve tarım terasları nispeten detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Larisa'nın yakın çevresinde yer alan Aiolis bölgesindeki ve Yunan adalarındaki antik tarım bölgelerinden çeşitli örnekler incelenerek bu bölgelerdeki tarım yapıları ve tarım terasları Larisa tarım bölgesi ile karşılaştırılmıştır. Yapılan karşılaştırmlara kent ve tarım bölgesi ilişkisi, toplum ve tarım ilişkileri de eklenmiştir. Tarım alanlarının ve yerleşimlerin kurulmasında, iklim, ticaret yollarına yakınlık, su kaynaklarına ve verimli topraklara erişim gibi etkenler incelenmiştir. Larisa tarım bölgesinde tez kapsamında yapılan çalışmalarda insansız hava araçları yardımıyla çeşitli veriler üretilmiştir. Çekilen hava fotoğraflarından üzerinde ölçümler yapılabilen ortofotoğraflar, dijital yükseklik haritası, arazi modeli gibi datalar oluşturulmuştur. Yeni çalışmaların sayesinde Larisa'nın tarım bölgesinde önceden tespit edilmemiş olan farklı yapılara ait duvar izleri ve tarım terasları bulunmuştur. Çalışmanın son bölümünde bu verilerin oluşturulma süreci, şuanki ve ilerideki çalışmalara nasıl faydalar getirebileceği açıklanmıştır. Fotogrametri kavramı açıklanarak Larisa ve çeşitli örnekler üzerinden bu tekniklerin antik kentlerde yapılan yüzey araştırmalarındaki faydaları ele alınmıştır. Larisa tarım alanında günümüzde, tarım alanını boydan boya ikiye bölen ve yamaça dik kuzeyden güneye uzanan Uzun Duvar bulunmaktadır. Bu duvarın doğusundaki bölgede eğimin yer yer çok olduğu ve terasların daha sık olduğu, eğimin daha az olduğu batısındaki bölgede ise teraslarla beraber tarım yapılarının daha yoğun olarak bulunduğu tespit edilmiştir. Uzun Duvarın kuzeyinde Kaleye yakın bölgede depo yapıları olduğu düşünülen A, B, O, P ve S yapıları bulunmaktadır. Uzun Duvarın batısında yer alan yapılardan D, T ve R yapıları önünde portiko olan yapılardır ve hem dinlenme, hem de depo işlevi görüyor olmalıdır. T Yapısının portikosuna bitişik bir de ocak bulunmaktadır. Güneybatıdaki yapılardan F Yapısı bir depo ve yerleşmeye en uzak bölgede bulunan Y Yapısı ise bir çiftlik evidir. Arazinin oldukça düzleştiği bu bölgede D ve Y yapılarının yakınında harman yeri olabileceği düşünülen iki ayrı alan vardır. Bu çalışmada iki yol izlenmiştir. Bunların ilki daha önce üzerine çalışma yapılmamış olan Larisa kırsal alanlarının irdelenmesi, bu alanda bulunan tarım yapılarının ve tarım teraslarının işleyişlerinin çeşitli örnekler ile karşılaştırılarak açıklanmasıdır. Aynı zamanda kırsal alan ve yerleşim alanları arasındaki ilişkiler de ele alınarak ileride yapılacak çalışmaları desteklemesi hedeflenmiştir. Çalışmanın izlediği diğer yol ise Larisa tarım bölgesinde yapılan araştırmada kullanılan yeni yöntemlerin detaylı bir şekilde açıklanmasıdır. Çalışma esnasında insansız hava araçları ile üretilen verilerin kullanımı ele alınarak Larisa yüzey araştırmalarının ileriki safhaları için de fayda sağlaması amaçlanmıştır. Aynı zamanda farklı antik kentlerdeki benzer yüzey araştırmalarında da bu yöntemlerin kullanılabileceği yönüne dikkat çekilerek bir referans kaynağı teşkil etmesi hedeflenmiştir.
