Müslüman kelâmında hak, hakikat ve hakkâniyet ilişkisi
The relation between haqq, haqiqah and haqqaniyah in Muslim kalâm
- Tez No: 653400
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET AKBULUT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Kalām, haqq, haqiqa, alêtheia, tanzīh, tawhīd, justīce, Islām, God
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 392
Özet
Sözlükte sabit, gerçek, varlık ve mutabakat gibi anlamlara gelen hak, aynı zamanda Allah'ın Kur'ân'da geçen doksan dokuz isminden biridir. Allah'ın bilinmesi ve yaratılanların bu bilimle değerlendirilmesi bakımından İslâm metafiziğinin odak kavramıdır. Metafizik bir ilke olarak hak kelimesinin delâlet ettiği mânalar, onun dînî ve felsefî anlam biçimlerini belirlemiştir. Hak, varlık ilkesi olarak gerçekliğe, bilgi ilkesi olarak doğruluğa; değer ilkesi olarak adalete delâlet etmektedir. Hak aynı zamanda Kelâm ilminin tasavvurat ve tasdîkâtlarının doğru bir temelde ele alınmasına vasıta olan hikmete delâlet etmektedir. Bunun dışında hak; bireysel erdemlerin ve toplumsal huzurun inşa edilmesinde, ortalama insan seviyesinin yükseltilmesinde, refahın sağlanmasında gerekli olan bilime, tekniğe ve toplumsal ilişkilerdeki ilerlemeye imkân sağlayan önemli bir ilkedir. Bu gerekçelerle belirlenmiş tezde,“Hak Kavramının Anlam Biçimleri”ile“Kelâm'da Nihaî Hakikat Meselesi”incelenmiştir. Tezin giriş bölümünde çalışmanın amacı, kapsamı ile yöntem ve kaynakları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde hak kavramının lügat ve ıstılah anlamları ile kelimenin İslâm öncesi ve sonrasındaki kullanım biçimleri derlenmiştir.“Kelâm'da nihaî Hakikat”olarak isimlendirilen ikinci bölümde Kelâm ilminin hakikat anlayışı ile nihaî hakikat problemi meselesi incelenmiştir. Nihaî hakikat problemi iki eksende ele alınmıştır.“Hak İlkesi”başlığı altında İslâm ilahiyatının anti-septik, anti-agnostik ve antiateist boyutu araştırılmıştır.“Tenzîh İlkesi”ekseninde de İslâm'ın Tanrı anlayışının antipoliteist, anti-panteist ve anti-deist boyutu ele alınmıştır. Sonuç olarak da“hak”kavramının, İslâm'ın dünya görüşünün ve metafiziksel iddialarının anlaşılmasında ve temellendirilmesinde önemli bir ilke olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kavramlar: Kelâm, hak, hakikat, alêtheia, tevhîd, tenzîh, adalet, İslâm, Allah
Özet (Çeviri)
The word“Haqq”, which means truth, being, reality, permenence and correspondence, is also one of the ninety-nine names of Allah mentioned in the Qur'ān. It is the focus concept of Islāmic metaphysics in terms of knowing God and evaluating the creations with this science. The haqq as principle of being is reality, as principle of knowledge is truth and as the pirinciple of the value is justice. The haqq is also an important measure used in the imagination and verification processes of the science of Kalām. The concepts of haqq is a principle that enables the advancement of individual virtue and social fortune, increase the average humanity level, the advancement of science, technique and social relations necessary for the prosperity. The semantic density of the concept of haqq has led to different interpretations throughout history. Because of the importance in this reasons,“The Ultimate Reality in Kalām”was analyzed through the meaning forms of the haqq concept in the Qur'ān In the introduction of the study, the aim, scope, methods and litreture knowledge of the study are given. In the first chapter, the meaning of the concept of haqq is compiled. In the second chapter, which is called as“The Ultimate Reality in the Kalām Thought”is examined. The final issue is discussed in two parts. Under the heading of“Haqq Doctrine”, anti-agnostic and anti-atheistic dimensions of Islāmic theology were determined. Afterthat, the anti-politeist, anti-pantheist and anti-deistic dimension of the understanding of Islām in the axis of the de“Tanzih Doctrine”was discussed. So that, the issues related to the existence and unity of God have been examined in the context of the principles of haqq. As a result, it is determined that the concept of haqq is an important principle in understanding the world view and focus concept of Islamic metaphysical claims.
Benzer Tezler
- دراسة موضوعية تحليلية حول المقاصد الشَّرعيَّة وتطبيقاتها في سورة مُحَمَّد
Dirâse mevdû'iyye, tahliliyye havle'l-Mekâsidi'ş-Şer'iyye ve tetbikâtihâ fi sûreti Muhammed an objective, analytical study on the legal purposes and their applications in surat Muhammed
FARHAN HAWI AHMED AHMED
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTefsir Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULBAKİ GÜNEŞ
- Mutezile açısından iman ekseninde günah ve tevbe
Sin and repertance according to Mutazila in the belief axis
AHMET ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinCumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. METİN ÖZDEMİR
- Muhammed Abduh'un Sem'iyyat ile ilgili görüşlerinin Mâtürîdî kelâmı açısından değerlendirilmesi
Evaluation of Muhammed Abduh's views on Sem'iyyat in terms of Maturidi theology
HARUN GÜLTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULHAMİT SİNANOĞLU