Özet (Çeviri)
Larisa (Buruncuk) is one of the prominent cities of the ancient Aiolis region in Western Anatolia. The history of the ancient city, which is also known as Larisa Phrikonis, dates back to 6500 BC with the neolithic and Bronze Age finds. However, its brightest period is between 7th and 4th centuries BC. The city was abandoned in the 3rd century BC and did not have a different cultural layer afterwards, so it is a good example of a Classical period Greek city. In this study, the agricultural region of Larisa, the agricultural terraces and agricultural structures found through surface surveys are examined by using photogrammetry methods. In the first part of the study, agricultural activities in the Ancient Greek period were emphasized. The content of agriculture, agricultural equipment and products obtained are explained. Agricultural structures in the ancient period and their relation with land, their plans and architectural features were examined. The relationship between classical Greek cities and agricultural areas, the hierarchy of society and the relation of society with agriculture were observed. Agricultural terraces reshapes the topography of the area they cover. The reshaping of the landscape by humans differs according to the needs of the community. It is important that there should be a social and historical approach to such areas as well as an archiological approach. The growing population and booming economy of the Attica, Kea and Delos resulted as an increase in the number of the terraces. There are researches on the population and trade of the surplus of the farm products at Bozburun Peninsula. There exist quite a number of agriculture terraces at Karia region too. The agricultural terraces at Karya region are important data indicating the identity, economic structure and source of income of the settlements both located along the coast and hinterland of the Karia region. In the following sections, the geography, distribution of settlements and urban dynamics of Larisa are discussed. At the same time, excavations in the first half of the 1900s and recent surface surveys were explained. In the second part of the study, the agricultural areas, agricultural structures and agricultural terraces of Larisa are explained in detail. Various examples from ancient agricultural regions in the Aeolis region, Aegean region and Greek islands were examined and the agricultural structures and agricultural terraces in these regions were compared with the Larisa agricultural region. The relationship between the city and agricultural region, relations between society and agriculture were also added to the comparisons. Issues such as climate, proximity to trade routes, access to water resources and fertile soil were examined in the establishment of agricultural areas and settlements. One of the Greek islands Chios (Chios) and Larisa (Buruncuk) are similar in terms of latitude and climate. For this reason, ancient settlements in Chios and their agricultural activities were surveyed as an example. Many agricultural areas can be found in the ancient settlements in Chios and the rural areas around them. There are twenty ancient agricultural areas identified throughout the island. As a result of the studies carried out in these agricultural areas, it was determined that rural agricultural structures started to develop in the island from the middle of the 5th century BC. The reason for this is the increased sense of security in Greek lands after the defeat of the Persians. Today the architectural pieces of the ancient settlements and agricultural areas are abundant however rarely in their original places. In the surveys carried out within the scope of the thesis in the Larisa agricultural region, various data were produced with the help of unmanned aerial vehicles. By the help of the stereo-photos taken, the data such as ortophotographs, digital elevation map, terrain model, on which measurements can be made were prepared. Thanks to the new surveys, wall traces of different structures and agricultural terraces were found in the agricultural region, which have not been previously identified. In the last part of the study, the process of creating this data and how it can bring benefits to current and future studies are explained. By clarifying the concept of photogrammetry, the benefits of these techniques in surveys in ancient cities were discussed through Larisa and various examples. Larisa agriculture region lies at the Southwest slopes that has a climate suitable for farming of the hill where the Larisa East settlement is located. The branch of the Gediz River at the foot of the slope provides irrigation of the fields. Although it is accepted that the agricultural facilities carried on over the plain, since it continued for centurıes the traces of the antique Larisa agricultural structures had disappeared. Today, the traces of the terrace walls and farmhouse walls that exist on the slope, provides clues for determining the layout of the Larisa agriculture area. There exists a Long Wall running perpendicular to the slope along from noth to south dividing the Larisa agricultural region into two halves. It is observed that the area on the East of the wall is steep and has a dense terrace system, where as the West of it is less steep and has fewer terraces and more agricultural structures. At the North of the Long Wall, close to the Castle there exist the storage buildings A, B, O, P and S. The D, T and R buildings with porticos, located at the West of the Long Wall might fulfill the funcftions of both storage and resting for the farmers. There exists a hearth next to the portico of the T building. The F building is a storage and the Y building is a farmhouse located at the Southwest, far away from the settlement. There are two areas close to the D and Y buildings where the topography is plain which are thought to be threshing fields. East of the Long Wall is close to the living area of the settlement. Therefore, it could be considered that large farmhouses are not located in this area. However, there should be storage rooms with resting areas for the farmers scattered on the terraces in this area. It could be said that the wall traces had been demolished through the centuries. As for the Southwest of the agriculture area where it is taken into account that cereal production is done there should be large farmhouses having barns, folds, storerooms. Historical evidences and researches in the area show that olive, fruit and vineyard production is done at the terraced agricultural areas and cereal production took place on the plains. Therefore, it could be said that, also, at Larisa the narrow terraced areas of the Northeast of the agricultural area on the slope was the place where olive, fruit and vineyard production is done and on the Southwest of the area close to the plain, where the supposed threshing floors are located, cereal production was carried on. As a result of this study, two objectives were aimed. The first of these is to examine the rural areas of Larisa, which have not been studied before, and to explain the operation of agricultural structures and agricultural terraces in this area by comparing them with various examples. At the same time, it is aimed to support future studies by addressing the relations between rural and residential areas. Another aim of the study is to explain in detail the new methods used in the research in the Larisa agricultural region. During the study, the use of data produced by unmanned aerial vehicles is discussed and it is aimed to provide benefits for the later stages of Larisa surveys. At the same time, it is aimed to constitute a reference source by pointing out that these methods can be used in similar surveys in different ancient cities.
Benzer Tezler
- Larisa (Buruncuk) Akropolü'nü çevreleyen geç arkaik surlar
The late archaic acropolis circuit of Larisa (Buruncuk)
ERTUNÇ DENKTAŞ
Doktora
Türkçe
2024
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
PROF. DR. CHRİSTİNE BRUNS ÖZGAN
- Larisa'daki (Aiolis) antik taş ocaklarında yöntem ve sürece ilişkin tespitler
Observations on the method and process of the ancient quarries in Larisa (Aiolis)
GİZEM MATER
Doktora
Türkçe
2024
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
- Ları̇sa (Buruncuk) antı̇k kentı̇nı̇n yerleşı̇m yapısı
Settlement structure of the ancient city of Larisa (Buruncuk)
ILGIN KÜLEKÇİ
Doktora
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
- Larisa (Buruncuk) Athena kutsal alanı
Larisa (Buruncuk) Athena Sanctuary
FİGEN ÖZTÜRK AKAN
Doktora
Türkçe
2024
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
- Larisa (Buruncuk) Akropolü'ndeki kuzeydoğu yapısı
The northeast building at the Acropolis of Larisa (Buruncuk)
OZAN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER